Bài 26 : Cuộc đấu tranh giành quyền tự chủ của họ Khúc, họ Dương

1.  KHÚC THỪA DỤ DỰNG QUYỀN TỰ CHỦ TRONG HOÀN CẢNH NÀO?

-  Cuối thế kỉ IX nhà Đường suy yếu, nên không còn khả năng giữ vững quyền thống trị như cũ. Lợi dụng thời cơ đó, Khúc Thừa Dụ đã tập hợp nhân dân nổi dậy.

-  Giữa năm 905, Tiết độ sứ An Nam là Độc Cô Tổn bị giáng chức.

-  Khúc Thừa Dụ, được sự ủng hộ của nhân dân, đánh  chiếm Tống Bình rồi tự xưng là Tiết độ sứ, xây dựng chính quyền tự chủ.

-  Đầu năm 906 vua Đường buộc phải phong Khúc Thừa Dụ làm Tiết độ sứ.

-  Khúc Thừa Dụ mất, Khúc Hạo lên thay: đặt lại các khu vực hành chính, cử người trông coi mọi việc đến tận xã, định lại mức thuế, bi bỏ các thứ lao dịch, lập lại sổ hộ khẩu…

2.  DƯƠNG ĐÌNH NGHỆ CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NAM HÁN

-  Năm 917, Khúc Hạo mất, Khúc Thừa Mĩ lên thay.

-  Mùa thu năm 930, quân Nam Hán sang đánh nước ta. Khúc Thứa Mĩ bị bắt, nhà Nam Hán cử Lý Tiến làm Thứ sử Châu Giao, đặt cơ quan đô hộ ở Tống Bình.

-  Năm 931, Dương Đình Nghệ đem quân từ Thanh Hóa ra Bắc bao vây, đánh chiếm thành Tống Bình.

-  Quân Nam Hán xin viện binh nhưng Dương Đình Nghệ đã chủ động đón đánh quân tiếp viện, tướng giặc bị giết tại trận.

-  Dương Đình Nghệ xưng là Tiết độ sứ tiếp tục xây dựng nền tự chủ.

* HƯỚNG DẪN TRẢ LỜI CÂU HỎI :

1. Hãy giới thiệu vài nét về Khúc Thừa Dụ ?

Trả lời :

Khúc Thừa Dụ  quê ở Hồng Châu (Ninh Giang - Hải Dương), thuộc một dòng dõi lâu đời. Ông sống khoan hòa, hay thương người được dân chúng mếm phục.

2. Trong hoàn cảnh nào Khúc Thừa Dụ dựng quyền tự chủ ?

Trả lời :

- Từ cuối thế kỉ IX, nhà Đường suy yếu (nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân nổ ra, các thế lực phong kiến nổi dậy,..). Do đó nhà Đường không còn khả năng giữ vững quyền thống trị như cũ, nhất là đối với vùng xa xôi như nước ta.

- Năm 908, Tiết độ sứ An Nam là Độc Cô Tổn bị giáng chức. Lợi dụng cơ hội đó, Khúc Thừa Dụ kêu gọi nhân dân nổi dậy, đánh chiếm Tống Bình rồi tự xưng là Tiết độ sứ, xây dựng một chính quyền tự chủ.

3. Việc Khúc Thừa Dụ xưng là Tiết độ sứ có ý nghĩa gì ?

Trả lời :

Việc Khúc Thừa Dụ xưng là Tiết độ sứ chứng tỏ : đất nước giành được quyền tự chủ, xóa bỏ chính quyền đô hộ của nhà Đường.

4. Theo em, việc vua nhà Đường phong Khúc Thừa Dụ làm Tiết độ sứ An Nam đô hộ có mục đích gì ?

Trả lời :

Tiết độ sứ là chức quan của nhà Đường, thể hiện quyền thống trị của nhà Đường đối với An Nam, nay phong cho Khúc Thừa Dụ để chứng tỏ An Nam vẫn thuộc nhà Đường.

5. Sau khi Khúc Thừa Dụ mất, Khúc Hạo lên thay đã tiến hành những việc gì ?

Trả lời :

- Khúc Thừa Dụ làm Tiết độ sứ được hai năm thì mất (907), con trai là Khúc Hạo lên thay. Khúc Hạo quyết định xây dựng đất nước tự chủ theo đường lối : " Chính sự cốt chuộng khoan dung, giản dị, nhân dân đều được yên vui"

- Ông làm được nhiều việc lớn : đặt lại các khu vực hành chính, cử người trông coi mọi việc đến tận xã; xem xét và định lại mức thuế, bãi bỏ các thứ lao dịch thời Bắc thuộc, lập lại sổ hộ khẩu.

6. Mục đích của những việc làm trên của Khúc Hạo là gì ?

Trả lời :

Những việc làm của Khúc Hạo nhằm mục đích xóa bỏ chế độ thống trị của chính quyền nhà Đường, củng cố và xây dựng chính quyền tự chủ của dân tộc.

7. Nước Nam Hán được thành lập trong hoàn cảnh nào ?

Trả lời :

Bấy giờ, nhân nhà Đường đổ, Tiết độ sứ Lưu Ẩn ở Quảng Châu (Trung Quốc) mở rộng vùng đất của mình ở Hoa Nam (Trung Quốc), liên kết với nước Nam Chiếu (Vân Nam, Trung Quốc), dần trở nên cường thịnh. Năm 910, Lưu Ẩn chết, em là Lưu Nham lên thay (năm 917). Được sự ủng hộ của Quan lại, Lưu Nham tự xưng là hoàng đế, thành lập nước Nam Hán.

8. Khi biết nhà Nam hán có ý định xâm lược nước ta, Khúc Hạo đã đối phó như thế nào ?

Trả lời :

Khi biết nhà Nam hán có ý định xâm lược nước ta, Khúc Hạo đã gửi con trai mình là Khúc Thừa Mĩ sang làm con tin.

 

9. Khúc Hạo gửi con trai mình sang nhà Nam Hán làm con tin nhằm mục đích gì ?

Trả lời :

Lúc này, nền tự chủ của nước ta mới được xây dựng, Khúc Hạo gửi Khúc Thừa Mĩ sang làm con tin nhằm kéo dài thời gian hòa hoãn để củng cố lực lượng, chuẩn bị đối phó

10. Trình bày diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán lần thứ nhất của Dương Đình Nghệ và ý nghĩa ?

Trả lời :

- Mùa thu năm 930, quân Nam Hán đánh sang nước ta. Khúc Thừa Dụ chống cự không nổi, bị bắt đưa về Trung Quốc. Quân Nam Hán chiếm được thành Tống Bình.

- Năm 931, Dương Đình Nghệ (một tướng tài của họ Khúc, quê ở làng Ràng - huyện Đông Sơn, Thanh Hóa), vốn là một hào trưởng, đã kéo quân ra bắc, bao vây và tiêu diệt quân tiếp viện. Tướng giắc bị giết ngay tại trận. Kháng chiến thắng lợi, Dương Đình Nghệ tự xưng là Tiết độ sứ tiếp tục xây dựng nền tự chủ.

* Ý nghĩa : Đặt nền móng quan trọng để nhân dân ta tiến lên giành độc lập hoàn toàn.