Bài 24: Thực hành: Tìm hiểu một số đặc trưng cơ bản của quần xã sinh vật trong tự nhiên

I. CHUẨN BỊ

- Tìm một địa điểm thuận lợi cho việc nghiên cứu các đặc trưng cơ bản của quần xã.

- Chia lớp thành nhóm học tập (mỗi nhóm từ 5 – 7 học sinh, có một nhóm trưởng).

- Bút chì, giấy trắng, mũ (nón), khẩu trang, thiết bị chụp ảnh và ghi hình, nước rửa tay.

- Giấy viết báo cáo theo mẫu.

II. CÁCH TIẾN HÀNH

1. Quan sát và mô tả quần xã; xác định một số loài sinh vật trong quần xã

Các nhóm quan sát quần xã sinh vật và thực hiện theo các bước sau:

- Bước 1: Đặt tên cho quần xã

+ Ví dụ: quần xã rừng trồng bạch đàn, quần xã cánh đồng lúa, quần xã công viên Thống Nhất, quần xã vườn bách thảo, quần xã sở thú...

- Bước 2: Quan sát sơ bộ quần xã và ghi chép những thông tin cơ bản giới thiệu về quần xã.

+ Vị trí địa lí.

+ Lịch sử hình thành và phát triển của quần xã.

+ Hiện trạng (mô tả tình trạng thực tế).

+ Tác động của con người đến quần xã (chăm sóc, bảo vệ/đang canh tác/tác động phá hoại,...).

- Bước 3: Xác định một số loài thực vật, động vật và nấm lớn.

- Bước 4: Xác định các loài trên thuộc nhóm loài nào (loài ưu thế, loài đặc trưng, loài chủ chốt).

2. Xác định cấu trúc quần xã

- Xác định cấu trúc chức năng dinh dưỡng của quần xã theo ba nhóm chủ yếu (quan sát được bằng mắt thường) sau đây:

+ Sinh vật sản xuất (các loài thực vật).

+ Sinh vật tiêu thụ (các loài động vật).

+ Sinh vật phân giải (các loài nấm).

3. Báo cáo kết quả thực hành Viết và trình bày báo cáo theo mẫu:

BÁO CÁO: KẾT QUẢ THỰC HÀNH TÌM HIỂU MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA QUẦN XÃ TRONG TỰ NHIÊN

Thứ ...... ngày ..... tháng ..... năm .......

Lớp: .........

Nhóm: ......

Họ và tên thành viên: ....

1. Mục đích thực hiện nghiên cứu.

2. Báo cáo kết quả.

a. Quan sát và mô tả quần xã; xác định một số loài sinh vật chủ yếu trong quần xã.

- Tên quần xã

- Một số thông tin cơ bản giới thiệu về quần xã:

+ Vị trí địa lí

+ Lịch sử hình thành và phát triển của quần xã

+ Hiện trạng (mô tả tình trạng thực tế)

+ Tác động của con người tới quần xã

- Một số loài sinh vật chủ yếu (chỉ liệt kê một số loài cơ bản):

+ Một số loài thực vật

+ Một số loài động vật

+ Một số loài nấm lớn

b. Xác định cấu trúc chức năng dinh dưỡng của quần xã.

- Xác định tên loài và điền dấu X vào các ô phù hợp.

- Tuỳ theo đặc điểm của quần xã nghiên cứu, cột Ghi chú có thể ghi những thông tin bổ sung quan sát được như sau (không bắt buộc với mọi quần xã):

+ Thông tin về số lượng cá thể của loài một cách tương đối theo quy ước: ++++ (Rất nhiều); +++ (Nhiều); ++ (Trung bình); + (ít).

+ Đặc điểm sinh thái và tình trạng của loài:

·        Loài ưu thế, loài đặc trưng, loài chủ chốt (nếu có).

·        Loài đang suy giảm mạnh, loài đang phát triển nhanh, loài đang bị khai thác mạnh, loài đang trong mùa sinh trưởng, loài đang trong mùa sinh sản,..

3. Kết luận.