Bài 22: Thực hành: Xác định một số đặc trưng của quần thể sinh vật

I. CHUẨN BỊ

Dụng cụ: Cọc (hoặc đũa,...) dài 20 cm, dây dù (hoặc dây nilon,...), găng tay, khẩu trang, thước cuộn 10 m, máy tính cầm tay, máy ảnh.

Hoá chất: Nước rửa tay.

II. CÁCH TIẾN HÀNH

1. Xác định kích thước quần thể

Phương pháp nghiên cứu ô tiêu chuẩn được áp dụng cho quần thể có khu phân bố rộng, số lượng cá thể nhiều. Kích thước của ô tiêu chuẩn tuỳ theo diện tích khu vực nghiên cứu. Cụ thể:

- Ước tính tổng diện tích khu vực nghiên cứu.

- Chia diện tích khu vực quan sát thành nhiều ô vuông có diện tích khoảng 1 m x 1m (đối với khu vực có kích thước nhỏ), 5 m x 5 m (đối với khu vực có kích thước trung bình), 10 m × 10 m (đối với khu vực có kích thước lớn).

- Kích thước quần thể được tính bằng cách đếm số lượng cá thể trong một ô rồi nhân với số lượng tất cả các ô trong không gian của quần thể.

Bước 1: Chọn địa điểm nghiên cứu tại địa phương, gần trường học, nơi có quần thể thực vật và các động vật ít di chuyển (giun đất, sâu,...). Ví dụ: vườn bách thú, vườn trường, công viên, cánh đồng,...

Bước 2: Xác định các ô tiêu chuẩn.

+ Tính diện tích khu vực nghiên cứu và chia thành các ô tiêu chuẩn cho phù hợp.

+ Xác định vị trí điểm mốc (điểm A) rồi đo kích thước theo chiều ngang và chiều dọc để xác định ô tiêu chuẩn đầu tiên. Sau đó, lần lượt xác định các ô tiêu chuẩn tiếp theo để vị trí của các ô tiêu chuẩn được xếp lần lượt theo mặt phẳng ngang và phân bố đều trong khu vực nghiên cứu.

+ Dùng cọc đóng vào các góc và giăng dây theo chu vi của mỗi ô tiêu chuẩn. Bước 3: Đếm số lượng cá thể sinh vật có trong mỗi ô tiêu chuẩn.

Bước 4: Tính kích thước của quần thể sinh vật.

2. Xác định mật độ cá thể

Bước 1: Xác định diện tích khu vực phân bố của quần thể cần nghiên cứu.

Bước 2: Xác định số lượng cá thể trong quần thể.

Bước 3: Tính mật độ cá thể trong quần thể.

3. Báo cáo kết quả thực hành

Viết và trình bày báo cáo theo mẫu:

BÁO CÁO KẾT QUẢ: THỰC HÀNH XÁC ĐỊNH MỘT SỐ ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN CỦA MỘT QUẦN THỂ SINH VẬT

Thứ ...... ngày ..... tháng ..... năm ....

Nhóm:............

Lớp:........

1. Mục đích thực hiện nghiên cứu.

2. Kết quả và giải thích.

Họ và tên thành viên: .......

Ghi nhận kết quả tính kích thước, mật độ cá thể của quần thể sinh vật theo các nội dung sau.

- Địa điểm quan sát: ...

- Diện tích khu vực nghiên cứu:

+ Tổng diện tích: ..... m².

+ Số ô tiêu chuẩn: ......ô.

+ Diện tích một ô tiêu chuẩn: ...... mẻ.

- Kết quả thu được:

3. Kết luận.