Bài 22. Một số nền văn minh nổi tiếng thế giới
Nội dung lý thuyết
I. VĂN MINH AI CẬP CỔ ĐẠI
Văn minh Ai Cập cổ đại là một trong những nền văn minh lâu đời và rực rỡ nhất trong lịch sử nhân loại, phát triển dọc theo lưu vực sông Nin.
- Vị trí địa lí:
+ Ai Cập ngày nay là một quốc gia nằm ở khu vực Bắc Phi.
+ Phía Bắc giáp Địa Trung Hải, phía đông bắc giáp I-xra-en (Israel), phía đông giáp vịnh A-qua-ba (Aqaba) và Biển Đỏ, phía nam giáp Xu-đăng (Sudan), phía tây giáp Li-bi (Libya).
+ Phần lớn lãnh thổ Ai Cập l
- Thành tựu tiêu biểu: Văn minh Ai Cập cổ đại đã để lại nhiều thành tựu vĩ đại, trong đó nổi bật nhất là:
+ Kim tự tháp Kê-ốp (Giza): Đây là một trong bảy kỳ quan của thế giới cổ đại còn lại đến ngày nay. Kim tự tháp Kê-ốp được xây dựng cách đây khoảng 5 000 năm, là lăng mộ của pha-ra-ông Khufu (còn gọi là Kê-ốp). Kim tự tháp Kê-ốp cao khoảng 147 m, được xây dựng từ những tảng đá nặng từ 2 đến 2,5 tấn. Việc xây dựng chúng đòi hỏi hàng chục vạn người lao động trong nhiều thập kỷ, thể hiện trình độ kiến trúc và tổ chức xã hội cao của người Ai Cập cổ đại.
+ Khai quật lăng mộ pha-ra-ông Tutankhamun (Tu-tan-kha-môn): Năm 1922, nhà khảo cổ học người Anh Hoóc-uốt Các-tơ đã khám phá ra lăng mộ của Pha-ra-ông Tu-tan-kha-môn. Lăng mộ này còn nguyên vẹn, chứa đựng nhiều kho báu và di vật quý giá, cung cấp nhiều thông tin quý báu về cuộc sống và văn hóa Ai Cập cổ đại.
+ Đồng hồ mặt trời: Người Ai Cập cổ đại đã phát minh ra đồng hồ mặt trời, giúp họ chia một ngày thành 12 phần, thể hiện sự hiểu biết về thiên văn học và toán học.
+ Chữ viết tượng hình (Hieroglyphics): Hệ thống chữ viết phức tạp bao gồm các hình ảnh biểu trưng, được khắc trên các công trình kiến trúc và cuộn giấy pa-pi-rút.
+ Thần thánh và tín ngưỡng: Người Ai Cập thờ nhiều vị thần như thần Ra (Thần Mặt Trời), thần O-zi-ris (Thần của thế giới bên kia). Họ tin vào cuộc sống sau cái chết, thể hiện qua tục ướp xác và xây lăng mộ đồ sộ.
II. VĂN MINH HI LẠP CỔ ĐẠI
Văn minh Hy Lạp cổ đại, được coi là cái nôi của nền văn minh phương Tây, đã để lại nhiều di sản tri thức và nghệ thuật to lớn.
- Vị trí địa lí:
+ Hy Lạp ngày nay nằm ở phía nam bán đảo Ban-căng (Balkan), phía đông nam châu Âu.
+ Phía đông giáp Biển Ê-giê (Aegea), phía nam giáp Địa Trung Hải, phía tây giáp Biển I-ô-ni (Ionia).
+ Các thành phố quan trọng như A-ten (Athens), Xpac (Sparta) đã phát triển rực rỡ.
- Thành tựu tiêu biểu: Văn minh Hy Lạp nổi tiếng với nhiều đóng góp quan trọng cho nhân loại:
+ Kiến trúc và điêu khắc:
Hy Lạp cổ đại có nhiều công trình kiến trúc đồ sộ, nổi tiếng với sự cân đối và hài hòa.
- Đền Pác-tê-nông (Parthenon): Là một trong những kiệt tác kiến trúc tiêu biểu của Hy Lạp cổ đại, được xây dựng bằng đá cẩm thạch trắng, nổi bật với hàng cột đồ sộ và điêu khắc tinh xảo.
- Điêu khắc Hy Lạp nổi tiếng với các pho tượng mô tả các vị thần và anh hùng với vẻ đẹp lý tưởng, ví dụ như tượng thần Dớt (Zeus), tượng thần A-tê-na (Athena),...
+ Lịch sử và Thế vận hội Ô-lim-pic (Olympic):
- Người Hy Lạp cổ đại đã sáng tạo ra Thế vận hội Ô-lim-pic, một lễ hội thể thao lớn được tổ chức bốn năm một lần tại Ô-lim-pi-a (Olympia), nhằm tôn vinh các vị thần.
- Thế vận hội đầu tiên được tổ chức vào năm 776 TCN. Các cuộc thi đấu bao gồm chạy bộ, đấu vật, ném đĩa, ném lao... Ngày nay, Thế vận hội vẫn là một sự kiện thể thao lớn nhất thế giới, kế thừa tinh thần từ Hy Lạp cổ đại.
+ Thần thoại Hy Lạp:
- Là kho tàng những câu chuyện về các vị thần, nữ thần và anh hùng với những quyền năng phi thường.
- Các vị thần như thần Dớt (Zeus) - vua của các vị thần trên đỉnh Ô-lim-pớt, thần Hê-ra (Hera) - nữ hoàng các vị thần, thần A-tê-na (Athena) - nữ thần trí tuệ, đã ảnh hưởng sâu sắc đến văn hóa, nghệ thuật và tư tưởng phương Tây.