Bài 21: Vùng đất phía nam từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI
Nội dung lý thuyết
1. Chăm-pa từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI
a. Chính trị
- Đầu thế kỉ X, Chăm-pa bị Chân Lạp tấn công.
- Đến cuối thế kỉ X, vương triều In-đờ-ra-pu-ra suy yếu, khủng hoảng.
- Năm 1000, vua Vi-giay-a Sơ-ri rời kinh đô In-đờ-ra-pu-ra (thuộc Quảng Nam ngày nay), trở lại xây dựng kinh đô tại Vi-giay-a (còn gọi là thành Đồ Bàn hoặc Chà Bàn, thuộc Bình Định ngày nay), vương triều Vi-giay-a được xác lập.
- Thế kỉ XI - XIII, vương triều Vi-giay-a thường có nhiều biến động.
- Từ nửa sau thế kỉ XIII – đầu thế kỉ XIV, Chăm-pa bước vào thời kì ổn định về chính trị, quyền lực chính quyền trung ương được củng cố.
- Từ khoảng giữa thế kỉ XIV, Chăm-pa rơi vào khủng hoảng.
b. Kinh tế
- Nông nghiệp: là nghành kinh tế chính. Người dân sử dụng guồn nước, đào kênh mương, canh tác trên ruộng bậc thang.
- Đánh bắt thủy sản phát triển, giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế.
- Thủ công nghiệp: các nghề thủ công truyền thống nổi bật ở Chăm-pa là: đồ gốm, đóng thuyền, chế tác trang sức bằng vàng, bạc…
- Thương nghiệp:
+ Nội thương gắn liền với mạng lưới trao đổi ở ven sông.
+ Ngoại thương phát triển với hoạt động trao đổi, buôn bán của nhiều tàu thuyền nước ngoài. Chăm-pa đóng vai trò là đầu mối giao thương trong khu vực và trên tuyến đường biển kết nối Ấn Độ và Trung Quốc.
c. Văn hóa
- Chữ viết: sử dụng chữ Phạn và chữ Chăm; chữ Chăm dần hoàn thiện
- Tôn giáo:
+ Hinđu giáo giữ vai trò chủ đạo, Phật giáo dần phai nhạt.
+ Hồi giáo được du nhập vào Chăm-pa từ khoảng thế kỉ XIII.
- Kiến trúc: xây dựng nhiều đền tháp với những họa tiết sinh động, tỉ mỉ, phản ánh ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ.
- Nghệ thuật ca múa đa dạng, nhiều hình thức múa quạt, múa lụa…
2. Vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI
a. Chính trị
- Từ cuối thế kỉ VI – đầu thế kỉ VII, Chân Lạp từng bước xâm chiếm Phù Nam.
- Thế kỉ VIII, Chân Lạp rơi vào tình trạng khủng hoảng và phân tán lãnh thổ phân chia thành Lục Chân Lạp và Thủy Chân Lạp (Nam Bộ ngày nay).
- Ở vùng đất Thủy Chân Lạp (Nam Bộ), nhiều nơi bị ngập mặn hoặc chủ yếu là rừng rậm, cư dân thưa thớt, gần như không có sự quản lí hành chính của triều đinh Chân Lạp.
- Từ thế ki XVI, một bộ phận người Việt bắt đầu đến khai phá vùng đất này.
b. Kinh tế
- Cư dân vùng đất Nam Bộ thời kì này chủ yếu khai thác thuỷ hải sản, lâm sản kết hợp với nghề nông trồng lúa, làm nghề thủ công và buôn bán nhỏ.
c. Văn hóa
- Ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ đến đời sống của cư dân nơi đây vẫn rất rõ nét, đặc biệt là:sự phổ biến của Phật giáo, Hin-đu giáo;
- Các tác phẩm điêu khắc phổ biến là tượng thần, phật.