Bài 2. Các giao thức mạng

1. Giao thức mạng

a) Khái niệm cơ bản

• Giao thức mạng: là tập hợp các quy tắc điều khiển việc truyền thông và trao đổi dữ liệu giữa các thiết bị trong mạng máy tính.

• Các yêu cầu:

  1. Định dạng và chuẩn hoá: quy tắc về định dạng, đóng gói, trao đổi dữ liệu.

  2. Bắt tay và chuyển tiếp: thiết lập kết nối và điều phối tiến trình truyền.

  3. Quản lí lưu lượng: kiểm soát lưu lượng để tránh tắc nghẽn và mất mát dữ liệu.

  4. Đảm bảo tính bảo mật và độ tin cậy: mã hoá, xác thực, kiểm soát truy cập.

  5. Xử lí lỗi: phát hiện và sửa lỗi trong quá trình truyền.

  6. Xác định đường đi và địa chỉ: điều hướng đường đi và nhận diện đích đến.

• Giao thức thường được chia thành các lớp từ cao đến thấp. Bộ giao thức TCP/IP là phổ biến nhất hiện nay.

b) Một số giao thức mạng thông dụng

• Giao thức chuyển tiếp dữ liệu:

  • TCP (Transmission Control Protocol): truyền tin tin cậy.

  • UDP (User Datagram Protocol): truyền không kết nối, không đảm bảo toàn vẹn.

• Giao thức truyền tải siêu văn bản (HTTP): dùng để truyền tải nội dung web.

• Giao thức truyền tải tệp (FTP): dùng để truyền tải tệp giữa các máy.

• Giao thức truyền tải thư điện tử (SMTP): dùng để truyền thư điện tử.

2. Giao thức TCP

• Giao thức TCP đảm bảo truyền dữ liệu ổn định, tin cậy.

• Chức năng:

  1. Thiết lập kết nối: kiểm tra và bắt tay trước khi truyền.

  2. Truyền dữ liệu: chia thành gói, gửi và nhận theo thứ tự.

  3. Kết thúc kết nối: đóng kết nối khi truyền xong.

3. Giao thức IP

a) Giao thức và địa chỉ IP

• Giao thức Internet (IP): định tuyến và gán địa chỉ cho các gói tin.

• Giao thức IP không đảm bảo độ tin cậy nên thường đi kèm với TCP.

• Địa chỉ IP: là địa chỉ định danh cho các thiết bị trong mạng.

  • Có hai phiên bản chính:

    • IPv4: gồm 4 byte, dạng 32 bit (ví dụ: 192.168.1.10).

    • IPv6: gồm 128 bit, dùng hệ thập lục phân, có khả năng mở rộng lớn hơn.

b) Hệ thống tên miền

• Do người dùng khó nhớ địa chỉ IP, nên sử dụng tên miền thay thế.

• Tên miền do hệ thống DNS phân giải và chia thành:

  • Tên miền cấp cao nhất: .com, .org, .vn, v.v.

  • Tên miền cấp hai: google.com, amazon.com

  • Tên miền phụ: mail.google.com, news.google.com

​Ghi chú: Tên miền phụ + cấp hai + cấp cao nhất