Bài 15. Thực hành làm tiêu bản nhiễm sắc thể để quan sát quá trình nguyên phân, giảm phân ở tế bào thực vật, động vật

I. Làm tiêu bản nhiễm sắc thể quan sát quá trình nguyên phân

1. Chuẩn bị

- Dụng cụ: kính hiển vi quang học, lam kính, lamen, đĩa đồng hồ, giấy thấm, kéo, kim mũi mác, cốc thuỷ tinh 100 mL, bút lông dầu (đã hết mực) hoặc bút chì, ống nhỏ giọt, khăn lau, găng tay y tế, mắt kính bảo hộ.

- Hoá chất: dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể carmine acetic 2% hoặc orcein acetic 2%, HCl 1,5N, CH₃COOH 5%, nước cất.

- Chuẩn bị mẫu: Ngâm củ hành trong nước khoảng 24 giờ; trồng hành trong đất ẩm hoặc bông ẩm khoảng 2 - 3 ngày sẽ thấy hành mọc nhiều rễ dài khoảng 0,5 - 2 cm.

2. Tiến hành

- Bước 1: Chọn củ hành có rễ dài khoảng 0,5 - 2 cm rửa sạch, mỗi nhóm cắt 5 - 10 đầu rễ (dài khoảng 2 - 3 mm) để trong đĩa đồng hồ có sẵn nước.

- Bước 2: Dùng ống nhỏ giọt hút hết nước trong đĩa đồng hồ, nhỏ khoảng 1mL HCl 1,5N và để yên khoảng 5 phút ở nhiệt độ khoảng 60 ^oC.

- Bước 3: Hút bỏ HCl trong đĩa đồng hồ; nhỏ thêm 1 mL dung dịch nhuộm carmine acetic 2% hoặc orcein acetic 2% nhuộm nhiễm sắc thể khoảng 10 phút.

- Bước 4: Dùng kim mũi mác lấy 1 - 2 mm đầu rễ đặt lên lam kính có nhỏ sẵn một giọt acetic acid 5% đầy lamen. Sử dụng đầu bút lông ép lên đầu rễ theo hình tròn giúp dàn đều tế bào trên lam kính, dùng giấy thấm hút bớt nước còn thừa trên tiêu bản. 

Tiêu bản sau khi ép được quan sát trên kính hiển vi quang học ở vật kính 10x để phát hiện các tế bào và chọn các tế bào quan sát rõ. Sau đó, chuyển sang vật kính 40x để nhận dạng các kì nguyên phân qua quan sát hình thái nhiễm sắc thể.

3. Báo cáo

BÁO CÁO KẾT QUẢ THỰC HÀNH Tên thí nghiệm: ... Các thành viên trong nhóm: ... 1. Câu hỏi nghiên cứu: ... 2. Chuẩn bị - Dụng cụ: ... - Hoá chất: ... - Chuẩn bị mẫu: ... 3. Phân công nhiệm vụ trong nhóm Họ và tên Nhiệm vụ 1.   2.    ...   4. Các bước tiến hành: ... 5. Kết quả: (Vẽ hình quan sát được trên tiêu bản đã làm của nhóm) 6. Nhận xét, đánh giá: ...

II. Làm tiêu bản quan sát quá trình giảm phân ở tế bào động vật

1. Chuẩn bị

- Dụng cụ: kính hiển vi quang học, lam kính, lamen, giấy thấm, kéo, kim mũi mác, ống nhỏ giọt, giấy thấm.

- Hoá chất: dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể carmine acetic 2% hoặc orcein acetic 2%.

- Mẫu vật: Chọn châu chấu đực trưởng thành.

2. Tiến hành

- Bước 1: Dùng kéo cắt ngang phần bụng và ngực của châu chấu đực, lấy kim mũi mác gạt nhẹ phần bụng sẽ thấy khối màu vàng cam có chứa tinh hoàn, đặt tinh hoàn lên lam kính có sẵn 1 giọt nước; tách bỏ thể mỡ màu vàng cam; giữ lại tinh hoàn có hình dạng nải chuối màu trắng gồm nhiều túi tinh.

- Bước 2: Đặt các túi tinh lên lam kính có sẵn 1 - 2 giọt carmine acetic 2%, dùng kim mũi mác dầm nhẹ để xé rách túi tinh; nhuộm trong 10 phút.

- Bước 3: Đậy lamen, đặt giấy thấm lên tiêu bản, dùng ngón tay cái ấn nhẹ lên lamen để dàn đều tế bào trên lam kính.

- Bước 4: Quan sát tiêu bản bằng kính hiển vi, lúc đầu dùng vật kính 10x để xác định các tế bào và chọn tế bào quan sát rõ. Sau đó chuyển sang dùng vật kính 40x để quan sát chi tiết. Đếm số lượng à quan sát hình thái của nhiễm sắc thể. Vẽ hình quan sát được.

3. Báo cáo

Báo cáo kết quả như ở thí nghiệm 1.

III. Làm tiêu bản quan sát quá trình giảm phân ở tế bào thực vật

1. Chuẩn bị

- Dụng cụ: kính hiển vi quang học, lam kính, lamen, giấy thấm, kim mũi mác, ống nhỏ giọt.

- Hoá chất: dung dịch nhuộm nhiễm sắc thể carmine acetic 2% hoặc orcein acetic 2%, HCl 1,5N.

- Mẫu vật: hoa hẹ (hoặc hoa hành).

2. Tiến hành

- Bước 1: Chọn cụm hoa hẹ chưa nở, tách lấy 2 -3 nụ hoa kích thước trung bình trong cụm, dùng kim mũi mác tách lấy 5 - 6 túi phấn đặt lên lam kính có sẵn 1 giọt HCl 1,5N, ngâm trong 1 phút.

- Bước 2: Dùng giấy thấm hút hết HCl, dầm nát bao phấn bằng kim mũi mác, nhỏ 1 - 2 giọt carmine acetic 2% để nhuộm trong 10 phút.

- Bước 3: Đậy lamen, dùng ngón tay cái ấn nhẹ lên lamen để dàn đều tế bào trên lam kính.

- Bước 4: Khi đưa tiêu bản lên kính để quan sát, lúc đầu quan sát ở vật kính 10x để xác định các tế bào, chọn tế bào quan sát rõ. Sau đó chuyển sang dùng vật kính 40x để quan sát chi tiết. Vẽ hình quan sát được.

3. Báo cáo

Báo cáo kết quả như ở thí nghiệm 1.