Bài 13. Độ to và độ cao của âm

1. ĐỘ TO CỦA ÂM

Tìm hiểu về biên độ dao động

Đối với một vật đang dao động, biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật so với vị trí cân bằng của nó (Hình 13.1).

Chúng ta không nhìn thấy sóng âm. Tuy nhiên, một trong những thiết bị cho phép “nhìn thấy” dao động của sóng âm là dao động kí (còn gọi là máy hiện sóng) (Hình 1.4). Dao động kí có thể hiển thị đồ thị dao động âm. Đó là đường biểu diễn các dao động của sóng âm mà micro thu nhận được.

Trên màn hình dao động kí, biên độ dao động là khoảng cách giữa đỉnh đồ thị (Hình 13.2) và đường vẽ cắt ngang ở giữa đồ thị. Biên độ dao động hiển thị trên màn hình tỉ lệ với biên độ dao động của sóng âm mà micro nhận được.

• Biên độ dao động là độ lệch lớn nhất của vật dao động so với vị trí cân bằng của nó.
• Âm nghe được càng to khi biên độ âm càng lớn.

Âm nghe được càng nhỏ khi biên độ âm càng nhỏ.

2. ĐỘ CAO CỦA ÂM

Khi chúng ta nghe, âm bổng được gọi là âm cao, âm trầm được gọi là âm thấp.

Tìm hiểu về tần số

Kẹp một đầu thước thép vào mặt bàn, dùng tay gảy đầu còn lại cho thước dao động. Khi đầu tự do của thước đi được trọn vẹn một vòng từ điểm xa vị trí cân bằng nhất ở phía trên (A) đến điểm xa vị trí cân bằng nhất ở phía dưới (B) và trở lại A, ta nói đầu thước đã thực hiện một dao động (Hình 13.5).

Số dao động đầu thước thực hiện được trong một giây được gọi là tần số dao động của thước.

Đơn vị tần số là héc (hertz), kí hiệu là Hz.

Ta có thể phân biệt sóng âm tần số cao với sóng âm tần số thấp bằng dao động kí. Trên màn hình có cùng tỉ lệ, sóng âm có tần số cao hơn thì các đường biểu diễn của chúng ở sát nhau hơn, nghĩa là đồ thị dao động âm của chúng có các đỉnh ở gần nhau hơn (Hình 13.6).