Bài 12: Cảm ứng ở thực vật

Câu hỏi mở đầu (SGK Cánh diều - Trang 78)

Hướng dẫn giải

- Cây có phản ứng nhanh chóng cụp lại.

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)

Câu hỏi (SGK Cánh diều - Trang 78)

Hướng dẫn giải

- Ví dụ: Hoa bồ công anh nở khi có ánh sáng và cụp lại lúc chạng vạng tối.

Phân tích vai trò cảm ứng đối với thực vật: Cảm ứng ở thực vật giúp thực vật tiếp nhận và phản ứng thích hợp với các kích thích từ môi trường, đảm bảo cho thực vật tồn tại và phát triển.

- Ví dụ: Cây có tính hướng sáng. Nhờ tính hướng sáng, cây tìm được nguồn ánh sáng để thực hiện quá trình quang hợp giúp tổng hợp nên các chất hữu cơ cung cấp cho các hoạt động sống của cây.

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)

Luyện tập (SGK Cánh diều - Trang 78)

Hướng dẫn giải

- Hoa tulip nở ở nhiệt độ \(25-30^oC\)

- Phản ứng nở hoa của hoa tulip thể hiện rõ khi tăng hay giảm nhiệt độ một cách đột ngột. Nhiệt độ giảm xuống \(1^oC\) hoa tulip đóng lại, tăng nhiệt độ lên \(3^oC\) hoa bắt đầu nở.

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)

Câu hỏi (SGK Cánh diều - Trang 79)

Hướng dẫn giải

Cơ chế phản ứng hướng sáng ở thực vật:

- Thu nhận kích thích: Ánh sáng tác động theo một hướng lên quang thụ thể - phototropin. Loại thụ thể này rất mẫn cảm với ánh sáng xanh dương.

- Dẫn truyền tín hiệu: Sự tương tác giữa ánh sáng xanh dương và phototropin gây ra sự chuyển đổi và dẫn truyền tín hiệu trong tế bào, dẫn tới sự phân bố không đều auxin ở hai phía của chồi đỉnh, trong đó, auxin tập trung ở phía đối diện với hướng ánh sáng.

- Trả lời kích thích: Do sự phân bố auxin không đều, phía đối diện với hướng ánh sáng có tốc độ sinh trưởng nhanh hơn, gây nên sự uốn cong thân cây về phía hướng ánh sáng.

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)

Câu hỏi (SGK Cánh diều - Trang 79)

Hướng dẫn giải

- Hiện tượng các rễ cây mọc xuyên qua lỗ thủng của chậu, uốn cong về phía mạt cưa ẩm trong khay (phía thấp hơn của chậu).

- Vì khi treo nghiêng chậu một thời gian, nước sẽ tập trung về phía thấp hơn của chậu. Mà rễ cây vừa có tính hướng trọng lực vừa có tính hướng nước. Do đó, các rễ cây ban đầu sẽ mọc hướng xuống dưới xuyên qua lỗ thủng của chậu do tính hướng trọng lực, sau đó, lại mọc hướng lên trên phía thấp hơn để tìm kiếm nguồn nước do tính hướng nước. Kết quả, các rễ cây mọc xuyên qua lỗ thủng của chậu, uốn cong về phía mạt cưa ẩm trong khay (phía thấp hơn của chậu).

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)

Câu hỏi (SGK Cánh diều - Trang 80)

Hướng dẫn giải

Hình

Hình thức cảm ứng ở thực vật trong mỗi hình

(a)

Hướng sáng: Thân cây có tính hướng sáng dương (hướng về phía có nguồn ánh sáng).

(b)

Hướng nước: Rễ cây có tính hướng nước dương (hướng về phía có nguồn nước).

(c)

Hướng trọng lực: Đỉnh thân hướng trọng lực âm (thân cây mọc hướng lên trên ngược chiều trọng lực).

(d)

Hướng hóa: Rễ cây mọc hướng về phía có nguồn dinh dưỡng thích hợp và cần thiết cho sự sinh trưởng, phát triển của cây.

(e)

Hướng tiếp xúc: Tua cuốn của cây bám vào giàn để leo lên.

- Một số ví dụ khác về hướng động ở thực vật:

+ Rễ cây có tính hướng trọng lực dương.

+ Rễ cây mọc tránh xa nơi có hóa chất độc hại.

+ Ống phấn phát triển về phía các chất hóa học do bầu nhụy của hoa tiết ra.

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)

Luyện tập (SGK Cánh diều - Trang 81)

Hướng dẫn giải

Đặc điểm của vận động hướng động của thực vật:

- Là hình thức phản ứng của cây đối với tác nhân kích thích từ một hướng xác định.

- Là phản ứng vận động sinh trưởng (có sự vận động của các cơ quan, bộ phận tương ứng).

- Tốc độ cảm ứng chậm do liên quan đến sự sinh trưởng của tế bào.

- Xảy ra do tốc độ sinh trưởng không đồng đều của các tế bào tại 2 phía đối diện nhau của cơ quan (thân, cành, rễ).

- Dựa vào phản ứng trả lời kích thích của thực vật, có thể chia hướng động thành hướng động dương (hướng tới nguồn kích thích) và hướng động âm (hướng tránh xa nguồn kích thích).

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)

Luyện tập (SGK Cánh diều - Trang 81)

Hướng dẫn giải

Hướng động được mô tả

Tên hướng động

Dương (+)/Âm (-)

Ý nghĩa sinh học

a. Thân non mọc hướng về phía có ánh sáng

Hướng sáng (+)

Cây lấy được nhiều ánh sáng cho quang hợp.

b. Thân cây mọc ngược chiều với lực hút của Trái Đất

Hướng trọng lực (-)

Cây lấy được nhiều ánh sáng cho quang hợp.

c. Rễ mọc hướng về nguồn nước

Hướng nước (+)

Cây lấy được nước cho các hoạt động sống của cây.

d. Rễ mọc hướng xuống đất

Hướng trọng lực (+)

Cây bám chắc xuống đất để giúp cây đứng vững và tìm kiếm được nguồn nước, khoáng cho cây.

e. Các tua (lá biến dạng) chạm và cuốn xung quanh giàn leo

Hướng tiếp xúc (+)

Cây leo được lên giàn để có nhiều không gian và nguồn sáng cho sự sinh trưởng của cây.

d. Cây dây leo cuốn xung quanh thân cây gỗ trong rừng nhiệt đới

Hướng sáng (+)

Hướng tiếp xúc (+)

Cây leo được lên cao để có nhiều không gian và nguồn sáng cho sự sinh trưởng của cây.

h. Ống phấn phát triển về phía các chất hóa học do bầu nhụy của hoa tiết ra

Hướng hóa (+)

Ống phấn phát triển về phía bầu nhụy để đưa giao tử đực vào noãn thực hiện quá trình thụ tinh với giao tử cái.

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)

Câu hỏi (SGK Cánh diều - Trang 82)

Hướng dẫn giải

- Hình thức cảm ứng ở cây trinh nữ: Lá chét của cây trinh nữ cụp lại khi có sự va chạm là hình thức ứng động sức trương. Cụ thể, sự va chạm cơ học tác động lên thụ thể trên màng tế bào, sau đó, kích thích được truyền đến các tế bào gốc lá làm hoạt hóa các bơm ion đưa ion K+ ra khỏi không bào khiến áp suất thẩm thấu của tế bào gốc lá giảm dẫn đến tế bào gốc lá bị mất nước (giảm sức trương). Kết quả lá chét của cây trinh nữ cụp lại.

- Hình thức cảm ứng ở cây bắt ruồi: Lá của cây bắt ruồi khép chặt lại khi có sự tiếp xúc của con mổi là hình thức ứng động tiếp xúc. Cụ thể, con mồi tiếp xúc với đầu tận cùng của các lông tuyến trong lá, dẫn đến kích thích lan truyền theo tế bào chất xuống các tế bào phía dưới ở dạng sóng gây ra phản ứng khép lại của lá, giúp khóa chặt con mồi.

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)

Luyện tập (SGK Cánh diều - Trang 82)

Hướng dẫn giải

Tiêu chí

Hướng động

Ứng động

Tác nhân

kích thích

- Tác nhân kích thích theo một hướng xác định.

- Tác nhân kích thích không định hướng.

Tốc độ

cảm ứng

- Chậm hơn.

- Nhanh hơn.

Cơ chế

- Là phản ứng vận động sinh trưởng: Do tốc độ sinh trưởng không đồng đều của các tế bào tại 2 phía đối diện nhau của cơ quan đáp ứng (thân, cành, rễ).

- Ứng động sinh trưởng: Do tốc độ sinh trưởng không đồng đều của các tế bào tại 2 phía đối diện nhau của cơ quan đáp ứng (lá, cánh hoa).

- Ứng động không sinh trưởng: Do sự thay đổi hàm lượng nước trong tế bào hoặc sự lan truyền kích thích dưới dạng sóng.

Vai trò

- Giúp cây thích ứng với sự biến động có hướng của môi trường.

- Giúp cây thích ứng với sự biến động vô hướng của môi trường.

(Trả lời bởi ひまわり(In my personal...)
Thảo luận (1)