Bài 11. Các dạng địa hình chính. Khoáng sản

1. Các dạng địa hình chính

a. Núi

- Núi là dạng địa hình nhô cao rõ rệt trên mặt đất, có độ cao thường trên 500 m so với mực nước biển.

- Núi có phần đỉnh núi, sườn núi và chân núi.

- Dưới chân núi là thung lũng – nơi tích tụ các sản phẩm bị xâm thực được vận chuyển từ sườn núi xuống.

Thung lũng Bắc Sơn - Lạng Sơn.

- Phân loại núi:

 + Dựa vào độ cao, người ta chia ra thành núi thấp, núi trung bình và múi cao.

 + Dựa vào thời gian hình thành, người ta chia ra thành núi già và núi trẻ.

Núi già Ba-bơ-ton ở Nam Phi.

Núi trẻ An-đet ở Nam Mĩ.

b. Đồng bằng

- Đồng bằng là dạng địa hình thấp, bề mặt tương đối bằng phẳng hoặc lượn sóng, có độ cao thường dưới 200 m so với mực nước biển. Đồng bằng có độ cao từ 200 m đến 500 m gọi là đồng bằng cao.

- Đồng bằng có hai nguồn gốc hình thành chính là bóc mòn và bồi tụ:

 + Đồng bằng bóc mòn phần lớn là do băng hà.

Khu vực bị băng hà bào mòn. 

+ Đồng bằng bồi tụ có thể do phù sa sông, cũng có thể do phù sa biển.

Đồng bằng sông Hồng.

c. Cao nguyên

- Cao nguyên là vùng rộng lớn, địa linh tương đối bằng phẳng hoặc lượn sóng, có độ cao từ 500 m đến 1000 m so với mực nước biển.

Cao nguyên Brazil.

- Cao nguyên thường có ít nhất một sườn dốc đổ xuống vùng đất thấp hơn.

Cao nguyên Putorana (nằm ở giữa Siberia và Nga).

d. Đồi

- Đồi là dạng địa hình nhỏ cao, đỉnh tròn, sườn thoại, có độ cao tính từ chân đổi đến đỉnh đồi không quá 200 m.

Đồi chè Long Cốc - Phú Thọ.

- Ở vùng chuyển tiếp giữa núi với đồng bằng thường có nhiều đồi.

- Đồi thường tập trung thành vùng.

e. Địa hình cac-xtơ

- Địa hình các-xtơ là dạng địa linh độc đảo, được hình thành cho các loại đã bị hoà tan bởi nước tự nhiên như đá vôi và một số loại đã đã hoà tan khác.

Địa hình đá tai mèo ở cao nguyên đá Đồng Văn - Hà Giang.

- Địa hình các-xtơ rất phổ biến ở nước ta và nhiều nước trên thế giới. Ở vùng núi đá với thương hình thành những hang động kỳ ảo rất có giá trị du lịch.

Nhũ đá trong động Thiên Đường - Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng.

2. Khoáng sản

a. Khoáng sản 

- Khoáng sản: Là những khoáng vật và đá có ích được con người khai thác sử dụng.

- Mỏ khoáng sản: Là nơi tập trung nhiều khoáng sản có khả năng khai thác.

Than đá và mỏ than đá.

b. Phân loại khoáng sản 

- Khoáng sản được phân ra làm 3 loại 

          + Khoáng sản năng lượng (nhiên liệu)

          + Khoáng sản kim loại

          + Khoáng sản phi kim loại