- Nội dung:

+ Bãi bỏ chế độ trưng thu lương thực, thay bằng thuế lương thực.

+ Tự do buôn bán, mở lại các chợ.

+ Cho phép tư nhân mở các xí nghiệp nhỏ.

+ Khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư kinh doanh ở Nga.

- Tác động:

+ Phục hồi, phát triển kinh tế, cải thiện đời sống nhân dân.

+ Tạo cơ sở kinh tế, chính trị cho Liên Xô bước vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Tháng 3 – 1921, Đảng Bôn-sê-vích Nga quyết định thực hiện Chính sách kinh tế mới, do V. I. Lê-nin đề xướng, bao gồm các nội dung chủ yếu sau đây:

- Trong nông nghiệp, thay thế chế độ trưng thu lương thực bằng thu thuế lương thực. Thuế lương thực nộp bằng hiện vất. Sau khi nộp đủ thuế đã quy định từ trước mùa gieo hạt, nông dân toàn quyền sử dụng số lương thực dư thừa và được tự do bán ra thị trường.

- Trong công nghiệp, Nhà nước tập trung khôi phục công nghiệp nặng, cho phép tư nhân được thuê hoặc xây dựng những xí nghiệp loại nhỏ (dưới 20 công nhân), khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư kinh doanh ở Nga. Nhà nước nắm các ngành kinh tế chủ chốt như công nghiệp, giao thông vận tải, ngân hàng, ngoại thương.

- Nhà nước chấn chỉnh việc tổ chức, quản lý sản xuất công nghiệp. Phần lớn các xí nghiệp chuyển sang chế độ tự hạch toán kinh tế, cải tiến chế độ tiền lương nhằm nâng cao năng suất lao động.

- Trong lĩnh vực thương nghiệp và tiền tệ, tư nhân được tự do buôn bán trao đổi, mở lại các chợ, khôi phục và đẩy mạnh mối liên hệ giữa thành thị và nông thôn. Năm 1924, Nhà nước phát hành đồng rúp mới thay cho các loại tiền cũ.

- Bằng việc thực hiện Chính sách kinh tế mới, nền kinh tế quốc dân nước Nga Xô viết đã có những chuyển biến rõ rệt. Nhân dân Xô viết đã vượt qua được những khó khăn to lớn về kinh tế, chính trị và hoàn thành công cuộc khôi phục kinh tế. 

Chính sách kinh tế mới

a) Hoàn cảnh lịch sử

Năm 1921, nước Nga Xô viết ở trong hoàn cảnh cực kì khó khăn.

- Nền kinh tế quốc dân bị tàn phá nghiêm trọng.

- Tình hình chính trị không ổn định.

- Các lực lượng phản cách mạng điên cuồng chống phá, gây bạo loạn ở nhiều nơi.

Trong bối cảnh đó, tháng 3-1921, Đảng Bônsêvích Nga quyết định thực hiện Chính sách kinh tế mới (NEP) do V.I Lê –nin đề xướng,

b) Nội dung của Chính sách kinh tế mới

Bao gồm các chính sách chủ yếu về nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp và tiền tệ.

* Nông nghiệp: Thay thế chế độ trưng thu lương thực thừa bằng thu thuế lương thực. 

* Công nghiệp:

- Tập trung khôi phục công nghiệp nặng.

- Cho phép tư nhân được thuê hoặc xây dựng những xí nghiệp loại nhỏ (dưới 20 công nhân) có sự kiểm soát của Nhà nước.

- Khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư, kinh doanh ở Nga.

- Nhà nước nắm các ngành kinh tế chủ chốt như công nghiệp, giao thông vận tải, ngân hàng, ngoại thương.

- Nhà nước chấn chỉnh việc tổ chức, quản lí sản xuất công nghiệp, phần lớn các xí nghiệp chuyển sang chế độ tự hạch toán kinh tế, cải tiến chế độ tiền lương nhằm nâng cao năng suất lao động.

* Thương nghiệp và tiền tệ:

- Tư nhân được tự do buôn bán, trao đổi, mở lại các chợ, khôi phục và đẩy mạnh mối liên hệ giữa thành thị và nông thôn.

- Năm 1924, Nhà nước phát hành đồng rúp mới thay cho các loại tiền cũ.

c) Bản chất, ý nghĩa

- Bản chất: là sự chuyển đổi kịp thời từ nền kinh tế do nhà nước nắm độc quyền về mọi mặt sang nền kinh tế nhiều thành phần, nhưng vẫn đặt dưới sự kiểm soát của nhà nước.

- Ý nghĩa:

+ Với việc thực hiện chính sách kinh tế mới, nhân dân Xô viết đã vượt qua được cuộc khủng hoảng: Kinh tế được phục hồi, chính trị - xã hội dần được ổn định.

+ Để lại bài học kinh nghiệm đối với công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở một số nước.

Đáp án D

Năm 1921, nước Nga bước vào thời kì hòa bình xây dựng đất nước trong hoàn cảnh cực kì khó khăn. Nền kinh tế bị tàn phá nghiêm trọng, tình hình chính trị - xã hội không ổn định, lực lượng phản cách mạng điên cuồng chống phá và gây bạo loạn ở nhiều nơi. Những tác động của chính sách cộng sản thời chiến đã không còn phát huy tác dụng, nhân dân nhất là nông dân đứng lên phản đối ở nhiều nơi. Trước tình hình đó, Lê nin và những người đứng đầu Đảng Bôn sê vic đã nhận thấy cần phải chấm dứt chính sách cộng sản thời chiến và ban hành những chính sách mới có lợi cho công cuộc phát triển kinh tế của nhân dân. Tháng 3 -1921, tại Đại hội X của Đảng Bôn, Lê nin đã khởi xướng chính sách Kinh tế mới (NEP), mở ra một giai đoạn phát triển trong lịch sử Liên Xô. Chính sách này thực sự đã đem lại những đổi thay to lớn cho người dân làm cho : các ngành kinh tế phục hồi và phát triển nhanh chóng, đời sống nhân dân được cải thiện, sản lượng nông - công nghiệp (1925) đạt mức xấp xỉ trước chiến tranh. Nhờ đó, đến năm 1925, Liên Xô đã hoàn thành công cuộc khôi phục kinh tế bước vào thời kì xây dựng chủ nghĩa xã hội

Đáp án: D

    + Chính sách kinh tế mới có tác động lớn đến nền kinh tế Nga. Cụ thể:

- Nông nghiệp:

- Ngũ cốc năm 1921 là 37,6 triệu tấn, đến năm 1923 tăng gần gấp đôi.

- Công nghiệp:

- Sản lượng gang + thép năm 1921 chỉ đạt 0,1 và 0,2 triệu tấn, đến năm 1923 tăng gấp 3 – 4 lần.

- Điện tăng gấp đôi từ 0,55 triệu Kw/h lên 1,1 triệu Kw/h.

=> Kinh tế Nga phục hổi và phát triển nhanh chóng.

Chính sách kinh tế mới có tác động lớn đến nền kinh tế Nga. Chỉ sau một thời gian ngắn, nền kinh tế quốc dân của nước Nga Xô viết đã có những chuyển biến rõ rệt:

- Nông nghiệp: Sản lượng ngũ cốc tăng gần gấp đôi từ 37,6 lên 56, 6 triệu tấn chỉ trong 2 năm (1921-1923).

- Công nghiệp: Sản lượng trong các ngành sản xuất gang, thép, điện,… đều tăng gấp đôi hoặc gấp 3.

+ Sản lượng thép tăng hơn 3 lần từ 0,2 lên 0,7 triệu tấn (1921-1923).

+ Điện tăng gấp đôi từ 0,55 lên 1,1 triệu kW/h.

⟹ Kinh tế Nga phục hổi và phát triển nhanh chóng.

Đáp án: C