Bài 11. Phương thức con người khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên

Mỗi môi trường đều có các phương thức khai thác, sử dụng và bảo vệ thiên nhiên khác nhau:

- Môi trường xích đạo ẩm: hình thành các vùng trồng cà phê, ca cao, cao su, …

- Môi trường nhiệt đới: trồng kê, chăn nuôi dê, cừu theo hình thức chăn thả.

- Môi trường hoang mạc: phát triển chăn nuôi du mục, du lịch.

- Môi trường Địa Trung Hải: trồng cây ăn quả cận nhiệt và cây lương thực, khai thác xuất khẩu phốt phát, dầu mỏ,…

Cách thức con người khai thác thiên nhiên ở môi trường xích đạo ẩm:

- Con người khai thác tài nguyên đất, nước, rừng để hình thành các vùng trồng cà phê, ca cao, cao su, cọ dầu,... xuất khẩu.

- Khai thác và xuất khẩu dầu mỏ, bô-xít,...

Cách thức con người khai thác thiên nhiên ở môi trường nhiệt đới:

- Những nơi khô hạn: người dân chủ yếu trồng kê, chăn nuôi dê, cừu theo hình thức chăn thả.
- Khu vực phía đông (mưa nhiều hơn): trồng cây ăn quả và cây công nghiệp xuất khẩu (điển hình là cây cà phê), chăn nuôi gia súc. 

- Những khu vực tập trung khoáng sản: con người tiến hành khai thác, chế biến để xuất khẩu.

Thế mạnh nổi bật của môi trường thiên nhiên hoang mạc được người dân khai thác:

- Con người khai thác tài nguyên nước, sinh vật để phát triển chăn nuôi du mục.

- Tại các ốc đảo (nơi có mạch nước ngầm), người dân trồng chà là, cam, chanh, lúa mạch,...

- Trong môi trường hoang mạc có 1 số khoáng sản với trữ lượng lớn, đặc biệt là dầu mỏ => Con người đã khai thác để xuất khẩu.

- Tận dụng sự phát triển của khoa học kĩ thuật, nhiều nước đầu tư hệ thống tưới tiêu, cải tạo hoang mạc thành đồng ruộng để trồng trọt.

- Nhiều quốc gia tận dụng cảnh quan hấp dẫn để thu hút khác du lịch tới tham quan.

Nét nổi bật trong khai thác thiên nhiên ở môi trường địa trung hải:

- Người dân đã khai thác đặc điểm thiên nhiên về nhiệt độ, lượng mưa, đất và sinh vật để trồng cây ăn quả cận nhiệt như: nho, ô liu, cam, chanh và cây lương thực như lúa mì, ngô.

- Dựa vào khoáng sản có sẵn người dân cũng đã tiến hành khai thác và xuất khẩu phốt phát, khí đốt, dầu mỏ.

Giải pháp để hạn chế tình trạng hoang mạc hóa ở môi trường hoang mạc châu Phi: 

- Cải tạo hoang mạc thành đất trồng.

- Tăng cường trồng rừng để giảm tác hại của các cơn bão bụi.

- Tiết kiệm nguồn tài nguyên nước, xây dựng các công trình thủy lợi để giữ nước.

- Phát triển những khu vực rìa sa mạc.

Các thức người dân vùng ngoại thành Hà Nội khai thác tài nguyên thiên nhiên:

- Người dân vùng ven sông thường trồng lúa nước dựa theo thời tiết. Thường có 2 vụ lúa chính là vụ hè - thu và vụ đông - xuân kết hợp với một vụ trồng màu có thể là ngô, lạc, đậu tương,...

- Vào mùa đông, người dân tận dụng khí hậu lạnh để trồng các loại rau ôn đới.