Bài 22: Cách mạng khoa học – kĩ thuật và xu thế toàn cầu hoá

Hướng dẫn giải

- Trải qua hơn nửa thế kỉ, nhất là từ sau những năm 70, cuộc cách mạng khoa học – kĩ thuật đã thu được những tiến bộ phi thường và những thành tựu kì diệu trên nhiều lĩnh vực như: khoa học cơ bản; công nghệ sinh học; công nghệ vật liệu; công nghệ năng lượng; công nghệ thông tin,…

- Sự phát triển như vũ bão của cuộc cách mạng khoa học - kĩ thuật đã thúc đẩy sự gia tăng mạnh mẽ của xu hướng toàn cầu hoa từ những năm 80 của thế kỉ XX đến nay trên các lĩnh vực kinh tế, thương mại, văn hóa, chính trị.

- Cách mạng khoa học - kĩ thuật và xu thế toàn cầu hóa đã và đang có ảnh hưởng sâu rộng, mang lại cả những thời cơ và thách thức đối với Việt Nam.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, cuộc cách mạng khoa học-kĩ thuật triển nhanh và đạt được nhiều thành tựu kì diệu trên các lĩnh vực.

- Khoa học cơ bản: Đạt được nhiều thành tựu lớn trong các ngành Toán học, Vật lí, Sinh học, Hoá học...

- Công nghệ sinh học: Đạt được những bước tiến dài về công nghệ di truyền, công nghệ tế bào, công nghệ vi sinh, thúc đẩy cuộc “Cách mạng xanh” trong nông nghiệp, các tiến bộ y dược và công nghệ thực phẩm.

- Công nghệ vật liệu: Tạo ra được những vật liệu mới chuyên dụng với tính năng vượt trội như: pô-li-me siêu dẻo; com-pô-sít siêu bền; na-nô siêu nhỏ;…

- Công nghệ năng lượng: Khám phá và đưa vào ứng dụng các nguồn năng lượng mới, đa dạng như: nguyên tử, gió, mặt trời, sinh học, nhiệt hạch,...

- Công nghệ thông tin: Tiến dài với các thế hệ máy tính điện tử có khả năng lưu trữ, xử lí thông tin, tinh toán vượt trội và mạng internet được ứng dụng rộng rãi.

- Giao thông vận tải: Có những bước tiến vượt trội với sự xuất hiện của các loại máy bay siêu âm khổng lồ, các loại tàu hoả tốc độ cao,…

- Thông tin liên lạc: Có bước tiến “thần kì” với sự xuất hiện của sóng vô tuyến qua hệ thống vệ tinh nhân tạo, điện thoại di động và đặc biệt là điện thoại thông minh,…

- Công nghệ kĩ thuật số: Đạt được các thành tựu quan trọng về dữ liệu lớn, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, kết nối vạn vật... đặt nền móng cho sự ra đời, phát triển của rô bốt thông minh, nền kinh tế số, thành phố thông minh và chính phủ điện từ.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

(*) Tham khảo:

- Em ấn tượng nhất với các thành tựu trên lĩnh vực công nghệ sinh học.

- Giải thích: Công nghệ sinh học được ứng dụng trong nông nghiệp như một công cụ để tạo giống cây trồng, vật nuôi thích ứng với các các áp lực của môi trường trong tình hình biến đổi khí hậu trên toàn cầu, tạo số lượng giống lớn góp phần vào việc phát triển nông nghiệp bền vững và đảm bảo an ninh lương thực cho con người.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

- Ảnh hưởng tích cực của cuộc cách mạng khoa học-kĩ thuật đối với Việt Nam:

+ Cuộc cách mạng này đã thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam theo hướng hiện đại, hội nhập với khu vực và thế giới.

+ Góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, làm thay đổi phương thức quản lí nhà nước, mô hình sản xuất kinh doanh, tiêu dùng và đời sống văn hoá, xã hội.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

- Ảnh hưởng tiêu cực của cuộc cách mạng khoa học-kĩ thuật đối với Việt Nam:

+ Việt Nam rất dễ bị biến thành nơi gia công, lắp ráp đơn giản của các nước có nền công nghệ hiện đại;

+ Nguy cơ về an ninh, chính trị, an toàn xã hội do thông tin bảo mật bị đánh cắp hoặc thông tin xấu, sai sự thật được phát tán rộng rãi trên không gian mạng,…

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

- Khái niệm: Toàn cầu hóa là quá trình liên kết các quốc gia trên thế giới về nhiều mặt từ kinh tế đến văn hóa, xã hội…

- Biểu hiện:

+ Kinh tế: Sự phát triển nhanh chóng của quan hệ thương mại quốc tế gắn với các tập đoàn xuyên quốc gia hoặc tổ chức phi chính phủ, sự mở rộng hệ thống tài chính toàn cầu với các tổ chức kinh tế, tài chính khu vực, quốc tế.

+ Văn hóa: Sự chia sẻ, tăng cường giao lưu, trao đổi, thâm nhập lẫn nhau của các nền văn hoá.

+ Chính trị: Sự phát triển và ảnh hưởng ngày càng gia tăng của các tổ chức khu vực và các tổ chức quốc tế…

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

- Tác động tích cực:

+ Toàn cầu hoá thúc đẩy nhanh sự hình thành thị trường kinh tế toàn cầu, xã hội hoá lực lượng sản xuất, đem lại sự tăng trưởng cao về kinh tế;

+ Tạo nên sự liên kết ngày càng chặt chẽ giữa các lực lượng, các quốc gia, khu vực trong việc giải quyết các vấn đề toàn cầu vì mục tiêu phát triển chung của nhân loại;

+ Làm gia tăng giao lưu, trao đổi văn hoá giữa các quốc gia, dân tộc và định hình xu hướng văn hoá toàn cầu.

- Tác động tiêu cực:

+ Làm gia tăng sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia, kéo dài khoảng cách chênh lệch giàu nghèo trong mỗi quốc gia, giữa các quốc gia và các khu vực trên thế giới;

+ Làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm môi trường, dịch bệnh;

+ Làm xói mòn và đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

♦ Đối với Việt Nam: toàn cầu hóa tạo điều kiện cho quá trình hội nhập khu vực và thế giới trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá, vừa đem lại cơ hội, vừa tạo ra thách thức.

- Về kinh tế:

+ Toàn cầu hoá tạo ra cho nước ta cơ hội tiếp cận vốn đầu tư nước ngoài, trình độ khoa học-kĩ thuật tiên tiến của thế giới; mở rộng hoạt động thương mại, xuất khẩu lao động; chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao mức sống người dân…

+ Tuy nhiên toàn cầu hóa cùng làm gia tăng sự cạnh tranh.

- Về chính trị, toàn cầu hoá mở ra cơ hội để Việt Nam tham gia và thể hiện vai trò tích cực trong các tổ chức khu vực (như ASEAN), quốc tế (như Liên hợp quốc), góp phần nâng ASEAN, quốc tế (như Liên họ cao uy tin, địa vị quốc gia.

- Về văn hoá:

+ Toàn cầu hoá cho phép mở rộng giao lưu, tiếp xúc và tiếp thu những tinh hoa văn hoá của nhân loại, làm giàu cho nền văn hoá Việt Nam.

+ Dẫn đến nguy cơ bị hoà tan, làm xói mòn bản sắc văn hoá truyền thống.

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

(*) Sơ đồ tham khảo:

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)

Hướng dẫn giải

- Công dân toàn cầu là những người thuộc các quốc gia khác nhau nhưng có cùng lí tưởng kết nối toàn cầu, xây dựng và phát triển văn minh nhân loại.

- Em mong muốn mình sẽ trở thành công dân toàn cầu, vì: trở thành một công dân toàn cầu là chìa khoá giúp em tiếp thu các kiến thức về chuyên môn, xã hội, văn hoá,... một cách chủ động hơn, được tham gia các hoạt động thảo luận, trao đổi về các nền văn hoá khác nhau qua các chương trình giao lưu quốc tế,... .

(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)