Bài 1. Sống có lý tưởng

Mở đầu (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 5)

Hướng dẫn giải

- Những ca từ thể hiện mục đích sống cao đẹp là: “toả ngát hương thơm cho đời”; “khát khao rằng được hiến dâng cho cuộc đời”; “Tôi sẽ viết nên câu chuyện của cuộc đời riêng tôi”; “tôi là hoa của những nụ cười”

- Vì: đó là những ca từ đẹp, thể hiện khát khao sống, cống hiến hết mình cho quê hương, đất nước.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Khám phá 1 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 6)

Hướng dẫn giải

* Em hãy nêu mục đích sống của nhân vật trong các thông tin trên.

- Thông tin 1. Trong tác phẩm “thép đã tôi thế đấy”, văn hào N.A.Ostrotsky đã nhấn mạnh rằng: cống hiến hết mình để phụng sự cho đất nước, cho nhân dân luôn là một trong những lý tưởng sống cao đẹp của con người.

- Thông tin 2. Bác sĩ Đặng Thùy Trâm đã có mục đích sống cao đẹp, khi cô luôn tâm niệm: mục đích sống của mình là cống hiến hết mình để phụng sự cho cách mạng, cho đất nước, cho nhân dân. Từ mục đích sống cao đẹp ấy, bác sĩ Đặng Thùy Châm đã không quản ngại khó khăn, vất vả, luôn nỗ lực đem tài năng và y đức của mình để chữa trị cho các thương - bệnh binh.

* Em hãy đặt tên cho bức tranh của hoạ sĩ Phạm Cao Thái Bảo và viết lời bình.

Em đặt tên cho bức tranh: “Những người hùng trong bão lửa”.

* Em hãy xác định điểm chung về mục đích sống của nhân vật trong các thông tin, hình ảnh và cho biết thế nào là sống có lí tưởng, ý nghĩa của sống có lí tưởng.

- Điểm chung về mục đích sống của nhân vật trong các thông tin, hình ảnh: cống hiến hết mình để phụng sự cho đất nước, cho nhân dân luôn

- Khái niệm: Sống có lí tưởng là xác định được mục đích cao đẹp, kế hoạch hành động của bản thân và phấn đấu để đạt được mục đích đó nhằm đóng góp cho lợi ích của cộng đồng, quốc gia, nhân loại.

- Ý nghĩa: Sống có lí tưởng tạo ra động lực thúc đẩy hoàn thành mục tiêu cá nhân; góp phần thúc đẩy xã hội ngày càng phát triển; xây dựng đất nước giàu mạnh và đóng góp tích cực cho nhân loại.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Khám phá 2 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 7)

Hướng dẫn giải

Những nhiệm vụ của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc:

- Khiêm tốn, đoàn kết, thực hành chủ nghĩa tập thể, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau, ra sức cần kiệm xây dựng nước nhà.

- Nghiêm khắc chống chủ nghĩa cá nhân như: tự tư, tự lợi, tự kiêu, tự mãn, chỉ tham việc gì có danh tiếng, xem khinh những công việc bình thường. Phải chống tham ô, lãng phí.

- Cố gắng học hỏi để không ngừng nâng cao trình độ chính trị, văn hoa và kĩ thuật để phục vụ Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

Những nhiệm vụ, việc làm của bản thân trong học tập và cuộc sống:

- Tích cực học tập, lao động, rèn luyện, tham gia các hoạt động xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Gương mẫu chấp hành và vận động mọi người thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước.

- Tham gia xây dựng, bảo vệ Đảng, chính quyền và các đoàn thể nhân dân.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Luyện tập 1 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 9)

Hướng dẫn giải

- Ý kiến a) Không đồng tình, vì: Không phải người sống có mục đích nào cũng đều là những người sống có lí tưởng vì chỉ có mục đích sống cao đẹp mới được gọi là lí tưởng.

- Ý kiến b) Không đồng tình, vì: Lí tưởng sống được hình thành từ yêu cầu của đời sống xã hội hiện thực. Ở mỗi thời đại khác nhau, yêu cầu của đời sống xã hội hiện thực khác nhau nên con người có lí tưởng sống khác nhau.

- Ý kiến c) Đồng tình, vì: suy nghĩ và hành động để thực hiện mục tiêu chung, đem lại lợi ích cho cộng đồng, quốc gia và nhân loại chính là sống có lí tưởng.

- Ý kiến d) Không đồng tình, vì: Sống có lí tưởng là xác định được mục đích cao đẹp, kế hoạch hành động của bản thân và phấn đấu để đạt được mục đích đó nhằm đóng góp cho lợi ích của cộng đồng, quốc gia, nhân loại.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Luyện tập 2 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 9)

Hướng dẫn giải

Trên biển cả, những con thuyền lênh đênh luôn cần một ngọn hải đăng để chỉ đường, để tìm đường về bến an toàn và hòa bình. Mỗi người trong chúng ta cũng cần một ngọn hải đăng riêng, đó chính là lí tưởng sống. Lí tưởng này sẽ là nguồn động viên mạnh mẽ, giúp chúng ta bay cao với những ước mơ và hướng dẫn chúng ta đến hạnh phúc trong cuộc sống. Đúng như Lev Nikolayevich Tolsoy - một nhà văn tài ba người Nga đã từng nói: "Lí tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lí tưởng, không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống."

Lí tưởng sống chính là mục tiêu cao cả mà mỗi người trong chúng ta khao khát và mong muốn đạt được. Nó giống như ngọn đèn trong đêm tối, giúp chúng ta thấy rõ con đường và những điều quan trọng xung quanh. Nhưng lí tưởng không chỉ giới hạn ở việc chỉ định hướng đi, nó còn đồng thời là động lực mạnh mẽ, thúc đẩy chúng ta vượt qua khó khăn và gắn bó với mục tiêu cuộc đời.

Ví dụ, Bác Hồ, tượng đài của lí tưởng sống, đã sống với mục tiêu giải phóng dân tộc và độc lập quốc gia. Thậm chí trong những hoàn cảnh khó khăn, ông vẫn không bao giờ từ bỏ lí tưởng của mình. Đó là lí tưởng mang tính toàn cầu, nhưng lí tưởng không nhất thiết phải vô cùng lớn lao. Quan trọng hơn là ta phải sống với lí tưởng và theo đuổi nó một cách thành thật. Cuộc sống có ý nghĩa khi ta sống vì mọi người, và trong đó, mọi người cũng sẽ sống vì ta.

Ví dụ khác như thầy Nguyễn Ngọc Kí, người đã trải qua nhiều khó khăn nhưng không bao giờ từ bỏ. Thầy là tấm gương sống của sự tận hiến và cống hiến cho đời, dù có thể điểm danh với những khuyết điểm về sức khỏe. Điều quan trọng không phải là bạn đã đạt được mục tiêu lớn hay không, mà là bạn đã sống với lí tưởng và cống hiến mình cho điều bạn tin tưởng.

Trong cuộc sống, không phải ai cũng nhận ra giá trị của lí tưởng sống. Một số người sống vô tư, không chú trọng đến việc đặt mục tiêu và lí tưởng trong cuộc sống. Họ có thể lạc hướng và dễ bị cuốn vào những thứ trái với giá trị đạo đức và xã hội.

Tuy nhiên, chúng ta cần nhớ rằng lí tưởng sống không nhất thiết phải lớn lao và phức tạp. Một lí tưởng có thể đơn giản như việc trở thành một người cha hay người mẹ tốt, hay thậm chí là làm việc chăm chỉ để cống hiến cho gia đình. Quan trọng là ta phải có lí tưởng và theo đuổi nó một cách đầy kiên nhẫn và tận tâm. Lí tưởng sẽ là nguồn động viên giúp ta vượt qua khó khăn, giữ vững mục tiêu và đạt được thành công trong cuộc sống.

Cuối cùng, để trang bị cho cuộc hành trình của chúng ta, ta cần học hỏi và phát triển kiến thức và kỹ năng. Lý tưởng không đến từ hành động mù quáng, mà từ hiểu biết và sự phấn đấu không ngừng nghỉ. Hãy tận dụng kiến thức, học hỏi từ mọi nguồn, và luôn đặt mục tiêu cao cho bản thân để có thể cống hiến cho xã hội và làm cho cuộc sống thêm ý nghĩa.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Luyện tập 3 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 9)

Hướng dẫn giải

- Nhận xét việc làm của các nhân vật:

+ Tranh số 1: Anh sinh viên quyết tâm học tập thật tốt, noi gương các anh trị đi trước để luôn có thể tự hào là du học sinh Việt Nam.

+ Tranh số 2: Bạn học sinh thể hiện quyết tâm học tập, rèn luyện sức khỏe để trở thành quân nhân, góp phần bảo vệ tổ quốc.

+ Tranh số 3: Thanh niên tham gia hoạt động tình nguyện, dọn rác, bảo vệ môi trường.

+ Tranh số 4: Bạn học sinh sớm có tinh thần khởi nghiệp, làm giàu cho bản thân, gia đình và quê hương, đất nước.

- Ý nghĩa của các việc làm đó:

+ Giúp cho mỗi cá nhân được học hỏi kiến thức và rèn luyện các kĩ năng mới.

+ Góp phần thay đổi thái độ, hành vi, thói quen, lan tỏa lối sống đẹp trong cộng đồng, tạo dựng hình ảnh đẹp về lớp thanh niên giàu lòng yêu nước, xung kích vì cộng đồng

+ Có đóng góp lớn vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Luyện tập 4 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 10)

Hướng dẫn giải

- Xác định lí tưởng sống: tích cực học tập, lao động, rèn luyện, tham gia các hoạt động xã hội để góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Gợi ý kế hoạch hành động:

+ Biết phấn đấu, vươn lên trong cuộc sống của mình, nỗ lực hết sức để mong muốn đạt được những thành tựu cho riêng mình.

+ Khi vấp ngã không chán nản, buông xuôi mà tìm cách đứng dậy sau vấp ngã để đi tiếp con đường mình đã chọn.

+ Biết yêu thương những người xung quanh, luôn muốn lan tỏa những thông điệp tích cực ra xã hội, làm cho xã hội này tốt đẹp hơn.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Vận dụng 1 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 10)

Hướng dẫn giải

(*) Tham khảo: tấm gương anh Sùng A Cải

- Anh Sùng A Cải, một người con dân tộc Mông sinh ra và lớn lên ở mảnh đất Suối Bu, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Năm 2017, sau khi tốt nghiệp đại học, Sùng A Cải đã sáng lập ra Dự án "Ước mơ triệu cây xanh” với mục đích trồng cây phủ xanh đất trống, đồi núi trọc, tạo mạch nước ngầm, bảo vệ đất và tạo sinh kế cho các hộ dân phát triển bền vững. Sau 6 năm hoạt động, dự án đã trồng được hơn 65.000 cây. Tổng số cây do người dân được vận động trồng lên tới hơn 700.000 cây tại tỉnh Yên Bái.

- Cùng với Dự án Ước mơ triệu cây xanh, Sùng A Cải đã sáng lập và quản lý 3 dự án: "Tri thức bản em” thành lập từ năm 2016 với mục đích quyên góp sách, truyện và văn phòng phẩm cho các thư viện trường học; "Nông trại quê em” nhằm phát triển hoa màu vụ đông, cung cấp nguồn hoa màu đa dạng cho dịp tết; "Ươm mầm” thành lập năm 2022 nhằm cung cấp học bổng, quà cho các em học sinh nghèo vượt khó đỗ các trường nội trú và học chuyên nghiệp; tổ chức các hoạt động hướng nghiệp… Riêng năm 2022, nhóm của Sùng A Cải đã kêu gọi, tổ chức được rất nhiều hoạt động thiện nguyện với giá trị gần 500 triệu đồng.

- Với những đóng góp của mình, Sùng A Cải đã được vinh danh tại Lễ tôn vinh Tuổi trẻ cống hiến vì cộng đồng 2022 do Cộng đồng Tình nguyện Việt Nam tổ chức.

(*) Đoạn văn về sống có lý tưởng

Học sinh là chủ nhân tương lai của đất nước. Việc chúng ta học tập hôm nay sẽ quyết định đến những giá trị mà ta sẽ cống hiến mai sau. Chính vì thế, là thanh niên, chúng ta cần sống có lí tưởng.

Vậy thế nào là lí tưởng sống? Lí tưởng sống là những suy nghĩ, hành động tích cực của con người, hướng đến những điều tốt đẹp và cao cả. Lí tưởng sống ảnh hưởng quan trọng đến suy nghĩ và hành động của giới trẻ đặc biệt là các bạn thanh niên hiện nay. Mỗi người cần có cho mình một lí tưởng sống cao đẹp và cố gắng thực hiện hóa lí tưởng đó.

Con người sống trong cuộc đời này ai cũng có ước mơ, có mục đích sống. Và chỉ khi đó ta mới sống hết mình, sống có kế hoạch, sống đúng nghĩa của sống. lí tưởng sống chính là điều kiện để con người vươn lên hoàn thiện bản thân mình hơn. Lí tưởng sống là động lực thôi thúc mỗi người mạnh mẽ, can đảm đối mặt mọi chông gai thử thách, đứng lên bước tiếp, chinh phục thành công. Lí tưởng sống của thanh niên như chiếc kim chỉ nam trong cuộc đời mỗi con người; định vị cho mọi hành động; là nhân tố không thể thiếu quyết định đến sự thành bại trong cuộc đời mỗi con người. Thiếu đi lí tưởng, ta dễ nản chí, dễ cảm thấy buồn chán với chính cuộc đời của mình và rất dễ bỏ cuộc khi gặp phải khó khăn, thử thách.

Chúng ta rất dễ bắt gặp trong cuộc sống vẫn còn có nhiều bạn chưa ý thức được tầm quan trọng của việc sống có lí tưởng, thờ ơ với tương lai, với cuộc sống của mình hoặc quá dựa dẫm, phụ thuộc vào bố mẹ,… Những người này thật đáng bị chỉ trích và cần thay đổi bản thân nếu muốn cuộc sống của mình tốt đẹp hơn. Mỗi người học sinh chúng ta trước hết phải sống có ước mơ, hoài bão, nỗ lực học tập, trau dồi bản thân để thực hiện ước mơ đó.

Bên cạnh đó chúng ta cần sống chan hòa, yêu thương mọi người, bỏ qua cái tôi cá nhân để hướng đến cái ta chung để cống hiến nhiều hơn cho xã hội. Chúng ta không thể phủ nhận vai trò, ý nghĩa của lí tưởng sống đối với con người. Hãy cố gắng vì lí tưởng của mình ngay từ hôm nay để trở thành một công dân tốt, có ích cho xã hội.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)

Vận dụng 2 (SGK Chân trời sáng tạo - Trang 10)

Hướng dẫn giải

Lưu ý: Học sinh tự thực hiện kế hoạch và cùng chia sẻ kết quả với các bạn.

(Trả lời bởi datcoder)
Thảo luận (1)