- Trong thời kì quá độ lên CNXH, nước ta vẫn còn tồn tại một số thành phần kinh tế của xã hội trước, chưa thể cải biến ngay được; đồng thời, trong quá trình xây dựng quan hệ sản xuất mới lại xuất hiện một số thành phần kinh tế mới như kinh tế nhà nước, kinh tế tập thể... Các thành phần kinh tế cũ và mới tồn tại khách quan và có quan hệ với nhau, tạo thành cơ cấu kinh tế nhiều thành phần trong thời kì quá độ.
- Mặt khác, nguyên nhân cơ bản là do quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất quy định. Thời kì quá độ ở nước ta, do trình độ của lực lượng sản xuất còn rất thấp, tồn tại ở nhiều thang bậc khác nhau, lại phân bố không đều giữa các ngành, các vùng... nên tất yếu còn tồntại nhiều hình thức sở hữu tư liệu sản xuất, nhiều thành phần kinh tế.
