Mực ở đây chính là mực đen mà ngày xưa thường dung để viết chữ. Vì vậy người ta thường nói đen như mực. Người nào thường hay tiếp xúc với mực thì thế nào cũng bị mực dính vào chân tay, vào quần áo. Đèn thì chiếu sáng, nếu chúng ta ở gần ngọn đèn đang sáng thì đèn sẽ chiếu sáng cho ta. Từ hai hình ảnh mực đen và đèn sáng ấy, câu tục ngữ đã đưa ra một quy luật của sự vật. Nhằm mục đích răn dạy con cháu, ông bà ta muốn nhắn nhủ: nếu như chúng ta ở gần người xấu thì lâu ngày chúng ta cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi những thói hư tật xấu của họ. Ngược lại, nếu chúng ta chơi với bạn tốt thì chúng ta sẽ học được những đức tính tốt của người đó. Đó là những tác động giữa môi trường xung quanh và nhân cách của con người.
Nhìn vào thực tế cuộc sống chúng ta có thể dễ dàng hiểu được ý nghĩa sâu sắc của câu tục ngữ. môi trường có ảnh hương rất lớn đến chúng ta, nhất là đối vơi thanh thiếu niên. Bởi lẽ, tuổi nhỏ thường chưa có đủ suy nghĩ và hành động đúng đắn, chưa phân biệt đúng sai nên hay bắt chước những người xung quanh một cách gần như thieus chọn lọc. hơn thế nữa thì cái xấu thường hay bị lôi cuốn vì có lợi trước mắt.
Thực vậy, trong gia đình nếu ông bà, cha mẹ là những tấm gương gần gũi nhất, nêu ông bà cha mẹ mẫu mục thì con cháu sẽ hiếu thảo ngoan hiền. Chính tấm gương sáng đó sẽ là đèn chiếu sáng cho con cháu học tập theo. Ngược lại, nếu gia đình không có nề nếp thi con cháu ít nhiều chịu ảnh hưởng. Khi đến trường thì học sinh gần gũi với thầy cô, bạn bè. Nêu ở gần một bạn chăm ngoan, học giỏi thì sẽ học tập được những đức tính tốt của bạn. Ngược lại, chơi với một bạn lười biếng, ham chơi không lo học hành thi sẽ bị chi phối tư tưởng dân dân sẽ trở thành một cậu học trò ham chơi, lười biếng không lo học hành. Nếu không được nhắc nhở và chấn chỉnh kịp thời thì vết mực ấy sẽ lan rộng và cuối cùng học sinh có nhiều thói hư tật xấu. Đúng thế, vết mực đen sẽ sẵn sang nhuộm đen bất cứ ai không cẩn thận và không biết né tránh, ngược lại ánh sáng se luôn chiếu soi cho ai biết tiếp xúc và rạng ngời hơn.
Trong giai đoạn hiện nay, trong thời đại mở cửa giao lưu của đất nước, nhiều gương hiếu học, con ngoan trò giỏi, tuổi trẻ thông minh, tài cao được tiếp cận với công nghệ khoa học hiện đại. Nhưng bên cạnh đó thì nhiều tệ nạn xã hội đang ngày càng gia tăng và sẽ rình rập thâm nhập vào đất nước và nhất là giới trẻ dễ bị lôi cuốn vào như game, cá độ, trộm cắp, nghiện hút….Vì vậy, chúng ta phải có ý thưc cảnh giác vớivết mục đen ấy là những thói hư tật xấu có thể lôi cuốn chúng ta. Chúng ta cần phải phấn đấu cao trong việc rèn luyện bản thân, đuổi kịp nhũng tấm gương sáng như ánh đèn chiếu sáng kia. Đặc biêt, trong việc chon bạn mà chơi chúng ta phải cẩn thận và cảnh giác, học hỏi những đức tính tốt đẹp của bạn và tránh xa những thói hư tật xấu.
Chúng ta cần hiểu rõ hơn về môi trường xung quanh, cân phải lưu ý đén bạn tốt, môi trường tốt để khỏi bị tác động xấu. Dù trong hoàn cảnh nào chúng ta cần tự chủ, tìm hiểu kỹ khi quyết định một việc một hành động nào đó thật sáng suốt để trành bị lôi cuốn vào những việc xấu. Và luôn lấy câu tục ngữ: “gần mực thì đen, gần đèn thí sáng” để làm kim chỉ nam cho mọi hành động của ta.
Con người là tổng hoà những mối quan hệ xã hội. Môi trường, hoàn cảnh xung quanh có ảnh hưởng rất lớn đối với mỗi người. Bàn về vấn đề này, tục ngữ có câu:
Trước tiên, chúng ta hãy tìm hiểu ý nghĩa của câu tục ngữ. Mực là một chất liệu để viết, có màu đen; đèn là một vật dụng phát ra ánh sáng. Gần ánh đèn mọi vật sẽ được soi sáng. Nhưng mực và đèn còn là hai hình ảnh tượng trưng cho môi trường sống của con người. Khi sống trong một môi trường xấu thì con người cũng sẽ bị ảnh hưởng những cái xấu xa. Nếu sống trong một môi trường tốt thì con người đó cũng sẽ được ảnh hưởng những điều tốt đẹp. Từ đó, ông cha ta muốn khuyên dạy chúng ta phải biết chọn cho mình một môi trường sống thật tốt. Bởi vì môi trường sống có ảnh hưởng lớn tới nhân cách của con người.
Vậy, tại sao ông cha ta lại nói: “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng” ? Mỗi một người đều sống trong một môi trường khác nhau nhưng phải biết chọn cho mình một môi trường sống tốt. Môi trường sống tốt đó là một môi trường biết đoàn kết yêu thương, biết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ…. Vì vậy nếu chúng ta không biết chọn cho mình một môi trường sống tốt đẹp thì nhân cách của chúng ta cũng sẽ bị ảnh hưởng. Câu tục ngữ đã khuyên dạy chúng ta tránh xa môi trường xấu, bởi vì nếu sống trong môi trường xấu, chúng ta cũng sẽ bị ảnh hưởng những cái xấu xa; còn ở những môi trường tốt chúng ta sẽ đựơc học tập những điều tốt đẹp, mở mang vốn hiểu biết và trở thành con người có ích cho xã hội. Đặc biệt, cuộc sống con người khi gặp phải khó khăn rất dễ bị xa ngã nếu không tỉnh táo sẽ bị cám dỗ làm mất đi nhân cách tốt đẹp của mình. Vì vậy, câu tục ngữ thực sự như là một lời giáo huấn của ông cha ta.
Người học sinh chúng ta trong trắng, rất dễ bị tác động của môi trường sống bên ngoài. Vì vậy để giữ được nhân cách và phẩm chất của mình, chúng ta phải nhận thức được vai trò của môi trường sống vô cùng quan trọng tới việc hình thành nhân cách của con người. Nghĩa là chúng ta phải xa lánh những tệ nạn xã hội, phải biết chọn bạn mà chơi để nhân cách của mình không bị vẩn đục; biết phân tích giảng giải cho bạn bè hiểu được gía trị của phẩm chất đạo đức con người. Chúng ta phải luôn luôn biết được bổn phận của người học sinh, biết gần gũi thân ái với bạn bè để xung quanh chúng ta luôn có môi trường sống tốt đẹp để chúng ta hoàn thiện nhân cách của mình.
Câu tục ngữ với hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng đã trở thành một bài học có giá trị để giáo dục biết bao thế hệ thấy được vai trò của môi trường sống. Trong xã hội ngày nay, có rất nhiều những tệ nàn xã hội thì việc làm theo lời khuyên của cha ông ta thực sự có giá trị đối với mỗi người.
