Nội dung lý thuyết
Các phiên bản khác- Văn bản văn học là những văn bản đi sâu phản ánh hiện thực khách quan và khám phá thế giới tình cảm và tư tưởng, thoả mãn nhu cầu thẩm mĩ của con người.
- Chủ đề: tình yêu, hanh phúc, băn khoăn đau khổ, khát vọng vươn đến chân - thiện - mĩ thường trở đi trở lại với chiều sâu và sắc thái khác nhau.
- Ngôn từ nghệ thuật, có hình tượng, có tính thẩm mĩ cao.
- Sử dụng nhiều phép tu từ (ẩn dụ, hoán dụ, nhân hoá, tượng trưng,...).
-> Văn bản văn học thường hàm súc, gợi lên nhiều liên tưởng, tưởng tượng.
- Mỗi văn bản văn học đều thuộc về một thể loại nhất định, và theo những quy ước, cách thức cụ thể của loại đó.
- Kịch bản có hồi, có cảnh, có lời thoại, độc thoại,... Thơ có vần điệu, luật, câu thơ, khổ thơ,... Truyện lại có những quy ước về xây dựng nhân vật, kết cấu cốt truyện, các loại lời văn,...
- Tư tưởng, tình cảm, trải nghiệm trường đời sâu sắc là điều không thể thiếu trong những tác phẩm lớn.
- Đọc văn bản cần phải hiểu rõ ngữ nghĩa của từ, từ nghĩa tường minh đến hàm nghĩa, từ nghĩa đen đến nghĩa bóng. Cùng với ngữ nghĩa phải chú ý đến ngữ âm
VD:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh.
Những từ láy liên tiếp: loắt choắt, xinh xinh, thoăn thoắt, nghênh nghênh với âm thanh của nó gợi lên một điều gì đó nhanh nhẹn, tươi trẻ.
-> Ngôn từ là bước đầu cần vượt qua để đi vào chiều sâu của văn bản.
- Hình tượng được sáng tạo trong văn bản nhờ những chi tiết, cốt truyện, nhân vật, hoàn cảnh, tâm trạng mà có sự khác nhau.
- Tác giả sử dụng hình tượng, màu sắc, hương vị để nói lên ý của mình. Xây nên những hình tượng để gửi gắm tình ý với cuộc đời.
- Từ tầng ngôn từ đến tầng hình tượng, dần dần ta tìm ra tầng hàm nghĩa (ý nghĩa ẩn kín, ý nghĩa tiềm tàng) của văn bản.
- Tìm ra hàm nghĩa mới hiểu được những điều mà nhà văn muốn tâm sự, những thể nghiệm về cuộc sống, những quan niệm về đạo đức xã hội, những hoài bão,... Đó là những "tấc đất" mà nhà văn muốn kí thác cho đời.
- Để đi sâu vào hàm nghĩa của văn bản văn học, ta cần đi qua các lớp: đề tài, chủ đề, tư tưởng, cảm hứng chủ đạo,...
- Nhà văn sáng tác ra văn bản văn học. Đó là một hệ thống kí hiệu tồn tại khách quan.
- Chỉ thông qua việc đọc, hệ thống kí hiệu ấy mới hiện lên tâm trí người đọc những sự việc, những hình tượng nhân vậ, những suy nghĩ vui buồn của con người và cuộc đời.
- Người đọc càng trải nghiệm sâu sắc cuộc sống, càng hiểu biết thấu đáo quy luật nghệ thuật, nội dung tác phẩm càng hiện lên đầy đủ, phong phú hơn trong tâm trí.