Bài 53. Hoạt động thần kinh cấp cao ở người

1. Sự thành lập và ức chế các phản xạ có điều kiện ở người

- Phản xạ có điều kiện có thể được hình thành ở trẻ mới sinh từ rất sớm. 

+ Phản xạ mút tay ở trẻ.

+ Trẻ nghe tiếng hát ru kết hợp với nhịp vỗ đều làm trẻ ngủ.

+ Mùi sữa thơm cùng với vòng tay mẹ dấu hiệu để trẻ nhận ra mẹ, dần phân biệt được người lạ và người quen.

​

- Đa số các phản xạ trên đều dần dần bị ức chế và hình thành các phản xạ mới.

- Bên cạnh việc hình thành phản xạ mới thì cũng xảy ra quá trình ức chế phản xạ, nếu phản xạ đó không còn cần thiết với đời sống.

- Sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện là hai quá trình thuận nghịch có mối quan hệ mật thiết với nhau.

\(\rightarrow\) Giúp cơ thể thích nghi với điều kiện sống luôn thay đổi.

- Ở người, học tập, rèn luyện, xây dựng các thói quen, tập quán, nếp sống tốt chính là sự kết hợp của 2 quá trình hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện.

2. Vai trò của tiếng nói và chữ viết

a. Tiếng nói và chữ viết cũng là tín hiệu gây ra các phản xạ có điều kiện cấp cao

- Người không chỉ tiết nước bọt khi nhìn thấy thức ăn mà khi ta nghe nói đến 1 loại thức ăn ngon hoặc thức ăn có vị chua (khế, chanh …) cũng tiết nước bọt.

- Người biết chữ khi đọc những hàng chữ hoặc đoạn văn in trong sách báo có thể bộc lộ cảm xúc (vui, buồn, phẫn nộ …).  ​   

\(\rightarrow\) Tiếng nói và chữ viết có thể giúp ta mô tả sự vật, trình bày các hiện tượng mà không cần có sự vật cũng làm cho người nghe, người đọc tưởng tượng được.

​\(\rightarrow\) Tiếng nói và chữ viết cũng là tín hiệu của sự vật nhưng thuộc hệ thống tín hiệu thứ 2, chúng có thể gây ra các phản xạ có điều kiện cấp cao. 

b. Tiếng nói và chữ viết là phương tiện để con người giao tiếp, trao đổi kinh nghiệm với nhau

Giúp con người tích lũy ngày càng nhiều kinh nghiệm và trở thành kho tàng quý báu của nhân loại \(\rightarrow\) ​xây dựng xã hội ngày một văn minh.

3. Tư duy trừu tượng 

- Nhờ có tiếng nói và chữ viết, con người đã trừu tượng hóa các sự vật, các hiện tượng cụ thể.

- Từ những cái chung của sự vật, con người khái quát hóa chúng thành khái niệm được diễn đạt bằng các từ và hiểu được nội dung ý nghĩa của nó .

- Con người có khả năng phân tích các sự vật, hiện tượng của thế giới xung quanh dựa trên những khái niệm mà không cần tiếp xúc với thực tiễn.

- Khả năng khái quát hóa và trừu tượng hóa là cơ sở tư duy trừu tượng chỉ có ở người.