Bài 4: Thực hành nhân giống cây ăn quả bằng phương pháp chiết cành

I. VẬT LIỆU, DỤNG CỤ VÀ THỜI VỤ CHIẾT CÀNH

1. Vật liệu và dụng cụ

- Chọn loại cây ăn quả đã trưởng thành và có sẵn ở địa phương để thực hành chiết cành như: nhãn, xoài, chanh, quất, bưởi, ổi,....

- Giá thể:

+  Được phối trộn từ:

• Đất vườn.

• Rơm, rạ, bèo khô băm nhỏ.

• Hoặc xơ dừa, lá mục theo tỉ lệ thích hợp.

+ Độ ẩm 80 – 90%.

- Chất kích thích ra rễ.

- Dao, găng tay, xô đựng, kéo cắt cành, tấm nylon sinh học kích thước 30 cm × 20 cm, dây buộc mềm dài khoảng 15 – 20 cm.

2. Thời vụ chiết cành

- Miền Nam nước ta có khí hậu ẩm nên có thể chiết cành quanh năm.

- Miền Bắc: không chiết cành vào mùa đông.

II. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

* Bước 1. Chọn cành chiết:

- Đường kính 1 - 2 cm.

- Ở giữa tán cây, vươn ra ánh sáng.

- Cành mập, lóng ngắn.

- Cành đã trưởng thành (lá có màu xanh đậm).

- Cắt bỏ phần lá, cành không cần thiết, gây vướng khi thao tác.

* Bước 2. Khoanh vỏ:

- Khoanh vỏ cành cách gốc 10 - 15 cm, rộng 3 - 5 cm.

- Bóc vỏ, cạo sạch vỏ sát phần gỗ.

- Để khô 2 - 3 ngày.

* Bước 3. Xử lí cành chiết:

- Bôi chất kích thích ra rễ vào vết cắt khoanh vỏ về phía ngọn (vì rễ sẽ mọc ra từ phần này).

* Bước 4. Bó cành chiết:

- Viên tròn giá thể, đường kính gấp 10 lần đường kính cành.

- Chia viên giá thể thành hai phần, đặt hai phần giá thể bao quanh vết khoanh vỏ và bó kín vị trí khoanh vỏ.

- Dùng tấm nylon sinh học bọc giá thể và buộc cố định bằng dây mềm kín hai đầu để giữ ẩm.

* Bước 5. Cắt cành chiết: 

- Sau khi chiết cành 45 – 60 ngày, nếu quan sát thấy rễ mọc ra chuyển từ màu trắng sang màu nâu vàng:

+ Tiến hành cắt cành chiết sát phần dưới bầu giá thể.

- Bỏ lớp nylon bọc giá thể và gom vào nơi quy định:

+ Cắt bỏ bớt cành, lá.

+ Trồng vào túi bầu mới và đặt trong nhà vườm cây hoặc nơi có giàn che nắng trong khoảng 30 ngày.

* Chú ý: Chăm sóc cành chiết:

- Tưới nước duy trì độ ẩm 70 – 80%.

- Khi cây ra lá mới và chuyển sang màu xanh đậm thì trồng đại trà sẽ có tỉ lệ sống cao.

III. TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ

1. Sản phẩm

- Cành chiết:

+ Có đường kính 1 – 2 cm.

+ Lá màu xanh đậm.

+ Không có hoa, quả hoặc lộc non.

- Vết khoanh vỏ của cành chiết được bọc kín giá thể.

- Nylon bao kín giá thể và được buộc chắc chắn.

- Bầu giá thể có đường kính gấp khoảng 10 lần đường kính cành.

- Cành chiết ra rễ sau 45 – 60 ngày và rễ có màu nâu vàng.

2. An toàn lao động

- Các dụng cụ sắc và nhọn như dao, kéo cắt cành có thể gây thương tích.

- Khi nhân giống bằng phương pháp chiết cành, người thực hiện cần đảm bảo các tiêu chí:

+ Tuân thủ nghiêm kỉ luật lao động.

+ Thực hiện đúng theo hướng dẫn.

+ Làm việc tập trung.

+ Không sử dụng các dụng cụ cho mục đích khác.

3. Bảo vệ môi trường

- Nylon cần thời gian dài để phân hủy và có nguy cơ tác động xấu đến môi trường.

- Người thực hiện cần đảm bảo các tiêu chí:

+ Túi nylon và dây buộc cần thu gom về nơi quy định để xử lí.

+ Nơi tổ chức trồng cây cần được vệ sinh sạch và gọn để bảo vệ môi trường.

+ Dây và tấm nylon không được vứt bỏ lãng phí.

IV. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ

Học sinh đánh giá kết quả thực hành theo các tiêu chí:

- Thực hiện quy trình.

- Sản phẩm.

- Đảm bảo an toàn lao động.

- Đảm bảo vệ sinh môi trường.