Bài 4. Nông nghiệp
Nội dung lý thuyết
1. Các nhân tố chính ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố nông nghiệp
Các nhân tố chính ảnh hưởng tới sự phát triển và phân bố nông nghiệp bao gồm hai nhóm: nhân tố tự nhiên và nhân tố kinh tế - xã hội.
| Thuận lợi | ||
| Nhân tố tự nhiên | Địa hình và đất | - 3/4 diện tích là đồi núi, đất feralit là chủ yếu => Thuận lợi phát triển cây công nghiệp, quy hoạch vùng chuyên canh cây công nghiệp, cây ăn quả; chăn nuôi gia súc lớn. - 1/4 diện tích là đồng bằng, đất phù sa là chủ yếu => Thuận lợi phát triển vùng chuyên canh cây lương thực, thực phẩm. |
| Khí hậu | - Mang tính nhiệt đới ẩm gió mùa, nhiệt ẩm dồi dào => Phát triển nông nghiệp nhiệt đới; cây trồng, vật nuôi sinh trưởng nhanh. - Phân hoá => Tạo nên cơ cấu mùa vụ, sản phẩm đa dạng; là điều kiện để quy hoạch vùng chuyên canh, chuyên môn hoá sản xuất. | |
| Nguồn nước | - Sông ngòi dày đặc. - Nhiều hồ, đầm tự nhiên và nhân tạo phân bố khắp cả nước. - Nước ngầm khá phong phú. => Nguồn cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp. | |
| Sinh vật | Hệ động, thực vật phong phú => Cơ sở để thuần dưỡng, lai tạo nên nhiều giống cây trồng, vật nuôi. | |
| Nhân tố kinh tế - xã hội | Dân cư và lao động | - Dân số đông => Thị trường tiêu thụ sản phẩm lớn. - Nguồn lao động dồi dào với kinh nghiệm sản xuất phong phú, trình độ lao động ngày càng cao => Thuận lợi áp dụng các biện pháp kĩ thuật tiên tiến và công nghệ hiện đại trong sản xuất. |
| Chính sách phát triển nông nghiệp | - Hỗ trợ sản xuất, thu hút doanh nghiệp đầu tư. - Chuyển đổi chính sách => Tạo sản phẩm có giá trị cao, đa dạng theo chuỗi,... | |
| Khoa học công nghệ và cơ sở vật chất kĩ thuật | - Tạo ra nhiều giống cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện sinh thái, nâng cao năng suất cây trồng. | |
| Thị trường tiêu thụ nông sản | Thúc đẩy sản xuất, đa dạng hoá sản phẩm. | |
| Khó khăn | ||
- Đất ở nhiều nơi bị thoái hoá, khí hậu nóng ẩm, biến đổi khí hậu, thiên tai => Xuất hiện sâu bệnh, thiên tai ảnh hưởng đến chất lượng nông sản. - Cơ sở vật chất còn hạn chế ở một số nơi, sự biến động và yếu tố cạnh tranh thị trường. | ||
2. Sự phát triển và phân bố nông nghiệp
* Tình hình chung
- Phát triển mạnh theo hướng sản xuất hàng hoá, liên kết chuỗi giá trị, đảy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ.
- Năm 2021, tốc độ tăng trưởng đạt 31,8%, đóng góp hơn 70% tổng giá trị sản xuất toàn ngành.
- Cơ cấu nông nghiệp có xu hướng giảm tỉ trọng trồng trọt, tăng tỉ trọng chăn nuôi và dịch vụ nông nghiệp.
- Sản phẩm chủ lực được phát triển theo ba trục: cấp quốc gia, cấp tỉnh và đặc sản địa phương.
- Nông nghiệp công nghệ cao, công nghệ xanh, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái được chú trọng phát triển.
a. Ngành trồng trọt
- Chiếm hơn 60% giá trị sản xuất (năm 2021).
- Cơ cấu cây trồng đa dạng:
+ Cây lương thực.
+ Cây rau, đậu.
+ Cây công nghiệp.
+ Cây ăn quả.
=> Có xu hướng chuyển từ trồng cây trồng giá trị kinh tế không cao sang cây trồng khác cho giá trị kinh tế cao hơn. Trong từng loại cây trồng, có sự thay đổi về giống phù hợp với điều kiện sinh thái, cho năng suất cao và chất lượng sản phẩm tốt.
b. Ngành chăn nuôi
- Chiếm hơn 30% giá trị sản xuất (năm 2021) và có xu hướng tăng.
- Bao gồm:
+ Chăn nuôi trâu, bò.
+ Chăn nuôi lợn.
+ Chăn nuôi gia cầm.
- Đang phát triển theo hướng ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo quy mô công nghệ tập trung.
- Nước ta ưu tiên phát triển chăn nuôi bền vững theo hướng hữu cơ, đáp ứng an toàn thực phẩm, chú trọng đến khâu chế biến và tiêu thụ sản phẩm.
3. Ý nghĩa của việc phát triển nông nghiệp xanh
Nông nghiệp xanh có ý nghĩa đảm bảo phát triển nông nghiệp bền vững trên cả ba trụ cột kinh tế - xã hội - môi trường. Cụ thể:
- Nâng cao sức cạnh tranh của nông sản, tăng chất lượng của nông sản, truy xuất được nguồn gốc, quy trình sản xuất.
- Góp phần nâng cao thu nhập của người dân và nâng cao chất lượng cuộc sống.
- Phục hồi, cải tạo và khai thác hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, giảm phát thải.
