Bài 17: Thực hành: Thí nghiệm về thường biến ở cây trồng

I. Yêu cầu cần đạt

- Thực hành trồng cây chứng minh được thường biến.

II. Chuẩn bị

1. Dụng cụ, thiết bị, địa điểm trồng cây

- Dụng cụ trồng và chăm sóc cây; dụng cụ tưới nước.

- Vườn trường hoặc vườn nhà có thể sử dụng để trồng cây thí nghiệm.

2. Nguyên liệu, hoá chất

- Phân hữu cơ sinh học, phân NPK.

3. Mẫu vật

- Có thể lựa chọn các loài cây khác nhau có sẵn ở địa phương. Cần lựa chọn loại cây có thể giâm, chiết cành để tạo ra được các cây có cùng kiểu gene.

III. Nguyên lí và cách tiến hành

1. Nguyên lí

- Thường biến là những biến đổi kiểu hình dưới tác động trực tiếp của các yếu tố môi trường nhưng không làm thay đổi kiểu gene của sinh vật.

- Để chứng minh được thường biến ở cây trồng cần sử dụng các cây có cùng kiểu gene, đem trồng trong các điều kiện môi trường khác nhau, sau đó so sánh kiểu hình của các cây có cùng kiểu gene trồng trong các lô đối chứng với lô thực nghiệm.

2. Cách tiến hành

- Bài này giới thiệu cách tiến hành với đối tượng là cây rau muống.

a) Chuẩn bị đất trồng

- Nên chọn đất thịt, có nhiều mùn. Đất cần được nhặt sạch cỏ, xới xào cho tơi xốp và bón phân hữu cơ sinh học hoặc các loại phân sẵn có ở địa phương.

- Lên luống cao từ 20 - 30cm, chiều rộng luống 1m, chiều dài 1,5m. Nên làm đất và bón lót phân từ 7 - 10 ngày trước khi trồng rau. Chuẩn bị đất trồng hai luống rau với khoảng cách giữa hai luống là 1m, diện tích, cách trồng, cách xử lí phân bón và chế độ chăm sóc là như nhau, chỉ khác nhau về lượng nước tưới.

b) Trồng cây

- Ngắt lấy các luống rau già, dài khoảng 15cm từ một khóm rau mọc từ một hạt, đem trồng trên luống với khoảng cách giữa các cây là 15cm. Nên đặt cuống rau sâu trong đất khoảng 4 - 5cm và ấn nhẹ đất xung quanh, tránh làm dập nát cuống rau.

- Sau khi trồng, cả hai luống rau đối chứng và thực nghiệm đều được tưới nước với lượng như nhau đủ để giữ đất ẩm và để các cuống rau ra rễ, sinh trưởng bình thường.

c) Chế độ tưới nước

- Khi các cây rau ở hai luống đối chứng và thực nghiệm sinh trưởng thành cây con bình thường mới tiến hành chế độ tưới nước khác nhau.

- Luống rau đối chứng được tưới mỗi ngày một lần, trong khi ở lô thí nghiệm 1 tuần tưới một lần với lượng nước và thời điểm tưới như ở lô đối chứng.

- Tất cả các chế độ chắm sóc khác đều được làm như nhau ở luống đối chứng và luống thực nghiệm.

d) Theo dõi sự sinh trưởng của cây

- Tiến hành đo, lấy số liệu về sự sinh trưởng của các cây rau trên hai luống đối chứng và thực nghiệm sau mỗi khoảng thời gian định kì. Các chỉ số có thể theo dõi là chiều cao trung bình của cây rau, khối lượng rau ở thời điểm thu hoạch.

e) Xử lí kết quả thí nghiệm

- Để có thể đánh giá chính xác sự sai khác về các chỉ tiêu theo dõi giữa lô đối chứng và thực nghiệm, các nhà khoa học thường phải sử dụng công cụ thống kê xác suất. Tuy nhiên, có thể xác định bằng cách tính các chỉ tiêu ở lô thực nghiệm bằng bao nhiêu % so với số liệu ở lô đối chứng.