Bài 16. Áp suất

I. ÁP LỰC

Khi đứng, chân ta tác dụng lên mặt đất một lực ép theo phương vuông góc với mặt đất. Do có trọng lượng nên các vật như tủ, bàn ghế,... tác dụng lực ép lên sàn, có phương vuông góc với mặt sàn. Các lực ép đó được gọi là áp lực.

Áp lực là lực ép có phương vuông góc với mặt bị ép.

II. ÁP SUẤT

Thí nghiệm: Đặt khối kim loại lên mặt cát

- Một khối kim loại nằm ngang (Hình 16.2a).

- Một khối kim loại thẳng đứng (Hình 16.2b).

- Hai khối kim loại chồng lên nhau (hình 16.2c).

Thí nghiệm trên cho thấy độ lún của cát không chỉ phụ thuộc vào độ lớn của áp lực mà còn phụ thuộc vào diện tích mặt bị ép. Cùng một áp lực, diện tích mặt bị ép càng nhỏ thì độ lún của cát càng lớn. Với cùng một diện tích mặt bị ép, áp lực càng lớn thì độ lún của cát càng lớn. Để xác định tác dụng của áp lực lên mặt bị ép, người ta đưa ra khái niệm áp suất.

Áp suất được tính bằng áp lực tác dụng lên một đơn vị diện tích mặt bị ép.

áp suất = (áp lực) : (diện tích mặt bị ép)

Nếu kí hiệu p là áp suất, F là áp lực, S là diện tích mặt bị ép, ta có:

\(p=\dfrac{F}{S}\)

Đơn vị của áp suất là paxcan, kí hiệu là Pa (1 Pa = 1 N/m²).

Một số đơn vị đo áp suất khác thường dùng:

• bar (1 bar = 100 000 Pa)
• atmotphe (1 atm = 101 300 Pa)
• milimet thủy ngân (1 mmHg = 133,3 Pa)

Để đo áp suất, người ta dùng áp kế.

III. TĂNG GIẢM ÁP SUẤT

Trong một số trường hợp, áp suất tác dụng lên một diện tích mặt bị ép càng lớn thì càng có hại, khi đó ta cần giảm áp suất. Ngược lại, trong một số trường hợp ta cần tăng áp suất.

Để tăng áp suất tác dụng lên một mặt tiếp xúc, ta có thể:

Giữ nguyên áp lực, giảm diện tích mặt bị ép;

Giữ nguyên diện tích mặt bị ép, tăng áp lực;

Đồng thời tăng áp lực và giảm diện tích mặt bị ép.