Bài 12: Truyền tin tế bào

I. Truyền tin giữa các tế bào

- Truyền tin tế bào là sự phát tán và nhận các tín hiệu qua lại giữa các tế bào. Truyền tin tế bào có thể thực hiện giữa các tế bào của cùng một cơ thể, hoặc giữa các tế bào của cá thể cùng loài cũng như khác loài.

- Thông tin các tế bào truyền cho nhau rất đa dạng, trong đó chủ yếu là các tín hiệu hoá học.

- Trong cơ thể đa bào, tín hiệu truyền từ tế bào này tới tế bào khác qua bốn cách chủ yếu:

• Truyền tin trực tiếp.
• Truyền tin cận tiết.
• Truyền tin nội tiết.
• Truyền tin qua synapse.

II. Truyền tin trong tế bào

1. Tiếp nhận tín hiệu

- Tế bào tiếp nhận tín hiệu bằng các protein thụ thể trên màng tế bào hoặc thụ thể nằm trong tế bào chất.

- Mỗi loại thụ thể liên kết với một tín hiệu phù hợp như chìa khóa với ổ khoá.

2. Truyền tín hiệu

- Sự truyền tín hiệu bên trong tế bào là sự chuyển đổi tín hiệu giữa các phân tử trong con đường truyền tin tế bào.

- Sự thay đổi trạng thái của phân tử này làm biến đổi cấu hình dẫn đến hoạt hoá hay bất hoạt phân tử kế tiếp cho tới khi đến phân tử đích cuối cùng của chuỗi chuyển đổi tín hiệu trong tế bào.

3. Đáp ứng tín hiệu

- Kết quả của quá trình truyền tín hiệu là sự đáp ứng của tế bào trước thông tin mà nó nhận được.

- Đáp ứng của tế bào rất đa dạng.

• Tạo ra enzyme giúp tế bào sửa chữa các sai sót trong DNA khi nó nhận được tín hiệu là gene bị tổn thương.
• Làm thay đổi hình dạng tế bào giúp tế bào có thể di chuyển hướng tới nguồn tín hiệu.
• Tạo ra các tín hiệu là yếu tố tăng trưởng gửi đến tế bào khác khiến tế bào nhận tiến hành phân bào.

- Cùng một loại tín hiệu nhưng có thể gây ra những đáp ứng khác nhau ở tế bào nhau của cơ thể. Đó là do các loại thụ thể, con đường truyền tín hiệu và các protein đáp ứng ở các tế bào là khác nhau.

1. Các tế bào có thể truyền cho nhau các phân tử tín hiệu theo nhiều các khác nhau.

2. Tín hiệu sau khi được tiếp nhận bởi các thụ thể, được chuyển đổi qua chuỗi các protein chuyển đổi tín hiệu tới protein đích, cuối cùng gây ra sự đáp ứng của tế bào như đóng/mở gene, thay đổi các hoạt động chuyển hoá của tế bào, thay đổi sự vận động hoặc điều khiển phân bào,...