Nhà thơ Nguyễn Đình Thi có rất nhiều tác phẩm hay viết về quê hương, đất nước. Một trong số đó là bài thơ “Việt Nam quê hương ta”:
“Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả rập rờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều
Quê hương biết mấy thân yêu
Bao nhiêu đời đã chịu nhiều thương đau
Mặt người vất vả in sâu
Gái trai cũng một áo nâu nhuộm bùn”
Những câu thơ mở đầu bài thơ giúp hình dung về phong cảnh và con người Việt Nam. Với bốn câu thơ đầu tiên, tác giả đã khắc họa phong cảnh rộng lớn, hùng vĩ nhưng cũng rất nên thơ, trữ tình. Những hình ảnh tiêu biểu cho đất nước, con người Việt Nam được tác giả khắc họa như: “biển lúa, cánh cò, đỉnh Trường Sơn, áo nâu nhuộm bùn, đất nghèo, hoa thơm quả ngọt”. Cùng với đó là đức tính tốt đẹp của người Việt Nam - sự vất vả, cần cù nhưng vẫn giữ phẩm chất tốt đẹp. Đến bốn câu thơ sau, nhà thơ đã cho người đọc thấy được truyền thống đánh giặc bảo vệ đất nước. Từ bao đời nay, dân tộc Việt Nam đã phải đối mặt với những kẻ thù xâm lược. Nhưng trong hoàn cảnh đó, nhân dân ta vẫn kiên cường, đoàn kết đấu tranh chống lại kẻ thù. Nhiều anh hùng đã đứng lên lãnh đạo nhân dân bảo vệ đất nước. Tóm lại, tám câu thơ đầu giúp người đọc hiểu được vẻ đẹp thiên nhiên hùng vĩ cũng như vẻ đẹp người lao động cần cù, vẻ đẹp của truyền thống chống giặc ngoại xâm, tấm lòng thủy chung son sắc, sự tài hoa khéo léo của con người.
Khi đọc những câu thơ tiếp theo, người đọc sẽ hiểu hơn về phẩm chất tốt đẹp của con người Việt Nam:
“Đất nghèo nuôi những anh hùng
Chìm trong máu lửa lại vùng đứng lên
Đạp quân thù xuống đất đen
Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa
Việt Nam đất nắng chan hoà
Hoa thơm quả ngọt bốn mùa trời xanh
Mắt đen cô gái long lanh
Yêu ai yêu trọn tấm tình thuỷ chung”
Đó là tinh thần kiên cường, bất khuất (chịu nhiều đau thương, chìm trong máu lửa lại vùng đứng lên, đạp quân thù xuống đất đen) và chịu thương chịu khó (súng gươm vứt bỏ lại hiền hơn xưa). Cùng với tình nghĩa thủy chung - “yêu ai yêu trọn tấm lòng thuỷ chung”. Và cả sự tài hoa, khéo léo của con người - “tay người như có phép tiên”. Từ những sự vật tưởng chừng như khó nhất cũng có thể tạo nên được những kiệt tác. Nguyễn Đình Thi đã bộc lộ lòng tự hào, tình yêu sâu sắc dành cho con người, đất nước Việt Nam.
Như vậy, bài thơ “Việt Nam quê hương ta” đã để lại cho người đọc nhiều cảm xúc sâu sắc. Đồng thời, chúng ta cũng thêm yêu hơn quê hương, đất nước của mình

a. Cắt ngắn từ 6-8 câu

b.Sao cho vẫn có một cụm danh từ , tính từ

Việt Nam quê hương ta

                                                              - Nguyễn Đình Thi –

Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả rập rờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều

Quê hương biết mấy thân yêu
Bao nhiêu đời đã chịu nhiều thương đau
Mặt người vất vả in sâu
Gái trai cũng một áo nâu nhuộm bùn

Đất nghèo nuôi những anh hùng
Chìm trong máu lửa lại vùng đứng lên
Đạp quân thù xuống đất đen
Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa

Việt Nam đất nắng chan hoà
Hoa thơm quả ngọt bốn mùa trời xanh
Mắt đen cô gái long lanh
Yêu ai yêu trọn tấm tình thuỷ chung

Đất trăm nghề của trăm vùng
Khách phương xa tới lạ lùng tìm xem
Tay người như có phép tiên
Trên tre lá cũng dệt nghìn bài thơ.

Câu 1: Bài thơ trên được viết theo thể thơ gì?

Câu 2: Trong bốn câu thơ đầu:

“Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

Cánh cò bay lả rập rờn

Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều”

Biện pháp tu từ được sử dụng là gì? Tác dụng của những biện pháp tu từ đó?

Câu 3: Theo em, những phẩm chất nào của người dân Việt Nam được tác giả Nguyễn Đình Thi nhắc đến trong bài thơ?

Câu 4:  Xét theo cấu tạo, từ “rập rờn” trong câu “Cánh cò bay lả rập rờn” là loại từ gì? Hãy tìm thêm 3 từ cùng loại được nhà thơ sử dụng trong bài thơ trên.

Câu 5: Xác định nhịp thơ trong câu: “Việt Nam đất nắng chan hoà/Hoa thơm quả ngọt bốn mùa trời xanh”?

Câu 6: Bài thơ trên đã gợi cho em suy nghĩ và cảm xúc gì về con người và cảnh sắc quê hương Việt Nam?

Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

Cánh cò bay lả rập rờn

Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều

a. Đoạn thơ trên được trích từ văn bản nào? Cho biết tác giả và thể loại của văn bản đó.

b. Nêu nội dung của đoạn thơ trên.

c. Chỉ ra biện pháp ẩn dụ và hoán dụ trong đoạn thơ trên. Cho biết tác dụng của các biện pháp tu từ đó trong đoạn thơ.

d. Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các dòng thơ được in đậm. Dùng cụm từ để mở rộng chủ ngữ hoặc vị ngữ, hoặc cả hai thành phần chính của các dòng thơ đó.

Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả rập rờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều

a. Đoạn thơ trên được trích từ văn bản nào? Cho biết tác giả và thể loại của văn bản đó.

b. Nêu nội dung của đoạn thơ trên.

c. Chỉ ra biện pháp ẩn dụ trong đoạn thơ trên. Cho biết tác dụng của các biện pháp tu từ đó trong đoạn thơ.

d. Xác định chủ ngữ, vị ngữ của các dòng thơ được in đậm. Dùng cụm từ để mở rộng chủ ngữ hoặc vị ngữ, hoặc cả hai thành phần chính của các dòng thơ đó.

PHẦN I: (5 điểm)Đọc đoạn thơ sau và trả lời các câu hỏi:

“Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

Cánh cò bay lả rập rờn

Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều

Quê hương biết mấy thân yêu

Bao nhiêu đời đã chịu nhiều thương đau

Mặt người vất vả in sâu

Gái trai cũng một áo nâu nhuộm bùn

Đất nghèo nuôi những anh hùng

Chìm trong máu lửa lại vùng đứng lên

Đạp quân thù xuống đất đen

Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa

Việt Nam đất nắng chan hòa

Hoa thơm quả ngọt bốn mùa trời xanh

Mắt đen cô gái long lanh

Yêu ai yêu trọn tấm tình thủy chung”

(Trích trường ca “Bài thơ Hắc Hải”, Nguyễn Đình Thi, 1958)

Câu 1:Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào? Thể thơ đó mang những đặc điểm gì? Đặc điểm đó giúp gì cho việc thể hiện cảm xúctrước thiên nhiên và con người Việt Nam?

Câu 2 :Trong câu thơ “Gái trai cũng một áo nâu nhuộm bùn”, em hãy chỉ ra phép tu từ được sử dụng và nêu tác dụng của phép tu từ đó.

Câu 3 :Trong tiếng Việt: “tấm” là một từ đa nghĩa. Theo em,từ “tấm” được tác giả sử dụng trong dòng thơ thứ hai có nghĩa là gì?

“Mắt đen cô gái long lanh

Yêu ai yêu trọn tấm tình thủy chung”

Câu 4 :Qua đoạn trích tác giả Nguyễn Đình Thi đã thể hiện thái độ, tình cảm nào đối với quê hương, đất nước?

Câu5 :Viết đoạn văn (từ 5 –7 câu) ghi lại cảm xúc của em về hình ảnh để lại cho em ấn tượng sâu đậm nhất trong đoạn thơ.

Đọc trích đoạn sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
Việt Nam quê hương ta
Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả rập rờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều
Quê hương biết mấy thân yêu
Bao nhiêu đời đã chịu nhiều thương đau
Mặt người vất vả in sâu
Gái trai cũng một áo nâu nhuộm bùn
Đất nghèo nuôi những anh hùng
Chìm trong máu lửa lại vùng đứng lên
Đạp quân thù xuống đất đen
Súng gươm vứt bỏ lại hiền như xưa.
(Trích “Bài thơ Hắc Hải”, Tuyển thơ Nguyễn Đình Thi, NXB Văn học, 2001)
Câu 1: Hãy chỉ ra và phân tích những đặc điểm của thể thơ lục bát được thể hiện
trong đoạn thơ trên qua các phương diện:
- Cách gieo vần
- Thanh điệu
- Cách ngắt nhịp
Câu 2: Tìm và nêu tác dụng của những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ đặc sắc mà
tác giả sử dụng để miêu tả cảnh sắc quê hương trong 4 dòng thơ đầu.
Câu 3: Trong bài thơ, tác giả đã khắc họa con người Việt Nam qua những đức tính, vẻ
đẹp nào? Hãy phân tích những từ ngữ, hình ảnh thể hiện điều đó.
Câu 4: Tình cảm của tác giả đối với quê hương, đất nước và con người được thể hiện
như thế nào qua đoạn trích? Hãy chỉ ra một số từ ngữ, hình ảnh thể hiện trực tiếp tình
cảm ấy.
 

Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới

          Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

         Cánh cò bay lả rập rờn

Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều

          Quê hương biết mấy thân yêu

Bao nhiêu đời đã chịu nhiều đau thương

          Mặt người vất vả in sâu

Gái trai cũng một áo nâu nhuộm bùn

a. Đoạn thơ trên trích từ văn bản nào? Tác giả là ai?

b. Tìm hai từ láy và hai từ ghép có trong đoạn thơ trên

c. Khái quát nội dung của đoạn thơ trên bằng một câu.