Tìm từ đa nghĩa có trong khổ thơ sau:

Bàn tay vun vén ngôi nhà
Cau trồng trước ngõ vườn hoa đủ màu
Ao cá lội giàn bầu trải nắng
Lúa được mùa gánh nặng đôi vai
Đôi chân mỏi bước dặm dài
Cho con có một tương lai sáng ngời
Đặt một câu  có sử dụng cặp từ đồng âm. Gạch chân dưới cặp từ đồng âm vừa sử dụng

Hãy xác định một từ mượn có trong đoạn thơ trên. Từ đó cho biết nguồn gốc từ mượn vừa tìm.

Con muốn viết bài ca tặng Mẹ
Cả cuộc đời lặng lẽ hy sinh
Cho con tất cả ân tình
Dạy con lẽ sống niềm tin mọi người

Chẳng một phút thảnh thơi Mẹ nghỉ
Giữ vẹn tình chung thủy bên Cha
Bàn tay vun vén ngôi nhà
Cau trồng trước ngõ vườn hoa đủ màu

Ao cá lội giàn bầu trải nắng
Lúa được mùa gánh nặng đôi vai
Đôi chân mỏi bước dặm dài
Cho con có một tương lai sáng ngời

Thầm khẽ gọi Mẹ ơi con nhớ
Tiếng hời ru luôn ở trong lòng
Trăng ngà ghé lại bên song
Giúp mình với!

Tìm từ đa nghĩa có trong khổ thơ sau:

Bàn tay vun vén ngôi nhà
Cau trồng trước ngõ vườn hoa đủ màu
Ao cá lội giàn bầu trải nắng
Lúa được mùa gánh nặng đôi vai
Đôi chân mỏi bước dặm dài
Cho con có một tương lai sáng ngời
Đặt một câu  có sử dụng cặp từ đồng âm. Gạch chân dưới cặp từ đồng âm vừa sử dụng

Hãy xác định một từ mượn có trong đoạn thơ trên. Từ đó cho biết nguồn gốc từ mượn vừa tìm.

Con muốn viết bài ca tặng Mẹ
Cả cuộc đời lặng lẽ hy sinh
Cho con tất cả ân tình
Dạy con lẽ sống niềm tin mọi người

Chẳng một phút thảnh thơi Mẹ nghỉ
Giữ vẹn tình chung thủy bên Cha
Bàn tay vun vén ngôi nhà
Cau trồng trước ngõ vườn hoa đủ màu

Ao cá lội giàn bầu trải nắng
Lúa được mùa gánh nặng đôi vai
Đôi chân mỏi bước dặm dài
Cho con có một tương lai sáng ngời

Thầm khẽ gọi Mẹ ơi con nhớ
Tiếng hời ru luôn ở trong lòng
Trăng ngà ghé lại bên song
Giúp mình với!

Đọc bài thơ sau của Nguyễn Khoa Điềm và trả lời các câu hỏi :

      MẸ VÀ QUẢ

   Những mùa quả mẹ tôi hái được

   Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

   Những mùa quả lặn rồi lại mọc

   Như mặt trời, khi như mặt trăng

   Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

   Còn những bí và bầu thì lớn xuống

   Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

   Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.

   Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

   Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

   Tôi hoảng sợ, ngày bàn tay mẹ mỏi

   Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.

      (Thơ Việt Nam 1945 - 1985, NXB Văn học, Hà Nội, 1985)

Nghĩa của cụm từ in đậm trong hai dòng cuối của bài thơ “Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi - Mình vẫn còn một thứ quả non xanh”.

Đọc bài thơ sau của Nguyễn Khoa Điềm và trả lời các câu hỏi :

      MẸ VÀ QUẢ

   Những mùa quả mẹ tôi hái được

   Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

   Những mùa quả lặn rồi lại mọc

   Như mặt trời, khi như mặt trăng

   Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

   Còn những bí và bầu thì lớn xuống

   Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

   Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.

   Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

   Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

   Tôi hoảng sợ, ngày bàn tay mẹ mỏi

   Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.

      (Thơ Việt Nam 1945 - 1985, NXB Văn học, Hà Nội, 1985)

Trong nhan đề và bài thơ, chữ “quả” xuất hiện nhiều lần. Chữ “quả” ở dòng nào mang ý nghĩa tả thực? Chữ “quả” ở dòng nào mang ý nghĩa biểu tượng?

Đọc bài thơ sau của Nguyễn Khoa Điềm và trả lời các câu hỏi :

      MẸ VÀ QUẢ

   Những mùa quả mẹ tôi hái được

   Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

   Những mùa quả lặn rồi lại mọc

   Như mặt trời, khi như mặt trăng

   Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

   Còn những bí và bầu thì lớn xuống

   Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

   Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.

   Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

   Bảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được hái

   Tôi hoảng sợ, ngày bàn tay mẹ mỏi

   Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.

      (Thơ Việt Nam 1945 - 1985, NXB Văn học, Hà Nội, 1985)

Tìm phép điệp trong khổ thơ đầu và phép đối trong khổ thơ thứ hai.

Những mùa quả mẹ tôi hái được

Mẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồng

Những mùa quả lặn rồi lại mọc

Như mặt trời, khi như mặt trăng.

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên

Còn những bí và bầu thì lớn xuống

Chúng mang dáng giọt mồ hôi mặn

Rỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.

Và chúng tôi, một thứ quả trên đời

Bảy mươi tuổi mẹ mong ngày được hái

Tôi hoảng sợ, ngày bàn tay mẹ mỏi

Mình vẫn còn một thứ quả non xanh.

a) Tìm cặp từ trái nghĩa?

b) Tìm và phân tích biện pháp nghệ thuật ẩn dụ, hoán dụ trong bốn câu thơ cuối?

Tìm trong bài 1 từ đồng nghĩa với từ “bất khuất”.

HOA CÚC QUẬT CƯỜNG

     Mùa xuân đến, một nhành hoa cúc dại được trồng trong vườn hoa.

    Trong vườn hoa xinh xắn có đủ các loài hoa đang tranh nhau khoe sắc. Chỉ có nhành hoa cúc dại là chẳng có cái nụ nào cả, toàn màu xanh xám, đứng giữa vườn như một đám cỏ dại.

  Hoa mẫu đơn vừa nhìn thấy hoa cúc dại, bèn kinh ngạc kêu lên: “Đây là một loài cỏ dại ư? Sao lại đến vườn hoa của chúng ta nhỉ? Các bạn nhìn nó kìa, chẳng biết xấu hổ là gì cả!”. 

    Hoa hồng lập tức ùa theo, kiêu ngạo nói với hoa cúc dại: “Ngươi như vậy mà dám so sánh sắc đẹp với chúng ta sao? Xấu chết đi được, sao không lấy gương mà soi thử xem!”.

  Xương rồng thấy các loài hoa đua nhau ức hiếp hoa cúc dại, cảm thấy rất bất bình, liền nói: “Các bạn có nghĩ, bắt nạt hoa cúc dại thế là quá đáng không, rồi có một ngày các bạn sẽ thấy là mình đã sai”.

  Hoa tu-lip lập tức chen vào: “Bản thân chẳng ra sao, lại còn muốn đi giúp người khác, đúng là nực cười. Các ngươi mãi mãi chẳng thể so bì với chúng ta được đâu!”.

  Nghe thấy câu nói này, các loài hoa đều cười thích thú.

  Hoa cúc dại cúi đầu, buồn bã khóc òa lên. Xương rồng bèn an ủi: “Đừng khóc, rồi sẽ có một ngày vẻ đẹp của em làm cho họ đố kị. Lúc đó, họ ngưỡng mộ em không kịp ấy chứ”.

  Hoa cúc dại nghe thấy vậy lau nước mắt, ngoan cường ngẩng cao đầu, lấy lại tinh thần.

  Không bao lâu, mùa xuân trôi qua, mùa thu đến, các loài hoa trong vườn lần lượt héo úa tàn tạ, chỉ có hoa cúc dại vẫn kiêu hãnh ngẩng cao đầu, nở ra những bông hoa đẹp đẽ.

Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 4

   Bác Dương thôi đã thôi rồi,

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.

   Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,

Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau;

   Kính yêu từ trước đến sau,

Trong khi gặp gỡ khác đâu duyên trời?

   Cũng có lúc chơi nơi dặm khách,

Tiếng suối nghe róc rách lưng đèo;

   Có khi từng gác cheo leo,

Thú vui con hát lựa chiều cầm xoang.

   Cũng có lúc rượu ngon cùng nhắp,

Chén quỳnh tương ăm ắp bầu xuân.

   Có khi bàn soạn câu văn,

Biết bao đông bích, điển phần trước sau.

      (Ngữ văn 11, Tập một, NXB Giáo dục, 2012, trang 31)

Nghĩa của từ “xuân” trong câu thơ: “Chén quỳnh tương ăm ắp bầu xuân”.