Điểm khác biệt giữa thấu kính hội tụ và thấu kính phân kì là vị trí của tiêu điểm so với thấu kính:
- Thấu kính hội tụ: tiêu điểm ở phía sau thấu kính.
- Thấu kính phân kì: tiêu điểm ở phía trước thấu kính.
- Thấu kính hội tụ cho chùm tia ló của chùm tia tới song song với trục chính hội tụ tại tiêu điểm. Thấu kính phân kì cho chùm tia ló của chùm tia tới song song với trục chính phân kì
- Thấu kính hội tụ có phần giữa dày hơn phần rìa. Thấu kính phân kì có phần giữa mỏng hơn phần rìa
- Đối với thấu kính hội tụ, vật đặt ngoài khoảng tiêu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật; vật đặt rất xa thấu kính, ảnh thật của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự; vật đặt trong khoảng tiêu cự cho ảnh ảo, cùng chiều với vật, lớn hơn vật. Đối với thấu kính phân kì, vật sáng đặt ở mọi vị trí luôn cho ảnh ảo, cùng chiều với vật, nhỏ hơn vật, luôn nằm trong khoảng tiêu cự; vật đặt rất xa thấu kính, ảnh ảo của vật có vị trí cách thấu kính một khoảng bằng tiêu cự
