Nhân tố quyết định đến sự phân hóa Đông - Tây của khí hậu nước ta là dãy núi Trường Sơn. Dãy núi này ngăn cản sự di chuyển của các khối khí từ biển vào đất liền, tạo ra sự khác biệt rõ rệt giữa khí hậu khu vực ven biển (phía Đông) và khu vực nội địa (phía Tây). Khu vực phía Đông thường có khí hậu ẩm ướt, mưa nhiều, trong khi phía Tây lại có khí hậu khô hạn hơn, đặc biệt là vào mùa khô.

* Nguyên nhân:

- Việt Nam nằm hoàn toàn trong vùng nội chí tuyến Bắc bán cầu, nơi chịu tác động mạnh mẽ của ánh sáng mặt trời quanh năm.

- Góc chiếu của mặt trời cao, đặc biệt vào mùa hè khi Mặt trời lên thiên đỉnh.

* Biểu hiện:

- Tổng bức xạ lớn: Việt Nam nhận được lượng bức xạ mặt trời cao, làm cho cán cân bức xạ luôn dương, nghĩa là năng lượng nhận vào luôn lớn hơn năng lượng mất đi.

- Nhiệt độ trung bình năm cao: Hầu hết các khu vực có nhiệt độ trung bình >20°C (ngoại trừ các vùng núi cao trên 1000m như Sa Pa, Đà Lạt).

- Số giờ nắng nhiều: Tùy khu vực, tổng số giờ nắng dao động từ 1.400 - 3.000 giờ/năm. Miền Nam có số giờ nắng cao hơn miền Bắc do ít chịu ảnh hưởng của mây mưa vào mùa đông.

2. Tính chất ẩm

* Nguyên nhân:

- Việt Nam nằm tiếp giáp với Biển Đông, một nguồn cung cấp hơi nước dồi dào.

- Hệ thống sông ngòi dày đặc, rừng cây nhiệt đới, và độ che phủ thực vật lớn cũng góp phần duy trì độ ẩm cao.

* Biểu hiện:

- Lượng mưa lớn: Trung bình từ 1.500 - 2.000mm/năm, thậm chí ở các vùng đón gió ẩm (như Huế) lượng mưa có thể vượt 3.000mm/năm.

- Độ ẩm không khí cao: Thường xuyên duy trì trên 80%, tạo cảm giác nóng ẩm, khó chịu vào mùa hè, đặc biệt ở miền Bắc.

- Cân bằng ẩm dương: Lượng nước bốc hơi luôn nhỏ hơn lượng nước mưa nhận được, đảm bảo sự phát triển của hệ sinh thái nhiệt đới.

3. Tính chất gió mùa

* Nguyên nhân:

- Việt Nam nằm trong vùng ảnh hưởng của gió Tín Phong bán cầu Bắc (hoạt động quanh năm), đồng thời chịu tác động của khí hậu gió mùa châu Á do sự luân phiên nóng - lạnh giữa lục địa Á-Âu và đại dương Thái Bình Dương - Ấn Độ Dương.

* Biểu hiện:

- Hai mùa gió chính:

+ Gió mùa đông:

Xuất phát từ lục địa châu Á, đi qua biển Đông, gây ra mùa đông lạnh và khô ở miền Bắc.

Gió yếu dần khi vào miền Nam, thường chỉ còn mang tính chất khô.

+ Gió mùa hạ:

Xuất phát từ Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, mang theo không khí nóng, ẩm, gây mưa lớn trên diện rộng.

Đặc biệt mạnh từ tháng 5 đến tháng 10, mang lại mùa mưa ở miền Nam.

* Sự phân mùa khí hậu rõ rệt:

+ Miền Bắc:

Mùa đông: lạnh, khô, ít mưa (tháng 11 - tháng 4).

Mùa hạ: nóng, ẩm, mưa nhiều (tháng 5 - tháng 10).

+ Miền Nam:

Chỉ có hai mùa rõ rệt: mùa mưa (tháng 5 - tháng 11) và mùa khô (tháng 12 - tháng 4).

+ Miền Trung:

Mùa khô vào nửa đầu năm, mưa tập trung vào mùa thu đông (do tác động của gió mùa đông bắc kết hợp với địa hình chắn gió).

-Là nguyên liệu quan trọng cho các ngành công nghiệp như luyện kim, hóa chất, xây dựng, năng lượng.

-Góp phần phát triển kinh tế, nâng cao đời sống con người.

-Đóng vai trò chiến lược trong an ninh quốc phòng và hợp tác quốc tế.

​-Khai thác hợp lý: Đảm bảo đúng quy hoạch, tránh khai thác bừa bãi gây cạn kiệt.

-Tái chế và sử dụng lại: Tăng cường tái chế kim loại, khoáng sản để giảm áp lực khai thác.

-Ứng dụng công nghệ hiện đại: Giảm hao hụt trong quá trình khai thác và chế biến.

-Giáo dục và tuyên truyền: Nâng cao ý thức bảo vệ tài nguyên khoáng sản.

-Tăng cường quản lý: Chống khai thác trái phép và bảo vệ môi trường.

Vai trò của tài nguyên khoáng sản:

-Cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp (thép, xi măng, điện, hóa chất).

-Đóng góp vào phát triển kinh tế qua xuất khẩu và công nghiệp khai thác.

-Cung cấp năng lượng (than, dầu mỏ, khí tự nhiên).

-Tạo cơ hội việc làm, đặc biệt ở vùng nông thôn.

Biện pháp sử dụng hợp lý, tiết kiệm tài nguyên khoáng sản:

-Khuyến khích tái chế và sử dụng lại khoáng sản.

-Ứng dụng công nghệ khai thác và chế biến hiện đại.

-Quản lý và bảo vệ tài nguyên khoáng sản chặt chẽ.

-Nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ tài nguyên.

-Thúc đẩy nghiên cứu và phát triển năng lượng tái tạo.

`+` Khí hậu Việt Nam có sự phân hóa đa dạng theo chiều Đông - Tây.

`+`  Vùng biển và thềm lục địa có khí hậu ôn hòa hơn so với đất liền, nhờ ảnh hưởng của biển làm giảm biên độ nhiệt độ và tăng độ ẩm.

`+`Vùng đồng bằng ven biển có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, với mùa mưa và mùa khô rõ rệt.

`+` Vùng đồi núi phía Tây, chịu ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam và gió phơn khô nóng, dẫn đến khí hậu khô hạn hơn vào mùa hè. 

Khí hậu Việt Nam phân hóa rõ rệt theo chiều Đông – Tây do ảnh hưởng của địa hình và gió mùa.

-Miền Đông: Chịu ảnh hưởng mạnh từ biển Đông, có khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, mùa mưa rõ rệt.

-Miền Tây: Địa hình núi cao, ít ảnh hưởng từ biển, khí hậu khô hơn, mùa khô dài hơn.

-Gió mùa: Gió mùa Đông Bắc và Tây Nam làm miền Đông có lượng mưa lớn, trong khi miền Tây ít mưa hơn.

Việt Nam có khí hậu nóng ẩm dù cùng vĩ độ với các nước Bắc Phi và Tây Nam Á vì:

Vị trí địa lý: Việt Nam nằm gần biển, chịu ảnh hưởng mạnh của gió mùa và các luồng gió biển ẩm, làm tăng độ ẩm và điều hòa nhiệt độ.

Địa hình: Việt Nam có địa hình đa dạng, với nhiều dãy núi và đồng bằng ven biển, giúp giữ lại độ ẩm từ biển và tạo điều kiện cho khí hậu nóng ẩm.

Ảnh hưởng của gió mùa: Mùa gió mùa mang mưa nhiều vào mùa hè và khô lạnh vào mùa đông, tạo nên khí hậu nhiệt đới gió mùa đặc trưng.

- Việt Nam nằm ở rìa đông bán đảo Đông Dương, gần trung tâm khu vực Đông Nam Á. Trên đất liền, nước ta có chung đường biên giới với ba quốc gia (Trung Quốc, Lào, Cam-pu-chia) và có chung Biển Đông với nhiều nước.

- Hệ tọa độ địa lí:

+ Tọa độ trên đất liền: theo chiều bắc - nam từ 23°23′B đến 8°34′B, theo chiều đông - tây từ 109°24′Đ đến 102°09′Đ.

+ Tọa độ địa lí trên biển: Phía Đông 117°20’Đ, phía Nam 6°50'B và phía Tây 101°Đ.

- Nước ta nằm ở vị trí nội chí tuyến bán cầu Bắc; trong khu vực châu Á gió mùa; nơi tiếp giáp giữa đất liền và đại dương, liền kề với vành đai sinh khoáng Thái Bình Dương và vành đai sinh khoáng Địa Trung Hải.

- Việt Nam nằm trên ngã tư đường hàng hải và hàng không quốc tế, là cầu nối giữa Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo.

Tham khảo :

- Nước ta nằm ở rìa đông bán đảo Đông Dương, gần trung tâm khu vực Đông Nam Á. Trên đất liền, nước ta có chung đường biên giới với ba quốc gia (Trung Quốc, Lào, Cam-pu-chia) và có chung Biển Đông với nhiều nước.

- Hệ tọa độ địa lí:

+ Tọa độ trên đất liền: theo chiều bắc - nam từ 23°23′B đến 8°34′B, theo chiều đông - tây từ 109°24′Đ đến 102°09′Đ.

+ Tọa độ địa lí trên biển: Phía Đông 117°20’Đ, phía Nam 6°50'B và phía Tây 101°Đ.

- Nước ta nằm ở vị trí nội chí tuyến bán cầu Bắc; trong khu vực châu Á gió mùa; nơi tiếp giáp giữa đất liền và đại dương, sát với vành đai sinh khoáng Thái Bình Dương và sát với vành đai sinh khoáng Địa Trung Hải.

- Việt Nam nằm trên ngã tư đường hàng hải và hàng không quốc tế, là cầu nối giữa Đông Nam Á lục địa và Đông Nam Á hải đảo.