Các nhân tố hình thành đất:
Đá mẹLà sản phẩm phong hóa từ đá gốc.
Vai trò : Là nguồn cung cấp vật chất vô cơ cho đất, quyết định thành phần khoáng vật, thành phần cơ giới và ảnh hưởng đến nhiều tính chất lý hóa của đất.
Khí hậuẢnh hưởng trực tiếp bởi các yếu tố nhiệt, ẩm.
Ảnh hưởng gián tiếp qua chuỗi tác động → sinh vật → đất.
Sinh vậtĐóng vai trò chủ đạo trong sự hình thành đất.
+ Thực vật cung cấp vật chất hữu cơ cho đất, phá hủy đá
+ Vi sinh vật phân hủy xác sinh vật và tổng hợp thành mùn.
+ Động vật sống trong đất góp phần làm biến đổi tính chất đất.
Địa hìnhĐịa hình làm thay đổi nhiệt độ, độ ẩm, tạo khả năng giữ đất khác nhau → ảnh hưởng đến sự hình thành đất.
Thời gianThời gian hình thành đất là tuổi đất, tuổi đất là nhân tố biểu thời gian tác động của các yếu tố hình thành đất dài hay ngắn, mặt khác còn thể hiện cường độ của quá trình tác động đó..
Con ngườiCon người có khả năng tác động mạnh mẽ đến đất, làm cho đất tốt lên hoặc xấu đi.
Sức ép của sự tăng dân số và của nhu cầu lương thực, thực phẩm vẫn đè nặng lên nguồn tài nguyên có hạn của đất đai. Theo đánh giá của FAO, hiện tại đất trồng mới chỉ chiếm 1,5 tỉ ha ( bằng 11% tổng diện tích đất nổi của địa cầu). Trong tương lai, con người có thể mở rộng diện tích đất trồng tối đa lên 3, 2 tỉ ha, nhưng là ở những vùng đất cần cải tạo. Nếu tình trạng thoái hóa đất trồng vẫn tiếp tục, thì theo đánh giá của các chuyên gia Liên Hiệp Quốc, tới cuối thế kỷ này, thế giới sẽ mất đi gần 300 triệu ha đất canh tác, thậm chí mất đi tới 1/4 diện tích đất nông nghiệp hiện nay.
-Có 3 nhân tố hình thành đất:
+Đá mẹ: là nguồn cung cấp vật chất khoáng cho đất
+Sinh vật: là nguồn cung cấp vật chất chứa thành phần hữu cơ cho đất
+Khí hậu: ảnh hưởng trực tiếp bởi các yếu tố nhiệt độ và độ ẩm; ảnh hưởng gián tiếp qua tuổi tác động khí hậu đến sinh vật rồi đến đất
Đất được hình thành do tác động đồng thời của các nhân tố sau :
1. Đá mẹ
Mọi loại đất đều được hình thành từ những sản phẩm phá huỷ của đá gốc (nham thạch). Những sản phẩm phá huỷ đó được gọi là đá mẹ. Đá mẹ là nguồn cung cấp vật chất vô cơ cho đất. do đó quyết định thành phần khoáng vật, thành phần cơ giới và ảnh hưởng đến nhiều tính chất đất.
2. Khí hậu
Các yếu tố khí hậu ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành đất là nhiệt và ẩm. Tác động của nhiệt và ẩm làm cho đá gốc bị phá huỷ (về mặt vật lí và hoá học) thành những sản phẩm phong hoá, rồi sau đó tiếp tục bị phong hoá thành đất. Nhiệt và ẩm còn ảnh hưởng tới sự hoà tan, rửa trôi hoặc tích tụ vật chất trong các tầng đất, đồng thời tạo môi trường để vi sinh vật phân giải và tổng hợp chất hữu cơ cho đất.
Khí hậu ảnh hưởng; gián tiếp đến sự thành tạo đất thông qua lớp phủ thực vật. Thực vật sinh trưởng tốt sẽ hạn chế việc xói mòn đất, đồng thời cung cấp nhiều chất hữu cơ cho đất.
3. Sinh vật
Sinh vật đóng vai trò chủ đạo trong sự hình thành đất : thực vật cung cấp vật chất hữu cơ, rễ thực vật bám vào các khe nứt của đá làm phá huỷ đá. Vi sinh vật phân giải xác sinh vật và tổng hợp thành mùn. Động vật sống trong đất cũng góp phần làm biến đổi tính chất đất.
4. Địa hình
Ớ vùng núi cao, do nhiệt độ thấp nên quá trình phá huỷ đá xảy ra chậm, làm cho quá trình hình thành đất yếu. Địa hình dốc làm cho đất dễ bị xói mòn, tầng đất thường mong. Ở nơi bằng phẳng, quá trình bồi tụ ưu thế nên tầng đất thường dày và giàu chất dinh dưỡng hơn.
Mặt khác, địa hình ảnh hưởng tới khí hậu, từ đó tạo ra các vành đai đất khác nhau theo độ cao.
5. Thời gian
Đá gốc biến thành đất cần có thời gian. Thời gian hình thành đất còn gọi là tuổi đất. Thời gian kể từ khi một loại đất được hình thành đến nay được gọi là tuổi tuyệt đối của đất. Tuổi của đất là nhân tố biểu thị thời gian tác động của các yếu tố hình thành đất dài hay ngắn, mặt khác còn thể hiện cường độ của các quá trình tác động đó.
6. Con người
