Bác Hồ, vị cha già muôn vàn kính yêu của dân tộc ta luôn quan tâm đến việc rèn luyện nhân cách cho thế hệ trẻ, đặc biệt là lứa tuổi học sinh. Trong một lần nói chuyện với học sinh, Bác đã dạy: “Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”.
Lời dạy của Bác đã khắc sâu trong tâm hồn, -trí tuệ thế hệ trẻ, trụ lại mãi với thời gian. Cho đến bây giờ lời dạy của Bác vẫn vang vọng trong tâm hồn mọi người. Muốn hiểu rõ ý nghĩa lời dạy của Bác. Trước hết ta phải hiểu khái niệm “đức” và “tài”. Theo em, nói về tài là nói về trí tuệ, kiến thức, kinh nghiệm và năng lực. “Tài” là khá năng hoàn thành nhiệm vụ với kết quả cao, giải quyết tốt mọi khó khăn xảy ra và luôn sáng tạo trong việc làm. “Đức” là đạo đức, là tinh thần hết lòng phục vụ nhân dân, là cần, kiệm, liêm, chính, dũng cảm khắc phục khó khăn, chịu đựng mọi gian khổ và luôn luôn sống với phương châm: “Mỗi người vì mọi người”.
Từ khái niệm “tài” và “đức”, từ yêu cầu của cuộc sống. Bác đã đưa ra kết luận: “Có tài mà không có đức là người vô dụng”. Một con người có tài mà không có đức thì con người đó không có ích cho cuộc sống. Trong thực tế cuộc sống và trong văn học, em đều thấy lời dạy của Bác hoàn toàn đúng, nó thể hiện cách đánh giá giá trị của con người. Có tài, có hiểu biết, có kinh nghiệm nhưng lại không mang sự hiểu biết đó phục vụ nhân dân. làm đẹp giàu cho đất nước thì cái tài đó hoàn toàn vô ích. Một người có tài mà chỉ thu vén cho lợi ích cá nhân thì người đó cũng trở thành người vô dụng mà thôi. Mặt khác, con người có tài mà làm việc xấu, trái với đạo đức, trái với lương tâm thì không những chỉ là vô ích mà còn có hại, cái tài ớ đây không đáng được trân trọng nữa. Trong cuộc sống xây dựng chủ nghĩa xã hội, đất nước ta còn gặp khó khăn rất nhiều. Nó đòi hỏi phải có nhiều người có tài, có đức. Song, người có tài chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân, không mang sự hiểu biết và kinh nghiệm của mình để tạo ra của cái cho đất nước, thì những con người đó đều là vô ích, cái tài của họ đáng bỏ đi... Thực tiễn cho thấy con người có tài năng càng cao mà không có đạo đức thì tác hại của nó thật to lớn. Một người có tài, trong khi đất nước đang gặp khó khăn, đang cần họ mà họ lại chỉ lo cho cá nhân thì họ không những đã không góp phần làm đẹp cho đất nước mà có khi còn mang lại những thiệt hại to lớn cho đất nước. Bác nói “Có tài mà không có đức là người vô dụng thật không sai chút nào!
Trong thực tế, từ xưa tới nay đạo đức là phẩm chất không thể thiếu được đối với mỗi con người. Đạo đức, tính cách con người là cái quý nhất. Mất đạo đức, con người khác nào loài vật! Song, không có tài năng thì con người làm việc cũng rất khó khăn, chật vật. Tài năng giúp cho chúng ta hoàn thành tốt mọi công việc. Có đức, muốn phục vụ tốt cho đất nước nhưng tài năng không có thì họ không đạt được những ý muốn cúa mình. Nhiều khi vì không có tài năng, họ đã làm hỏng việc mà làm hại đến cả sự nghiệp chung. Một người cán bộ quản lí hợp tác xã có tinh thần, ý chí và trách nhiệm cao nhưng tài năng kém sẽ làm cho công việc lúng túng, sai sót và vất vả... Trong một nhà máy, người lãnh đạo sống mẫu mực nhưng không có tài thì nhà máy sẽ làm ăn thua lỗ và dẫn đến bờ vực phá sản. Quả thật, ngoài đạo đức, tài năng cũng là một vấn đề rất cần thiết. nó phục vụ cho chính cuộc sống của chúng ta. Vì vậy “tài” luôn luôn đi đôi với “đức”, một người có đức chưa đủ mà còn có cả tài năng và khi chúng ta rèn luyện thì phải rèn luyện cả “đức” lẫn “tài”.
Rõ ràng “đức” và “tài” là hai mặt không thể thiếu nhau đươc trong phẩm chất cùa con người lao động kiểu mới. Hai nhân vật này không loại trừ nhau mà bổ sung cho nhau, tạo nên phẩm chất của con người phát triển toàn diện. Từ xưa, các cụ già thường nói: “Tiên học lễ” trước tiên đối với con người phải là vấn đề đạo đức. vấn đề đó là gốc là yếu tố quyết định, “tài” là biểu hiện cụ thể của “đức”, không có khái niệm đạo đức chung chung, tách rời hiệu quả việc làm.
Vì vậy, “tài” và “đức” phải hài hòa trong phẩm chất của con người lao động kiểu mới, giúp họ làm giàu đẹp cho quê hương và đất nước. Anh Hồ Giáo là một hình ảnh điển hình. Anh tận tụy say mê công việc, đem hết tài năng, sức lực của mình vào công việc lai tạo giống bò cho đất nước. Đó là hình ảnh anh thanh niên trong tác phẩm Lặng lẽ Sa Pa của Nguyễn Thành Long. Anh đã chọn cho mình cuộc sống cống hiến thầm lặng cho đất nước mặc dù phải xa cuộc sống của con người đô thị, chịu cái giá rét, cô đơn trên ngọn núi cao hai nghìn sáu trăm mét. Với lòng say mê nghề nghiệp, anh đem từng hiểu biết, những kinh nghiệm áp dụng vào việc làm, góp phần không nhỏ vào công cuộc chiến đấu bảo vệ đồng quê xanh tươi của Tổ quốc... Đó cũng chính là hình ánh cô kĩ sư trẻ đã dám rời bỏ cuộc sống, thành thị, dám vứt bỏ mối tình đầu mà cô cho là nhạt nhẽo để đến với vùng rừng núi xa xôi, hẻo lánh, đem hết tài năng và sức lực để phục vụ nhân dân và đất nước... Họ là những hình ảnh con người lao động kiểu mới có tài và có đức. Những hình ảnh trên một lần nữa khẳng định được tính đúng đắn trong lời dạy của Bác: Những con người có tài, có đức đều là những con người có ích cho đất nước và cho xã hội. Hình ảnh những con người đó đáng kính trọng và đáng mến biết bao.
Bác Hồ là một tấm gương sáng về tài và đức. Với lời dạy trên, Bác muốn nói với thế hệ trẻ rằng: Con người có ý nghĩa nhất đối với cuộc sống là con người được tu dưỡng, rèn luyện toàn diện cả về tài và đức. Một nhân cách toàn diện, cao đẹp là sự kết hợp hài hòa giữa tài năng và phẩm chất đạo đức... Lời dạy của Bác là kim chỉ nam cho mọi hoạt động rèn luyện của thế hệ trẻ, tạo nên những chuyển biến về chất trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo của chúng ta... Lời dạy đó vừa có ý nghĩa lí luận, vừa có giá trị thực tiễn nên đã vạch ra được phương hướng tu dưỡng cho mỗi người là phải rèn luyện cả tài lẫn đức để trở thành một con người toàn diện.
Tuy giờ đây Bác Hồ đã đi xa nhưng lời dạy của Bác về tài và đức vẫn vang vọng cho đến tận bây giờ và ngàn đời sau: tài, đức phải được kết hợp hài hòa để tạo nên nhân cách con người mới. Thực hiện lời dạy của Bác Hồ, em thấy mình phải ra sức trau dồi, rèn luyện cả đức lẫn tài để trở thành người lao động toàn diện, có ích cho đất nước, cho cuộc sông.
Tham khảo:
1. Mở bàiGiới thiệu về Bác Hồ và những câu nói bất hủ của Bác: Để nói về mối quan trọng giữa đức và tài và đề cao nhân cách, đạo đức Bác đã có câu nói: “ Có tài…..”
2. Thân bài* Giải thích câu nói
– Tài là gì?
– Đức là gì?
– Có tài mà không có đức là người vô dụng là gì?
– Có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó?
=> Người có tài năng nhưng lại không có đạo đức thì chỉ là người vô dụng, có làm được việc. Người có đức nhưng lại thiếu tài năng thì khi làm việc sẽ rất khó khăn.
* Mối quan hệ giữa đức và tài
– có mối quan hệ khăng khít với nhau
– Đức và tài luôn phải đi liền với nhau. Vì khi một con người có cả đức và tài thì đó mới là người có ích cho xã hội
* Tại sao có tài mà không có đức là người vô dụng?
– người có tài là người có tài năng nhưng họ lại không có đức. Họ dùng cái tài đó vào những việc sai trái, làm hại người khác.
– Cái tài đó là chỉ phục vụ cho cá nhân họ mà không giúp ích được cho đời thì chỉ là một người vô dụng.
– Những người như vậy thì trước sau gì cũng bị đào thải ra xã hội
* Tại sao có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó?
– Một người có đức mà không có tài năng thì họ làm việc gì cũng khó. Bởi họ không thể làm việc đó một cách có hiệu quả được vì họ không có tài.
– Nhưng những người này, nếu biết phấn đấu chắc chắn sau này họ sẽ thành công được.
* Ý nghĩa của lời dạy: Lời dạy của Bác có ý nghĩa sâu sắc đối với việc rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của từng cá nhân.ư
– Chúng ta phải không ngừng rèn luyện bản thân trở thành người vừa có đạo đức, có tài, để làm việc một cách hiệu quả
*Kết bài
– Mỗi người muốn thành công để trở thành người có ích cho xã hội thì cần phải có cả đức và tài.
– Cần phấn đấu rèn luyện để có đủ tài và đức.
Bài văn:
Trong nhiều thanh niên luôn quan niệm lệch lạc về tài và đức , có người thành cố đạt mục đích trở thành người có tài, có người không chịu chuyên cần rèn luyện tài năng. Để răn dạy thanh niên phải rèn luyện song song cả hai phương diện cơ bản hình thành nhân cách con người, Bác Hồ căn dặn: “ Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”
Tại sao con người phải có cả đức lẫn tài, ta hãy cùng nhau giải thích lời dạy trên của Bác.
Thế nào là có tài, thế nào là có đức? tại sao cần phải có cả đức lẫn tài? Tài là người có năng khiếu, xuất sắc hơn người, có kiến thức, có kĩ năng, kinh nghiệm, sáng kiến để hoàn thành tốt mọi công việc được giao, đặc biệt có những phương pháp hữu hiệu, sáng tạo trong những tình huống, hoàn cảnh khó khăn phức tạp. Do vậy, người có tài thường được giao cho nhiều trọng trách công việc quan trọng. Đức là người có tác phong tốt, kính trên nhường dưới, het lòng hết sức phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc; có tư cách đạo đức, biết tôn trong bảo vệ cái đúng,kiên quyết đấu tranh với những tiêu cực trong xã hội…Đó là người biết hi sinh cái riêng của bản thân mình cho cái chung của tập thể, cho xã hội.
Vì sao có tài mà không có đức là người vô dụng? Vì có tài mà không đem tài năng phục vụ nhân dân, phục vụ xã hội thì tài năng đó chẳng có ích gì. Bỡi lẽ họ chỉ lo thu vén cho bản thân, họ đem tài năng phục vục ho bản thân, không phục vụ cho cái chung của xã hội. Vì vậy, có tài mà không có đức dễ dẫn đến hành động xấu, trái đạo đức. Chẳng hạn, một học sinh giỏi nhưng vô kỷ luật, đạo đức kém thì em đó không thể nào làm một tấm gương sáng cho cả lớp noi theo hay một cán bộ quản lý có tài nhưng tham ô hay một nhà bác học đem khoa học phục vụ cho các thế lục đen tối chống phá đất nước…. Ngược lại, người cò đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó, Tài năng rất quan trọng rất cần thiết giúp ta hoàn thành tốt công việc một cách hoàn hảo, đem lại hiệu quả cao trong sản xuất. trong công cuộc xây dựng đất nước thì làm sao giải quyết được những công việc khó khăn. Hữu đức nhưng vô tài thì việc không những không thành mà còn gây hại, đó là hình thức của bệnh duy ý chí. Người có đức, muốn phục vụ tốt nhưng thiếu năng lực thì mọi ý định dù có tốt đến mấy cũng khó biến thành hiện thực. Một học sinh ngoan, có hạnh kiểm tốt nhưng kết quả học tập kém, chưa hoàn thành nhiệm vụ chính của học sinh thì không thể nào là học sinh gương mẫu được hay một cán bộ quản lý có lòng nhiệt tình nhưng trình độ chuyên môn kém thì sẽ sai sót, thất bại. Chính vì vậy tài và đức là hai mặt bổ sung chặt chẽ cho nhau, có cả đức và tài thì con người mới trở nên toàn diện, hiệu quả công việc mới cao. Lời khuyên của Bác chú trọng cả hai mặt tài và đức, đức thể hiện qua thái đọ hành dộngđúng đắn, mục đích hành động tốt và tài thể hiện qua thành quả công việc. Bác cho rằng đó là hai mặt chủ yếu của con người, nếu thiếu một mặt thì ta không còn là con người hoàn toàn nữa.
Hiểu được tầm quan trọng của đức và tài, em tự nhủ phải cố rèn luyện cả đức và tài để sau này trở thành người có ích cho xã hội, góp phần xây dựng đát nước phồn vinh, xứng đáng với lời dạy của Bác.
