Theo y học, cha là con người trực tiếp cung cấp tinh trùng trong quá trình thụ tinh nhằm tạo ra một cơ thể mới qua quá trình mang thai và sanh nở của người mẹ.
Về xã hội học, một người được gọi là cha của một đứa trẻ khi đứa trẻ đó do vợ của ông ta sinh ra. Người cha có bổn phận bảo vệ và chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục,... con mình theo các quy định pháp luật cũng như bản năng làm cha.
Ngoài ra có nhiều trường hợp xã hội khác mà một người cũng được gọi là cha như:
Cha nuôi: chỉ người nuôi nấng, bảo vệ và chăm sóc một đứa trẻ mà không phải là con ruột mình và trong hình thức tự nguyệnCha dượng/cha kế: của đứa con dùng chỉ người chồng thứ hai trở đi của người mẹ của đứa con đóCha đỡ đầu (Thiên Chúa giáo): người đỡ đầu về vấn đề tâm linh và tôn giáo trong cả đời một tín hữu Thiên Chúa giáo.Cha cố (Thiên Chúa giáo): Thường là linh mụcCha chồng, cha vợ: người con dâu/con rể gọi cha của chồng/vợ mìnhTừ cha ở Thanh Hóa và một số tỉnh miền Bắc như Hà Nam được dùng để khóc người cha đã mất, không dùng trong đời sống như ở một số địa phương từ Nghệ An trở vào Nam
Văn Học:
Trong văn học dân gian Việt Nam, hình ảnh người cha xuất hiện ít hơn người mẹ. Tiêu biểu ta có:
Ca daoCông cha như núi Thái Sơn
Nghĩa Mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ Mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con
Còn cha gót đỏ như son
Đến khi cha thác, gót con lấm bùn ("thác" đồng nghĩa với "qua đời" vì thơ văn nên tránh dùng chữ "chết".)
Đêm đêm thắp ngọn đèn trời
Cầu cho cha mẹ sống đời với con
Tục ngữ, thành ngữCon không cha như nhà không nóc,Con không cha như nòng nọc đứt đuôi.Con hơn cha là nhà có phướcMuốn nói ngoa làm cha hãy nói.Đôi lời:
Từ cha cũng như chữ mẹ. Rất dễ hiểu nhưng lại khó diễn tả. Trên đời này, không có một người con nào định nghĩa hết được chữ cha và mẹ trừ khi đã làm cha làm mẹ thì mới hiểu công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ khi xưa. Vì vậy, muốn báo hiếu cho cha mẹ, ta hãy bày tỏ lòng hiếu thảo của mình cho cha mẹ. Đừng sợ gì hết! Nói lên 4 chữ "Con yêu cha mẹ" đâu phải quá khó. Nếu bạn chưa nói với cha hoặc mẹ lần nào thì bạn nên nói ngay bây giờ kẻo không thôi sẽ muộn...
Nhưng có một người cha hoàn toàn khác. Vì người đó chỉ khoác trên mình chiếc áo từ"cha"chứ đâu thể hiện cái hơi ấm nồng nàn bên trong chiếc áo đó....
Nếu người cha chỉ khoác chiếc áo chữ cha lên người mình thì đó là:
Cha dượng
Cha nuôi
Cha chồng/vợ
Đó chính là hai từ đáng trân trọng "cha đẻ'. Liệu ai chấp nhận sự thật...vì thế buồn rười cô đơn sao mà tả xiết....Xuân lại cảm xúc mùa thu...
