Bài thơ lục bát số 1 "Tốt gỗ hơn tốt nước sơn, Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người" mang đến cho tôi một cảm xúc sâu sắc về giá trị của phẩm chất và đạo đức trong cuộc sống. Bài thơ này nhấn mạnh rằng, dù có ngoại hình đẹp đến đâu, nếu không có phẩm chất tốt, con người vẫn không thể thực sự được coi là đẹp. Tốt gỗ hơn tốt nước sơn, ý chỉ rằng chất lượng và giá trị của một vật liệu tự nhiên như gỗ vẫn luôn cao hơn so với sơn màu. Tương tự, xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người, nhấn mạnh rằng một người có phẩm chất tốt và đức hạnh sẽ luôn được coi là đẹp hơn người chỉ có ngoại hình đẹp mà không có đạo đức.
Bài thơ lục bát số 2 "Trong đầm gì đẹp bằng sen, Lá xanh bong trắng lại chen nhuỵ vàng, Nhuỵ vàng bông trắng lá xanh, Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn" mang đến cho tôi một cảm xúc yên bình và tĩnh lặng. Bài thơ này miêu tả vẻ đẹp của hoa sen, với lá xanh tươi, bông trắng tinh khôi và nhuỵ vàng rực rỡ. Dù sinh sống trong đầm lầy, nơi có mùi bùn tanh, hoa sen vẫn giữ được vẻ đẹp trong sạch và không bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh. Bài thơ này gợi lên trong tôi cảm giác về sự tinh khiết và sự kiên nhẫn, như một biểu tượng cho sự vượt lên trên khó khăn và bất lợi trong cuộc sống.
Cả hai bài thơ lục bát trên đều mang đến cho tôi những cảm xúc sâu sắc và suy ngẫm về giá trị của phẩm chất và sự tinh khiết trong cuộc sống. Chúng nhắc nhở tôi rằng, đẹp không chỉ nằm ở ngoại hình mà còn nằm ở bên trong, và sự kiên nhẫn và đạo đức là những phẩm chất quan trọng để vượt qua khó khăn và giữ được vẻ đẹp trong cuộc sống.
Ông cha thường nói: Tốt gỗ hơn tốt nước sơn Xấu người đẹp nết còn hơn đẹp người Tác giả dân gian đã khéo léo mượn hình ảnh cột nhà với hai bộ phận là gỗ và nước sơn, để nói về phẩm chất con người. Ông cha ta nhấn mạnh, một cây cột đúng nghĩa thì chất lượng gỗ quan trọng hơn lớp sơn bên ngoài. Từ đó ẩn dụ rằng làm người thì phẩm chất, tính cách, tài năng bên trong quan trọng hơn vẻ đẹp phù phiếm của ngoại hình bên ngoài. Ý kiến ấy được tác giả khẳng định qua hình ảnh so sánh ở câu thơ thứ hai. Từ so sánh “còn hơn” đã thể hiện sự đánh giá cao tuyệt đối của người xưa về giá trị nội tại của con người. Từ đó, ông cha khuyên răn chúng ta nên xây dựng phẩm chất tốt, trau dồi và rèn luyện trí tuệ, kĩ năng thay vì chỉ đề cao vẻ đẹp ngoại hình bên ngoài. Cho đến nay, bài học ấy vẫn còn vẹn nguyên giá trị.
Trong đầm gì đẹp bằng sen,
Lá xanh, bông trắng lại chen nhị vàng.
Nhị vàng bông trắng lá xanh,
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
Những câu thơ lục bát ấy, dường như ai ai cũng thuộc, cũng nhớ. Hình ảnh đóa sen trắng thanh khiết, trong trẻo đã đi sâu vào kí ức của mọi người. Ngay câu thơ đầu, tác giả dân gian đã khẳng định vị trí “khó ai sánh bằng” của hoa sen trong đầm. Hình ảnh hoa sen được miêu tả từ ngoài vào trong, với ba gam màu xanh, trắng, vàng, lần lượt từ lá, cánh hoa, đến nhị hoa. Đó đều là những màu sắc rực rỡ, sáng tươi. Đặc biệt, ở câu thơ thứ ba, những chi tiết ấy lại được điệp thêm lần nữa, nhưng với trật tự đảo ngược. Khiến cho người đọc cảm nhận, được dường như đang được kiểm tra, soi xét cho thật kĩ, từ ngoài vào trong, từ trong ra ngoài. Sau đó, chắc chắn mà khẳng định rằng: “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Thứ hoa ấy, không chỉ xinh đẹp, mà còn tinh khiết, tuy sống trong bùn tanh nhưng vẫn thơm hương, trong sạch. Giống như những con người, dù hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn, như thế nào, vẫn giữ vẹn nguyên tấm lòng trung trinh, chung thủy, chẳng một dạ hai lòng, hai trở nên xấu xa, tồi tệ. Phẩm hạnh cao quý, đáng trân trọng ấy của con người Việt Nam, đã được tác giả dân gian khéo léo thể hiện qua hình ảnh bông sen trong câu ca dao trên.
