Tham khảo
Mọi sự thành công trong đời luôn là thành quả tốt đẹp nếu như có sự dấn thân và tiên phong. Có câu nói rất hay đó chính là “Đừng đi theo lối mòn mà hãy băng qua những nơi không có dấu chân để có thể tạo ra những con đường”. Còn trong câu tục ngữ xưa của cha ông ta như đang phê phái một lối sống như chỉ làm cây tầm gửi mà thôi, đó là câu “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”. Rất nhiều ý kiến trái chiều nói về sự đúng sai của cấu tục ngữ.
Qủa thực câu tục ngữ đó có giá trị như một lời khuyên nhủ răn dạy hay một lời phê phán thói khôn ranh thủ lợi dụng. Tất cả chúng ta hiểu và tiếp nhận câu tục ngữ này như thế nào thì vẫn còn gây tranh cãi. Khi chúng ta xét về mặt nghĩa đen của câu này là khi được mời đi ăn cỗ thì nên đi trước mọi người để giành lấy miếng ngon. Bởi khi mà chúng ta đến trước sẽ được ăn trước các món ăn nóng sốt và đầy đủ không lo ai tranh giành. Nhưng hãy nhớ rằng khi nào lội nước thì phải đi sau, để có thể nhường cái khó khăn nguy hiếm lại cho người khác. Khi chúng ta đi sau thì người đi trước như đã dấn thân vào tất cả nguy hiểm hết rồi nên đi sau có thể quan sat thấy mà tránh xa những chỗ đó ra.
Trong chúng ta ai ai cũng biết câu tục ngữ không bao giờ dừng lại ở nghĩa đen cả. Có lẽ chính bởi vậy, cho nên mỗi người chúng ta dễ dàng nắm bắt ngay nghĩa bóng. Ta như thấy được câu này ý nói khi hưởng quyền lợi thì tranh thủ để đến nhanh nhất, đầu tiên khi để khỏi mất phần nhưng trước khó khăn, gian khổ, nguy hiểm thì tụt lại sau nhường cho người khác làm trước để tránh khó khăn về mình. Và cũng chính vì như thế câu tục ngữ này nói về vân đề hương thụ và cống hiến. Cụ thể hơn nữa ta như phải biết được rằng chính những câu này phản ánh và phê phán một cách sống khôn ranh, thực dụng xưa nay trong xã hội.
Chính những điều đó chúng ta cần phải khẳng định là câu này chỉ đúng khi dùng với mục đích phê phán để có thể nhằm chê bai chí trích thói khôn vặt láu cá. Hay đó lại là một trong những lối sống thực dụng chi chăm lo vào việc thủ lợi riêng cho mình.
Nhưng nếu như chúng ta mà như lại được dùng làm một lời khuyên bảo, và như để có thể răn dạy về một cách sống thì câu này hoàn toàn sai trái. Có lẽ rằng tất cả chúng ta không sao chấp nhận được ý nghĩa đó. Và vì sao? Ai ai cũng biết tục ngữ là túi khôn của cha ông ta luôn được biết đến chính là lời hay, ý đẹp như đã được đúc kết từ ngàn xưa lắng đọng, đúc kết lại nhằm nêu ra những bài học có ý nghĩa sâu sắc về lẽ sống ở đời, nói về đạo lí làm người thì chắc chắn rằng không bao giờ cỏ vũ hay khích lệ chho những lối sống thấp hèn chỉ biết đến mình như vậy. Cho nên câu tục ngữ là một câu tục ngữ mang tinh thần phê phán.
Trong cuộc sống mà ai ai cũng có thói quen “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”. Dường như nó cũng chính là lối xử thế của những người chỉ biết có quyền lợi cá nhân của mình nên họ cũng đã sẵn sàng lấy đó làm xuất phát điểm để hành động. Qủa thật những người sai trái này dường như ở họ không bao giờ họ chịu mở mắt ra, nới tầm suy nghĩ ra để nghĩ đến người khác, mở rộng lòng của chính mình ra để quan tâm đến người khác. Họ là những người thực dụng và quá vụ lợi, chỉ lo lợi ích của cá nhân mình chứ không hề đặt mình vào vị trí và hoàn cnahr của người khác. Và chính với lối sống ranh ma, khôn vặt vừa phân tích trên hoàn toàn đối lập với đạo đức xã hội chủ nghĩa của chúng ta ngày nay. Thực sự để có thể sống trong xã hội mới này chúng ta mỗi người đều là thành viên trong xã hội. Điều này cũng có nghĩa là đều có trách nhiệm phải đóng góp công sức để có thể xây dựng cuộc sống xã hội mới ngày càng một tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn. Chúng ta phải cùng nhau vượt khó đừng bao giờ ỉ lại cho người khác. Hãy đặt bạn vào hoàn cảnh của người ta khi bị bạn đùn đẩy những việc khó mà bản thân học cũng không thích.
Tựu chung lại ta như thấy được chính với hai quan niệm sống “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau” và dường như mọi người luôn quan niệm trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ đối lập nhau hoàn toàn. Tất cả mỗi chúng ta không thế nào chấp nhận thái độ sống ích kỉ, cá nhân vụ lợi, chỉ biết mỗi bản thâm mình. Nói theo nhà thơ Thanh Hải trong “Mùa xuân nho nhỏ” mỗi con người chúng ta phải làm một mùa xuân nho nhỏ như là để có thể cống hiến sức lực và cuộc đời của mình để góp phần làm nên mùa xuân chung của đất nước và của toàn dân tộc.
Cuộc sống xung quanh chúng ta luôn là sự tổng hoà giữa những mối quan hệ giữa người với người, giữa con người với giới tự nhiên. Bởi vậy, trong những mối quan hệ đó, con người cần học cách đối nhân xử thế, có lối sống hài hoà, tốt đẹp trong ứng xử của đời sống hằng ngày. Câu nói dân gian:” Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau” là một kinh nghiệm mà ông cha ta đã để lại nhằm dặn dò con cháu mai sau phát huy những nét đẹp của đạo đức và phê phán cách sống ích kỷ, hẹp hòi, vụ lợi bản thân mà không quan tâm đến người khác.
“Ăn cỗ” là việc chúng ta đi dự một bữa tiệc hay bữa ăn mang tính chất long trọng vào một dịp đặc biệt nào đó của gia đình hoặc cộng đồng, như cỗ cưới, cỗ giỗ,… “Lội nước” là hành động đi qua chỗ nước ngập, thường có nhiều bùn gây khó khăn cho việc đi lại. “Ăn cỗ đi trước” tức là việc mà khi được mời ăn cỗ linh đình, sung sướng, vui vẻ thì giành đi trước, đến trước để tận hưởng cuộc vui, được ăn miếng ngon. Nếu đến sau sợ bị thiếu phần, khó tranh giành, thức ăn không còn được tươi ngon nữa. Còn “lội nước theo sau” là khi gặp vùng trũng, khó khăn thì người ta theo sau, vì không biết chỗ nào nông sâu để lội, không dám lội trước mà đi sau người khác để biết, nếu gặp bất trắc thì người đi trước phải chịu còn người theo sau sẽ không có hề gì. Câu tục ngữ nhằm phê phán lối sống của kẻ tranh thủ để vụ lợi, hưởng những điều tốt đẹp về mình, thấy phần ngon, điều đẹp thì giành giật, thì chọn, thấy khó khăn phần xấu thì đùn đẩy cho người khác, lợi dụng người khác để giữ an toàn cho bản thân, chỉ biết nghĩ đến mình. Đó là cách sống ranh mãnh, lợi lộc, thực dụng. Lối sống đó được phản ánh rất rõ trong xã hội phong kiến xưa. Khi mà bọn địa chủ chỉ biết ngồi không hưởng lợi, cướp bóc những của ngon vật lạ, những thành quả lao động của nhân dân, trong khi người dân phải làm lũ, cực nhọc, chúng không hề đồng cảm, cố tình không quan tâm làm khổ nhân dân. Là những tên lí trưởng, cường hào cậy quyền thế, lấy người lương thiện gánh nạn, chịu tội thay cho những tội ác mà chúng gây ra.
Trong xã hội ngày nay, dù phát triển, con người ngày một văn minh hơn, nhưng đâu đây vẫn còn tồn tại những kẻ tư lợi hưởng thụ cho riêng mình. Họ chỉ biết được lợi cho mình, thấy điều gì tư lợi được thì nhanh chóng thực hiện, thấy công việc khó khăn thì đùn đẩy trách nhiệm, chuyển công việc cho người khác xử lí. Nhiệm vụ có phần thách thức, đòi hỏi sự kiên trì, nhẫn nại thì họ lẩn tránh, không màng, tôn thờ bản thân, giành giật từng miếng lợi về mình. Thấy lợi ích thì gom nhận hết, không màng đến công lao, sự hi sinh, những giọt mồ hôi đắng cay của người khác. Đây là một căn bệnh nguy hiểm trong đời sống cần được loại bỏ, bởi trong một cộng đồng, tập thể, một đất nước không thể vì sự ích kỷ cá nhân mà làm ảnh hưởng đến xã hội, đến cộng đồng. Đó là những kẻ: “Ăn thì lựa những miếng ngon. Làm thì lựa việc cỏn con mà làm” trục lợi riêng cho bản thân.
Chúng ta là những con người của xã hội chủ nghĩa văn minh và giàu đẹp, cần có một lối sống đẹp và văn hoá, sống phải biết nghĩ cho người khác, biết cống hiến mới có quả ngọt lành mà hưởng thụ. Sống phải có trách nhiệm với việc mình làm, không thoái thác công việc, đùn đẩy trách nhiệm cho người khác khi thấy khó khăn. Cùng nhau hợp tác để hoàn thành nhiệm vụ. Sống phải biết vị tha, bao dung, biết cho đi rồi mới nhận lại. Đặc biệt là những thế hệ trẻ, đoàn viên thanh niên trong xã hội mới, phải nêu gương những người đi trước, học tập gương Bác muôn năm, biết nghĩ cho dân, lo cho dân, vui vì niềm vui của dân, buồn với nỗi buồn của dân, hãy sống và cống hiến hết mình vì cộng đồng. Với tinh thần nhiệt huyết, tiên phong đi đầu, xứng đáng với lời ca “Đâu cần thanh niên có, đâu khó có thanh niên” .
Câu nói dân gian tuy ngắn gọn nhưng chứa đựng ý nghĩa sâu xa. Cho đến bây giờ, nó vẫn còn nguyên giá trị khuyên nhủ con người về một thái độ sống lành mạnh, đúng đắn và trách nhiệm.
———————HẾT——————
Tham khảo
Mọi sự thành công trong đời luôn là thành quả tốt đẹp nếu như có sự dấn thân và tiên phong. Có câu nói rất hay đó chính là “Đừng đi theo lối mòn mà hãy băng qua những nơi không có dấu chân để có thể tạo ra những con đường”. Còn trong câu tục ngữ xưa của cha ông ta như đang phê phái một lối sống như chỉ làm cây tầm gửi mà thôi, đó là câu “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”. Rất nhiều ý kiến trái chiều nói về sự đúng sai của cấu tục ngữ.
Qủa thực câu tục ngữ đó có giá trị như một lời khuyên nhủ răn dạy hay một lời phê phán thói khôn ranh thủ lợi dụng. Tất cả chúng ta hiểu và tiếp nhận câu tục ngữ này như thế nào thì vẫn còn gây tranh cãi. Khi chúng ta xét về mặt nghĩa đen của câu này là khi được mời đi ăn cỗ thì nên đi trước mọi người để giành lấy miếng ngon. Bởi khi mà chúng ta đến trước sẽ được ăn trước các món ăn nóng sốt và đầy đủ không lo ai tranh giành. Nhưng hãy nhớ rằng khi nào lội nước thì phải đi sau, để có thể nhường cái khó khăn nguy hiếm lại cho người khác. Khi chúng ta đi sau thì người đi trước như đã dấn thân vào tất cả nguy hiểm hết rồi nên đi sau có thể quan sat thấy mà tránh xa những chỗ đó ra.
Trong chúng ta ai ai cũng biết câu tục ngữ không bao giờ dừng lại ở nghĩa đen cả. Có lẽ chính bởi vậy, cho nên mỗi người chúng ta dễ dàng nắm bắt ngay nghĩa bóng. Ta như thấy được câu này ý nói khi hưởng quyền lợi thì tranh thủ để đến nhanh nhất, đầu tiên khi để khỏi mất phần nhưng trước khó khăn, gian khổ, nguy hiểm thì tụt lại sau nhường cho người khác làm trước để tránh khó khăn về mình. Và cũng chính vì như thế câu tục ngữ này nói về vân đề hương thụ và cống hiến. Cụ thể hơn nữa ta như phải biết được rằng chính những câu này phản ánh và phê phán một cách sống khôn ranh, thực dụng xưa nay trong xã hội.
Chính những điều đó chúng ta cần phải khẳng định là câu này chỉ đúng khi dùng với mục đích phê phán để có thể nhằm chê bai chí trích thói khôn vặt láu cá. Hay đó lại là một trong những lối sống thực dụng chi chăm lo vào việc thủ lợi riêng cho mình.
Nhưng nếu như chúng ta mà như lại được dùng làm một lời khuyên bảo, và như để có thể răn dạy về một cách sống thì câu này hoàn toàn sai trái. Có lẽ rằng tất cả chúng ta không sao chấp nhận được ý nghĩa đó. Và vì sao? Ai ai cũng biết tục ngữ là túi khôn của cha ông ta luôn được biết đến chính là lời hay, ý đẹp như đã được đúc kết từ ngàn xưa lắng đọng, đúc kết lại nhằm nêu ra những bài học có ý nghĩa sâu sắc về lẽ sống ở đời, nói về đạo lí làm người thì chắc chắn rằng không bao giờ cỏ vũ hay khích lệ chho những lối sống thấp hèn chỉ biết đến mình như vậy. Cho nên câu tục ngữ là một câu tục ngữ mang tinh thần phê phán.
Trong cuộc sống mà ai ai cũng có thói quen “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau”. Dường như nó cũng chính là lối xử thế của những người chỉ biết có quyền lợi cá nhân của mình nên họ cũng đã sẵn sàng lấy đó làm xuất phát điểm để hành động. Qủa thật những người sai trái này dường như ở họ không bao giờ họ chịu mở mắt ra, nới tầm suy nghĩ ra để nghĩ đến người khác, mở rộng lòng của chính mình ra để quan tâm đến người khác. Họ là những người thực dụng và quá vụ lợi, chỉ lo lợi ích của cá nhân mình chứ không hề đặt mình vào vị trí và hoàn cnahr của người khác. Và chính với lối sống ranh ma, khôn vặt vừa phân tích trên hoàn toàn đối lập với đạo đức xã hội chủ nghĩa của chúng ta ngày nay. Thực sự để có thể sống trong xã hội mới này chúng ta mỗi người đều là thành viên trong xã hội. Điều này cũng có nghĩa là đều có trách nhiệm phải đóng góp công sức để có thể xây dựng cuộc sống xã hội mới ngày càng một tốt đẹp hơn, hạnh phúc hơn. Chúng ta phải cùng nhau vượt khó đừng bao giờ ỉ lại cho người khác. Hãy đặt bạn vào hoàn cảnh của người ta khi bị bạn đùn đẩy những việc khó mà bản thân học cũng không thích.
Tựu chung lại ta như thấy được chính với hai quan niệm sống “Ăn cỗ đi trước, lội nước theo sau” và dường như mọi người luôn quan niệm trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ đối lập nhau hoàn toàn. Tất cả mỗi chúng ta không thế nào chấp nhận thái độ sống ích kỉ, cá nhân vụ lợi, chỉ biết mỗi bản thâm mình. Nói theo nhà thơ Thanh Hải trong “Mùa xuân nho nhỏ” mỗi con người chúng ta phải làm một mùa xuân nho nhỏ như là để có thể cống hiến sức lực và cuộc đời của mình để góp phần làm nên mùa xuân chung của đất nước và của toàn dân tộc.
