Chắc hẳn ai cũng từng nghe câu thơ nổi tiếng: “Tháp Mười đẹp nhất bông sen/ Việt Nam đẹp nhất có tên Bác Hồ”. Hoa sen là loài hoa đặc trưng của dân tộc Việt Nam, chính vì vậy khắp mọi nơi, cả ở vùng nông thôn hay chốn thành thị đông đúc cũng có những đầm sen rất đẹp. Và không phải đâu xa, gần nơi em ở cũng có một đầm sen đẹp như thế.
Đầm sen của xóm em không rộng lắm, nhưng sen mọc rất dày. Sen thuộc loài thân mềm. Đầm sen thường rất nhiều bùn, tuy vậy nhưng mặc dù nằm sâu tận dưới đáy bùn nhưng ngó sen vẫn trắng tinh, ngó sen có vị ngọt mát vậy nên là một món ăn rất ngon vào mùa hè. Thân của loài cây này rất mềm, rỗng bên trong nên rất dễ gãy. Lá sen có màu xanh và khá to, hình dáng gần như là hình tròn, và có một tính chất đặc biệt là không thấm nước giống như lá của cây khoai môn. Những hạt mưa rơi xuống trôi tuột và đọng lại ở giữa lá, lá sen có rất nhiều đường gân mọc đều thành một khung hình tròn. Hồi bé mỗi khi trời mưa, chạy mưa chạy qua đầm sen ngắt vội một lá chụp lên đầu, lá sen trở thành chiếc ô nhân tạo của chúng em.
Chắc ai cũng biết cốm lúa mới thơm ngon, người ta làm cốm và cũng dùng lá sen để gói lại. Hoa sen thường nở vào cuối mùa hạ và đầu mùa thu, mùa thu mùa tựu trường cũng là lúc hoa sen nở, mỗi khi đi học ngang qua đó là một lần được ngắm vẻ đẹp của cả đầm sen. Hoa sen có nhiều cánh, khi chưa nở thì chụm lại, lúc nở thì xòe rộng ra, để lộ nhị vàng bên trong. Hoa sen có hai loại: hoa sen trắng và hoa sen đỏ nhưng không phải là đỏ tươi mà gần giống như màu mận chín. Hoa sen trắng mang một vẻ đẹp tinh khiết, tao nhã, còn hoa sen đỏ mang một vẻ đẹp đậm đà. Hoa sen có mùi thơm thoang thoảng, còn có một thức uống được xem như là đặc sản mà có sự góp phần của hoa sen đó là “chè sen” hay chính là chè ướp với cánh hoa sen. Loại chè này uống rất thơm và ngon được dùng làm quà biếu trong những ngày lễ tết.
Được một thời gian, hoa sen tàn, những cánh hoa rụng hết, phần nhị bên trong dần dần hình thành bát sen, đúng như tên gọi bát sen thật giống một cái bát, bên trong cái bát ấy là hạt sen. Hạt sen ăn cũng rất ngon, đồng thời còn được sử dụng trong các món chè, để kho với thịt và cũng là một vị không thể thiếu của thuốc bắc. Những lần đi học về sớm, chúng em rủ nhau xuống ngắt hoa sen về cắm bình để ở nhà, mặc dù biết là việc này xóm em cấm nhưng vẫn ngắt trộm. Đầm sen thường rất sâu nên chúng em chỉ dám bẻ những bông hoa ở gần bờ mà không dám ra xa vì sợ nguy hiểm. Xem trong ti vi người ta muốn lấy hoa sen phải có thuyền, một người trèo thuyền và một người bẻ hoa. Hoa sen cũng giống như rất nhiều loài hoa khác chỉ có mùa riêng của nó, hêt mùa, thường là vào mùa đông đầm sen lụi dần chỉ còn những thân cây khô nhô lên mặt nước. Ai cũng nhớ và mong sớm qua mùa đôn, đến mùa xuân ấm áp để những lá sen đầu tiên ngoi lên khỏi mặt nước và tiếp tục một mùa sen mới.
Đầm sen thật đẹp, đẹp từ lá sen đến hoa sen rồi bát sen, lá và bát sen màu xanh như làm nền cho những bông sen trắng nổi lên như một bức tranh thật hài hòa về màu sắc. Nhớ tới loài hoa này không ai có thể quên những câu thơ này:
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”.
Làng Phương Chiểu quê em nằm dọc theo con đê sông Hồng, kéo dài đến hơn hai cây số. Giáp chân đê là một đầm sen bát ngát đang độ nở hoa, tạo nênmột khung cảnh tuyệt vời. Người dân làng em dù đi đâu xa cũng luôn nhớ về đầm sen ấy, bởi nó được coi như một mảnh hồn làng.
Hằng năm, cứ vào đầu mùa hè là hoa sen bắt đầu nở. Sen lan ra che kín mặt đầm, lá sen to xoè rộng, có cái nằm ngay trên mặt nước, có cái nhô cao lên như những chiếc dù xanh. Những búp sen vươn cao khỏi tầng lá xanh thẫm, hướng thẳng lên trời. Hoa sen nở từ từ trong vài ngày. Lúc đã nở hết, bông sen xoè những cánh mỏng và mịn như lụa, màu hồng tươi. Chính giữa là chiếc gương sen hình tròn được bao quanh bằng một lớp nhuỵ vàng, thơm ngát. Nhiều bông hoa đã tàn, chỉ còn lại đài sen màu xanh ngọc, trong chứa đầy hạt non. Giữa hè, hoa sen nở rộ, một màu hồng trải rộng ngút tầm mắt, hương sen ngào ngạt theo gió bay xa.
Chiều chiều, chúng em cột trâu vào những gốc dứa dại dưới chân đê, sát bên bờ đầm cho trâu gặm cỏ. Rồi mỗi đứa một chiếc diều, thi nhau thả xem diều ai bay cao hơn. Mặt đê rộn rã tiếng nô đùa. Phía Tây, - mặt trời đang xuống dần. Đỉnh núi Ba Vì sừng sững ln trên nền trời đỏ sẫm.
Nô đùa chán, chúng em kéo nhau xuống đầm sen để tắm. Nước trong và mát, lại thoang thoảng hương sen, rất dễ chịu. Trên mặt đầm, hơn chục chiếc thuyền thúng của các bà các chị đi hái hoa sen nhẹ nhàng len lách giữa những đám sen dày đặc. Hoa sen hái về được bó thành từng chục bằng lạt rơm và được bao kín bằng lá sen tươi. Sáng sớm mai, hoa sen làng em sẽ có mặt khắp các chợ nội ngoại thành của Thủ đô Hà Nội.
Cây sen rất có ích cho đời sống con người. Hoa sen cắm trong bình, trưng bày nơi phòng khách rất đẹp, rất sang. Nhuỵ sen ướp trà thành thứ trà sen nổi tiếng. Hạt sen nấu chè, làm mứt đều ngon. Lá sen tươi gói cốm làng Vòng, buộc bằng sợi rơm nếp vàng óng, xuất hiện mỗi độ thu về nhắc nhở rằng Tết Trung thu sắp đến.
Hoa sen đẹp một vẻ đẹp trong trắng. Hương sen thơm một mùi thơm thanh khiết. Nhiều người yêu hoa sen bởi hoa sen Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn. Câu ca dao: Trong đầm gì đẹp bàng sen, Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng đã trỏ nên thân thuộc, gần gũi với mỗi người dân đất Việt.
