a. Lên án hành động của kẻ thù:
- Lên án tội ác của kẻ thù:
+ Sứ giả đi lại nghênh ngang.
+ Uốn lưỡi cú diều mà sỉ mắng triều đình.
+ Đem thân dê chó bắt nạt tể phụ.
+ Thu vàng bạc, vơ vét của cải.
+ Hổ đói -> họa về sau.
=> Ngôn ngữ để thể hiện rõ tinh thần căm thù giặc.
- Trực tiếp nói về nỗi đau cả mình trước hiện thực đất nước:
+ Tới bữa quên ăn
+ Nửa đêm vỗ gối
+ Ruột đau như cắt
+ Nước mắt đầm đìa
- Quyết tâm đánh giặc:
+ Trăm thân phơi ngoài nội cỏ
+ Nghìn xác gói trong da ngựa
=> Ta cũng cam lòng.
- Mối quan hệ của chủ tướng hết sức khăng khít:
+ Các ngươi ở cùng ta coi giữ binh quyền đã lâu ngày.
+ Không có mặc thì ta cho áo, không có ăn thì ta cho cơm.
+ Quan nhỏ thì ta thăng chức, lương ít thì ta cấp bổng.
+ Đi thủy thì ta cho thuyền, đi bộ thì ta cho ngựa.
+ Lúc trận mạc xông pha thì cùng nhau sống chết, lúc ở nhà nhàn hạ thì cùng nhau vui cười.
-> Những lí lẽ vừa chí tình vừa chí lí tạo nên sự thuyết phục, lay động lòng người.
b. Phê phán thái độ thờ ơ của quân sĩ:
- Hưng Đạo Vương lên án thái độ thờ ơ trước thời cuộc.
+ Chủ nhục – không lo
+ Nước nhục – không thẹn
+ Hầu giặc – không tức
+ Thú vui – có mang đến hòa bình, có đánh đuổi được quân giặc không?
=> Khẳng khái, đanh thép.
=> Cảnh cáo.
- Giọng điệu linh hoạt, thái độ khôn khéo.
=> Đánh đúng vào tâm lí của quân sĩ.
=> Khích lệ tinh thần đấu tranh của tướng sĩ.
Nêu cao tinh thần quyết chiến quyết thắng
- Đưa ra những giải pháp tinh thần và hành động cho tướng sĩ:
+ Không được phép bị động và chủ quan.
+ Tập luyện bắn cung, diệt giặc.
- Niềm vui khi có một quốc gia thịnh trị:
+ Hưởng bổng lộc.
+ Lưu danh.
+ Sống yên bình.
+ Dòng họ được hạnh phúc.
=> Cấu trúc câu văn biền ngẫu: “Chẳng những… mà…” gắn lợi ích của đất nước với những lợi ích trực tiếp, thiết thân của mỗi cá nhân. Điều đó đã góp phần tác động trực tiếp tới cả tình cảm, lí trí của binh sĩ.
- Chỉ rõ con đường đánh giặc:
+ Học tập binh pháp “Binh thư yếu lược”.
+ Luôn phải chủ động.
+ Phải có thế dự phòng.
- Câu kết: thẳng thắn bày tỏ quan điểm: “Ta viết ra bài hịch này để các ngươi biết bụng ta” => thẳng thắn bày tỏ quan điểm.
- Ngôn ngữ vừa có sự nghiêm khắc nhưng cũng ân cần, gần gũi, vừa lạnh lùng, khảng khái lại vừa trầm ngâm và tha thiết.
