Ngày xưa, mỗi khi nhà vua muốn tìm người tài giỏi ra giúp nước thường cử các quan đi vào các làng xóm, cho rao mõ kén người tài, như trường hợp Thánh Gióng. Ra câu đối hoặc nêu một vấn đề gì đó nan giải để thử tài như trường hợp “ Em bé Thông Minh” này.
Khi phát hiện được nhân tài rồi, nhà vua và triều đình còn tìm cách thử thách thêm nữa. Sự thử thách có khi là chữ nghĩa, cũng có khi chỉ là vấn đề cần đến sự hiểu biết của trí thông minh.
Trường hợp em bé trên đây là thử tài bằng cách tìm khiếu thông minh. Khi viên quan hỏi cha mẹ: “một ngày cày được mấy đường” có ai đếm đường cày làm gì, cho nên người cha không trả lời được, nhưng em bé thì biết cách trả lời thông minh: “Ngựa của ông đi một ngày mấy bước thì tôi sẽ cho ông biết trâu của cha tôi ngày cày được mấy đường”.
Thế là viên quan mừng quýnh lên về tâu với vua. Vua cũng mừng nhưng đểthử lại trí thông minh một lần nữa, nhà vua bắt dân làng làm một việc trái khoáy, nghĩa là làm cái việc theo cách thức dân dã, tự nhiên thì không làm được, mà phải đối đầu với nhà vua bằng trí tuệ. Vì vậy khi vua giao cho dân làng: “Ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh làm sao nuôi ba con trâu ấy thành chín con, hẹn năm sau phải nộp đủ, nếu không thì cả làng chịu tội”
Được lệnh ấy dân làng lo lắng, họp bàn nhiều lần mà vẫn không sao giải quyết được. Thấy thế em bảo cha: “Cứ đem hai thúng gạo nếp và hai con trâu mà “đánh chén” cho sướng, còn một thúng gạo và một con trâu làm lộ phí để con vào kinh giải quyết.” Lúc đầu người cha và dân trong làng sợ không dám làm. Nhưng khi nhớ lại cái thông minh của con khi đối đáp với viên quan ngoài đồng, người cha yên tâm làm theo ý con, cả làng ăn khao.
Đến đây thì người đọc đã đoán ra một đốm sáng của trí thông minh mà chính nhà vua đã gợi ra là tại sao lại giao ba thúng gạo nếp và ba con trâu đực? Em bé đã đoán trước mọi người ý định quắt quéo này của nhà vua!
Quả nhiên khi vào đến cung đình, em dùng lời kể ngay thẳng, thật thà có dụng ý dẫn vua vào một sự giải tỏa thách đố. Em khóc, nhà vua hỏi tại sao khóc, thì em trả lời: “Mẹ em chết sớm, em muốn có em mà cha em không chịu đẻđể anh em chơi với nhau. Mong được nhà vua phán bảo.
Vua và các quan cười ồ lên nói: “Mày muốn có em thì phải kiếm vợ hai cho bố mày, bố mày giống đực làm sao mà đẻ được”.
Biết nhà vua và triều thần đã mắc lừa lời nói để lộ ra mình mưu mô bắt bí, em liền tấn công:
“Tâu đức vua, thế sao làng con lại có lệnh trên nuôi ba con trâu đực đẻ thành chín con để nộp nhà vua?”
Vua cười vui, thích thú vì đã gặp một bé thông minh, liền nói: “Ta thử đấy thôi, thế làng không đem trâu ấy ra thịt mà ăn à?”
Em bé vội đáp: “Làng chúng con sau khi đã nhận được trâu và gạo nếp, biết là lộc của vua ban đã làm cỗ ăn mừng với nhau rồi.”
Đến đây em muốn nói thêm rằng: “Thật ra sau khi nấu xôi, mổ trâu nhiều người còn sợ không dám ăn. Tình thếlúc ấy diễn ra có hai tình trạng: một là cả làng thiếu sự đồng tâm nhất trí, vì người ăn người không ăn và như thế để xôi, thịt thừa thãi ôi thối. Em thấy thế liền nói với cha đi báo cho mọi người: “Con trâu còn sống bỗng nhiên nói em bé lập cho bản làm giao kèo, cam đoan sẽ chịu hết tội lỗi nếu nhà vua quở phạt. ”
Thế là ai cũng vội vàng ra đình nhận phần của mình, cho nên đến khi vua hỏi, em bé đã nói: “Cả làng con từ già đến trẻđều được hưởng lộc vua ban, nên reo mừng chúc nhà vua sống lâu trăm tuổi”.
Câu chuyện về em bé thông minh vẫn còn được nối tiếp bằng hai sự việc nữa:
Nhà vua mang tới con chim sẻ, yêu cầu làm thành ba cỗ thức ăn. Em bé xin cha một cây kim đưa cho sứ giả yêu cầuvua rèn kim thành ba con dao để xẻ thịt chim làm cỗ.
Lúc đó vua mới phục tài em thực sự.
Một lần nữa, có sứ nước láng giềng đưa sang một con ốc rất dài, rỗng hai đầu, yêu cầu xâu một sợi chỉ mỏng xuyên qua đường vỏ ốc. Vua và triều đình bó tay, phải cầu đến em bé thông minh. Em đang mãi chơi đùa nên hát mấy câu:
“Tính tình tang! Tính tình tang!
Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng
Bên thời lấy giấy mà bưng
Bên thời bôi mỡ kiến mừng kiến sang...”
Viên quan trở về tâu với vua làm theo lời bé quả nhiên sợi chỉ sâu qua con ốc một cách dễ dàng. Sứ giả nướcláng giềng phục tài, bỏ ý đồ xâm lược. Nhà vua phong cho em làm Trạng Nguyên. Nhưng Trạng chưa thể mặc được áo, mũ vua ban vì còn bé quá.
Qua câu chuyện này, em rất thích thú vì tuy chỉ là một chú “ bé con” nhưng em bé này đã có những khả năng suy luận và mưu trí thật không thua kém nhiều người lớn tuổi, thậm chí em bé còn có những sáng kiến mà người lớn không nghĩ ra được! Do đó truyện “Em bé thông minh” cho em tự tin và tự hào về tuổi thơ Việt Nam hơn, cho em ao ước sẽ có nhiều dịp may để trao dồi trí tuệ và trở thành người giỏi giang, sau này có thể giúp ích cho nước nhà trong những khi quê hương nguy khôn
Ngày xưa, có một vị vua muốn tìm người tài giỏi ra giúp nước. Vua phái một viên quan đi khắp nơi tìm kiếm ngưòi hiển tài. Viên quan này đi mãi, đi rất nhiều nơi mà vẫn không gặp được người nào thật tài giỏi.
Đến đâu quan cũng ra những câu hỏi oái oăm, hóc búa nhằm thử tài mọi người nhưng không ai trả lời được các câu hỏi do quan đưa ra.Một hôm, chợt thấy hai cha con nhà nọ đang làm ruộng, cha cày, con đập đất. Quan dừng ngựa lại hỏi :
Này, lão kia ! Trâu của lão cày một ngày được mấy đường ?Ngưòi cha đứng ngẩn ra, còn đứa con thì nhanh miệng vặn lại :
Xin hỏi ông, nếu ông nói đúng ngựa của ông đi một ngày được mấy bước, thì tôi sẽ nói cho ông biết trâu của cha tôi cày một ngày được mấy đường.Viên quan nghe cậu bé hỏi lại như thế thì há hốc miệng ra không biết đáp lại sao cho ổn. Quan mừng thầm, và đinh ninh rằng nhân tài đây rồi, chẳng còn cần tìm đâu mất công. Quan bèn hỏi tên họ, quê quán cậu bé, rồi về tâu với đức vua. Nghe chuyện, vua lấy làm mừng. Nhưng nhà vua còn muốn thử lại.
Vua sai ban cho làng của cậu bé ba thúng gạo nếp, ba con trâu đực, lệnh cho phải nuôi để năm sau đẻ thành chín con trâu, cả làng lo lắng. Bao nhiêu phiên họp làng tìm phương cách giải quyết. Nhưng rốt cuộc, cả làng từ trên xuống dưới đều chịu, và coi đây là một tai hoạ. Việc đến tai em bé con nhà thợ cày, em bé liền nói với cha : Cha cứ thưa với làng để lại một thúng gạo, một con trâu để cha con ta làm phí tổn đi đường lên kinh. Còn thì làng cứ đồ xôi, ngả trâu làm cỗ ăn. Mọi việc con sẽ lo liệu.
Người cha ra đình trình bày với làng. Mọi người nghe nói vẫn còn ngờ vực, bắt cha con phải làm giấy cam đoan, rồi mới dám mổ trâu đánh chén.
Sau đó, cậu bé cùng cha khăn gói vào kinh. Đến hoàng cung, cậu bé bảo cha cứ đứng đợi ở ngoài, còn mình thì thừa lúc lính canh vô ý liền lẻn vào sân rồng khóc ầm lên. Nhà vua sai lính điệu em bé vào phán hỏi :
Thằng bé kia, có việc gì ? Sao lại đến đây mà khóc ?Em bé vờ vĩnh đáp :
Tâu đức vua, mẹ con chết sớm, còn cha thì không chịu sinh em bé để con có bạn nên con khóc.Nghe nói vua và các triều thần đều bật cưòi. Vua lại phán :
Mày muôn có em thì phải kiếm vợ khác cho cha mày, chứ cha mày là giống đực thì làm sao mà đẻ được !Em bé bỗng tươi tỉnh
Thế sao làng chúng con có lệnh trên bắt nuôi ba con trâu đực cho đẻ thành chín con để nộp đức vua ? Giống đực thì làm sao mà đẻ được !Vua cả cười :
Ta thử đấy thôi mà ! Thế làng chúng mày không biết đem trâu ấy ra thịt mà ăn với nhau à ?Cậu bé liền đáp :
Làng chúng con sau khi nhận được trâu và gạo nếp, biết là lộc của đức vua ban cho, nên đã làm cỗ ăn mừng với nhau rồi.Vua và đình thần đều chịu thằng bé là thông minh. Tuy vậy, vua còn muốn thử một lần nữa. Khi hai cha con cậu bé đang ăn cơm ở công quán, vua sai đem đến cho hai cha con một con chim sẻ, bắt làm ba mâm cỗ. Cậu bé nhờ cha kiếm cho mình một cái kim khâu, rồi đưa cho quan truyền lệnh và bảo :
Ông cầm lấy cái này về tâu với đức vua xin rèn cho tôi một con dao để tôi xẻ thịt chim.Vua nghe nói từ đấy mới phục hẳn.
Bấy giờ có một nước láng giềng lăm le chiếm bò cõi nước ta. Để dò xét xem nưóc ta có nhân tài không, họ sai sứ đưa sang một cái vỏ con ốc vặn rất dài. rỗng hai đầu, đố làm sao xâu một sợi chỉ mảnh xuyên qua ruột con ốc.
Sau khi nghe sứ thần đưa ra câu đố, các đại thần đưa mắt nhìn nhau, vò đầu suy nghĩ. Có người dùng miệng hút. Có người bôi sáp vào sợi chỉ cho cứng để luồn cho dễ. Nhưng rốt cuộc đều vô hiệu. Các ông trạng, các nhà thông thái được triệu vào cung cũng đều bó tay. Cuối cùng triều đình đành mòi sứ thần ra công quán nghỉ để đi hỏi cậu bé.
Khi viên quan mang chỉ dụ của nhà vua đến thì cậu bé đang đùa nghịch ở sau nhà. Nghe nói việc xâu chỉ vào vỏ ốc, em bé hát lên :
Tang tình tang ! Tính tình tang
Bắt con kiến càng buộc chỉ ngang lưng
Bên thời lấy giấy mà bưng
Bên thời bôi mõ, kiến mừng kiến sang
Tang tình tang…
Rồi bảo :
Cứ theo cách đó là xâu được ngay.Viên quan sung sướng về tâu vua. Vua và các triều thần nghe nói như mở cờ trong bụng. Quả nhiên, con kiến càng xâu được sợi chỉ qua đường ruột ốc, khiến sứ giả nước láng giềng phải kinh sợ.
Vua bèn phong cho em bé làm trạng nguyên, lại còn sai xây một dinh thự cho em bé ở ngay cạnh hoàng cung để tiện hỏi han công việc.
NHẬN XÉT
