Lai Châu là tỉnh biên giới phía Tây Bắc của Tổ quốc, cách Thủ đô Hà Nội khoảng 450 km về phía Đông Nam; phía Bắc và Tây Bắc giáp tỉnh Vân Nam của Trung Quốc, phía Tây giáp tỉnh Điện Biên, phía Đông và phía Đông Nam tiếp giáp với hai tỉnh Lào Cai và Yên Bái, phía Nam tiếp giáp với tỉnh Sơn La. Lai Châu có diện tích tự nhiên 9.068,78 km2 với265,095 km đường biên giới giáp với Trung Quốc, có cửa khẩu Quốc gia Ma Lù Thàng là tỉnh có vị trí quan trọng về địa lý và an ninh quốc phòng.
Địa hình được tạo bởi những dãy núi chạy dài theo hướng Tây Bắc - Đông Nam. Núi đồi cao và dốc, xen kẽ nhiều thung lũng sâu và hẹp, phía Đông là dãy núi Hoàng Liên Sơn, phía Tây là dãy núi Sông Mã, giữa hai dãy núi trên là phần đất thuộc vùng núi thấp tương đối rộng lớn thuộc lưu vực sông Đà. Sông suối có nhiều thác ghềnh, dòng chảy lưu lượng lớn nên có tiềm năng thuỷ điện rất lớn.
Khí hậu mang tính chất gió mùa. Khí hậu trong năm chia làm 2 mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 5 đến tháng 9, có nhiệt độ và độ ẩm cao; mùa khô bắt đầu từ tháng 11 đến tháng 3 năm sau, khí hậu lạnh, độ ẩm và lượng mưa thấp, nhiệt độ trung bình năm khoảng 21ºC - 23ºC. Lượng mưa bình quân năm từ 2500 - 2700 mm. Một số nơi có khí hậu ôn đới như Cao nguyên Sìn Hồ, các xã vùng cao biên giới huyện Mường Tè, Phong Thổ, các xã gắn với dãy Hoàng Liên Sơn.
Dân số với 20 dân tộc cùng sinh sống trong đó dân tộc Thái, Mông, Kinh, Dao, Hà Nhì…
Là tỉnh miền núi, có nhiều tiềm năng về đất đai, khí hậu mát mẻ một số nơi có khí hậu ôn đới là lợi thế về sản xuất nông nghiệp chất lượng cao như: Hoa, quả, thảo dược, nuôi cá nước lạnh…;
Có nhiều phong cảnh thiên nhiên, địa điểm du lịch hấp dẫn như: dãy núi Hoàng Liên Sơn nối liền hai tỉnh với các đỉnh núi cao: Fanxipan, Pu Ta Leng; nhiều hang động đẹp như: Pu Sam Cáp (Lai Châu), Tả Phìn, Mường Vi (Lào Cai); vùng cao nguyên Sìn Hồ, Sa Pa, Bát Xát.
