Đọc ngữ liệu sau và trả lời các câu hỏi dưới đây:
Phiên âm:
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích khán thi gia
Dịch thơ:
Trong tù không rượu cũng không hoa
Cảnh đẹp đêm nay, khó hững hờ;
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ
(Ngắm trăng, Hồ Chí Minh, bản dịch Nam Trân, Ngữ văn 8, tập 2, NXB Giáo dục Việt Nam, 2018)
Câu 1: Bác Hồ ngắm trăng trong hoàn cảnh nào?
Câu 2 :Ba chữ "nại nhược hà" trong câu thơ thứ hai có nghĩa là gì? Ý nghĩa ấy giúp em hiểu được điều gì về tâm trạng của Bác qua hai câu thơ đầu?
Câu 3 :Trong hai câu thơ đầu, tác giả nêu lên tình cảnh khó xử mà mình đang lâm vào. Đó là tình cảnh nào? Đứng trước tình cảnh ấy, thái độ và cảm xúc của nhà thơ ra sao?
Câu 4 :Viết một đoạn văn khoảng 8 câu nêu cảm nhận của em về con người Hồ Chí Minh qua bài thơ trên.
Câu 1:
==> Bác Hồ ngắm trăng khi đang bị cùm trói trong nhà ngục tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. Bác ngắm trăng qua song sắt cửa ngục.
Câu 2:
- Ba chữ "nại nhược hà" là "biết làm thế nào?".
==>Ý nghĩa của 3 từ "nại nhược hà" cho thấy tâm trạng khó hững hờ của Người trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Từ đây ta thấy được tình yêu thiên nhiên cùng phong thái ung dung của Người.
Câu 3:
-==>Tình cảnh khó xử: trăng đẹp, thiên nhiên thơ mộng gọi mời, thi hứng dâng tràn, lòng người thiết tha nhưng Bác lại đang bị nhốt trong nhà giam. Chẳng rượu, chẳng hoa để thưởng nguyệt. Thân thể cũng không được tự do.
==> Thái độ cảm xúc của nhà thơ: cảm thấy khó xử. Như một chủ nhà hiếu khách, trăng ghé thăm mà Bác chẳng có gì tiếp đón, trăng đẹp mà chẳng thể thoải mái, đủ đầy mà thưởng trăng. Câu hỏi tu từ trong câu thơ thứ hai diễn tả cái băn khoăn, khó xử đầy chất nghệ sĩ đó của Bác.
Câu 4:
Có thể tham khảo theo các ý sau:
* Khái quát hoàn cảnh của Bác trong bài thơ: bị giam cầm trong cảnh tù ngục, thiếu thốn về vật chất và tinh thần,…
* Vẻ đẹp tâm hồn Bác:
- Tâm hồn giàu chất nghệ sĩ, nhạy cảm, yêu thiên nhiên tha thiết:
+ Tình yêu thiên nhiên: yêu cái đẹp luôn thường trực trong trái tim Bác, bởi Bác là nhà thơ, là người nghệ sĩ biết trân trọng và sáng tạo cái đẹp. Vẻ đẹp đêm trăng đã khiến Bác băn khoăn, bối rối.
+ Trước vẻ đẹp đêm trăng, tâm hồn Bác đã thăng hoa và trở thành một thi gia giao hòa, giao cảm đặc biệt với trăng.
- Tâm hồn nghệ sĩ với phong thái ung dung tự tại, lạc quan cách mạng và khát khao tự do cháy bỏng.
+ Vượt lên trên mọi gian khổ, giam cầm, tra tấn của nơi lao tù, Bác không hề bi quan, ngược lại vẫn thanh thản, ung dung, tự tại, hướng tới vẻ đẹp vầng trăng.
+ Song sắt nhà tù không giam hãm được khát khao tự do mãnh liệt của Bác, Bác đã vượt ngục tinh thần bằng thơ.
=> Chất thép bản lĩnh người chiến sĩ trong Bác. Đó chính là xuất phát từ lòng yêu nước thương dân sâu nặng.
=> Vẻ đẹp tâm hồn của Bác là sự kết hợp hài hòa giữa con người chiến sĩ và con người thi sĩ.
