Truyện kể về hai nhân vật chính là Tấm. Tấm hiền lành, chăm chỉ nhưng lại sống trong hoàn cảnh éo le: bố mất sớm, cô phải ở với dì ghẻ và người em cùng cha khác mẹ tên là Cám. Mẹ con Cám là người độc ác Tấm luôn đối xử tàn nhẫn, bất công với Tấm, bắt cô phải làm hết mọi công việc trong nhà. Một lần nọ dì ghẻ sai Tấm và Cám đi bắt tép, ai được nhiều sẽ thưởng cho áo yếm. Tấm chăm chỉ bắt nên được giỏ được đầy còn Cám rong chơi nên giỏ trống không. Nhưng Cám đã lừa Tấm nhận hết công sức về mình. Tấm biết mình bị lừa mà không thể làm gì đành ngồi khóc nức nở. Bụt đã xuất hiện và cho Tấm một người bạn để tâm sự là cá bống. Song không được bao lâu cá bống lại bị hai mẹ con Cám hại. Bụt tiếp tục chỉ dẫn Tấm tìm xương cá bống chôn vào 4 hũ để ở chân giường. Ít lâu sau, nhà vua mở hội. Trong lúc đi ngang qua cầu thấy đôi hài xinh đẹp, nhà vua bèn quyết định xem ai đi vừa chiếc hài tìm thấy ở khúc sông hôm hội làng sẽ được làm hoàng hậu. Và Tấm đã đi vừa bởi nó chính là chiếc hài nàng đã đánh rơi. Điều đó khiến mẹ con Cám ghen tị nên nhân một lần Tấm về giỗ cha đã tìm cách hại chết Tấm. Sau lần ấy, Cám vào cung tiến vua thay Tấm. Tấm lần lượt hóa thành chim vàng anh, cây xoan đào, khung cửi, và cuối cùng là trong quả thị để trở thành con gái của bà cụ. Sau bao nhiêu khó khăn, cô Tấm được trở lại làm người và quay trở về sống hạnh phúc bên vua. Còn mẹ con Cám nhận trừng phạt thích đáng.
