- Quy luật này chỉ ra khuynh hướng của sự vận động và phát triển.
VD: Qủa trứng gà nở ra con gà.
+ Phủ định:
* Sự vật, hiện tượng sinh ra, tồn tại, phát triển rồi mất đi được thay thế bằng sự vật, hiện tượng khác. Sự thay thế đó gọi là phủ định.
VD: Con gà phủ định cho quả trứng.
Cây mạ phủ định cho hạt lúa.
+ Phủ định biện chứng:
* Những phủ định tạo ra điều kiện, tiền đề cho quá trình phát triển của sự vật.
* Phủ định siêu hình: Là chấm dựt sự sống
VD: Món trứng chiên từ trứng gà.
* Phủ định biện chứng: Là tạo ra sự sống.
VD: Gà mẹ ấp trứng gà sẽ nở ra con gà.
+ Đặc điểm của phủ định biện chứng:
* Tính khách quan
* Tính kế thừa.
VD: Trong lịch sử phát triển xã hội loài người, xã hội mới ra đời trên cơ sở kế thừa những giá trị vật chất và tinh thần của xã hội cũ trước, đồng thời bổ sung thêm những giá trị mới.
+ Phủ định của phủ định:
- Trải qua nhiều lần phủ định sẽ tất yếu dẫn tới kết quả là sự vận động theo chiều hướng đi lên của sự vật, hiện tượng gọi lả phủ định của phủ định.
- Chu kì là các quá trình phát triển thường diễn ra theo hình thức xoáy ốc, mỗi chu kì phát triển thường trải qua 2 lần phủ định cơ bản với 3 hình thái tổn tại chủ yếu của nó.
Ý nghĩa phương pháp luận
- Qúa trình phát triển không diễn ra theo đường thẳng mà là con đường quanh co phức tạp, gồm những giai đoạn nhiều quá trình khác nhau.
- Cần nâng cao tính tích cực, sáng tạo của con người trong đời sống xã hội.
- Qúa trình phủ định cái cũ phải theo nguyên tắc kế thừa có phê phán, kế thừa những nhân tố tổ hợp quy luật và lọc bỏ, cải tạo cái tiêu cực, trái quy luật.
