Trước hết ta cần hiểu câu tục ngữ muốn đề cập đến nội dung gì? Câu tục ngữ có hai lớp nghĩa, xét về lớp nghĩa đen – là lớp nghĩa hiện trực tiếp lên các các từ ngữ. Lớp nghĩa này là mực có mầu đen vì vậy một vật nằm gần nó thì sớm muộn gì cũng bị dây mực và có màu đen, còn đèn sáng thì những vật nằm gần nó sẽ sáng lên theo. Còn về lớp nghĩa bóng – là lớp nghĩa không hiện trực tiếp trên các từ ngữ mà buộc ta phải suy luận ra, lớp nghĩa này là nói đến những người sống cùng, kết bạn với những người có bản tính, phẩm chất xấu thì họ sẽ bị ảnh hưởng và có thể bị nhiễm những bản tính xấu đó, và ngược lại những người kết bạn, có mối quan hệ thân thiết với những người có phẩm chất tốt, hiểu biết rộng thì dần dần theo thời gian họ cũng sẽ học tập theo những phẩm chất tốt đó và nâng cao tầm hiểu biết của mình.
Câu tục ngữ nào cũng đúc kết những kinh nghiệm, bài học quý báu của ông cha ta nên nó luôn có tính đúng đắn. Tuy nhiên cũng có bạn cho rằng: “Gần mực chưa chắc đã đen và gần đèn chưa chắc đã rạng”, ý kiến này cũng không phải không có căn cứ.
Có rất nhiều những yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển nhân cách của con người. Trong đó, một yếu tố khá quan trọng, đó chính là môi trường sống. Vì thế, ông cha ta đã đúc rút ra câu tục ngữ: “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” để khuyên dạy con cháu phải biết lựa chọn môi trường sống tốt cho riêng mình.
Mực là một chất lỏng có màu đen, dễ gây bẩn ra những thứ bên cạnh. Còn đèn là một vật dùng để tỏa sáng, những đồ vật ở cạnh đèn sẽ được ánh sáng của đèn chiếu sáng. Như vậy, mượn hình ảnh của mực và đèn để nói đến môi trường sống và khẳng định môi trường sống ảnh hưởng rất lớn đến sự hình thành và phát triển nhân cách của con người.
Quả thật, nếu sống trong mội trường sống ko tốt, thiếu thốn sự quan tâm thì bạn sẽ trở thành một người có tính cách xấu và ko thể tiến bộ bởi bạn sẽ học hỏi và nhiễm những thói xấu trong môi trường sống đó. Trong truyện “ Mẹ hiền dạy con”. Khi mẹ thầy Mạnh Tử dọn nhà ở gần chợ. Thấy người ta buôn bán lọc lừa, Mạnh Tử cũng học theo cách lọc lừa,dối trá. Hay ở cạnh nhà tôi có gia đình bác Bình, 2 bác ấy suốt ngày ngồi đánh bài, nói năng tục tĩu, chửi thề nên 2 đứa con nhà bác cứ mở miệng là chửi thề, nói tục và suốt ngày trốn học, vùi đầu trong các tiệm net. Trong khối 7 tôi đang học, có bạn Tuấn Anh. Gia đình bạn chẳng hề quan tâm đến việc học hành của con, thậm chí bố bạn còn bắt bạn phải nghỉ học để đi làm kiếm tiền mua rượu và đồ nhậu cho bố. Vậy nên, Tuấn Anh cứ học 1 buổi, nghỉ vài buổi. Cuối cùng, bạn ấy đã bỏ học. Mới 13 tuổi đã biết uống rượu bia, la cà quán sá. Thế mới thấy gần mực thì đen.
Nếu bạn sống trong môi trường có nề nếp, được cha mẹ quan tâm, dạy dỗ, sống gần những người chăm ngoan, có ý thức thì bạn sẽ học hỏi được rất nhiều điều tốt đẹp để dần hoàn thiện bản thân. Trở lại với câu chuyện thầy Mạnh Tử. Mẹ thầy Mạnh Tử thấy ko thể ở gần chợ được, bà chuyển đến ở gần trường học. Mạnh Tử thấy học trò chăm chỉ học tập, đọc sách, viết văn,...cũng học theo; ngày ngày đọc sách, viết văn. Cuối cùng, Mạnh Tử trở thành 1 nhà hiền triết vĩ đại trong lịch sử Trung Quốc. Bạn Bình An trong lớp tôi có bố mẹ là giáo viên rất quan tâm đến việc học của bạn. Mẹ bạn luôn nghiêm khắc dạy dỗ nên ko chỉ học giỏi, Bình An còn rất ngoan, nói năng lễ phép, hòa đồng cùng các bạn. Vì thế, An luôn được thầy cô và bạn bè yêu quý. Vậy mới thấy gần đèn thì sáng.
Thế nhưng trong cuộc sống, ko phải tất cả đều “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” mà có những người gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn mà ko sáng. Trong xóm tôi có chị Hoa, gia đình nghèo khổ, bố mẹ chẳng quan tâm gì đến việc học của con, còn bắt chị nghỉ ko cho đi học nhưng chị Hoa cương quyết ko nghỉ. Hằng ngày, đi học về, chị vẫn phải bán vé số vào buổi tối theo yêu cầu của bố mẹ. Vậy mà 12 năm học, chị vẫn đạt thành tích học sinh giỏi, rất ngoan ngoãn. Chị vừa học đại học và tự làm thêm để kiếm sống. Chị tốt nghiệp đại học, được nhận làm ở 1 công ty nước ngoài và giờ chị đã có công việc ổn định, lương rất cao. Chị Hoa chính là tấm gương tiêu biểu cho những con người gần mực mà ko đen. Mẹ tôi vẫn thường lấy chị làm tấm gương sáng cho tôi học tập thật tốt. Thế mà, có những đứa con nhà giàu, bố mẹ là người có tri thức, có điều kiện học hành; lại mải chơi, hư hỏng. Trong lớp tôi, có bạn Phong, gia đình giàu có, bố mẹ tạo điều kiện cho học hành. Thế nhưng, vì được nuông chiều, bạn chỉ xin tiền để đi chơi, bao bạn bè và toàn chơi với những người bạn xấu, học đòi những thói hư như: hút thuốc lá, bỏ học, trốn tiết, đi chơi game, uống rượu bia,...phá đi truyền thồng hiếu học của gia đình bạn. Thật đáng trách !
Câu tục ngữ “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” là 1 bài học quý giá cho mọi người. Bản thân em qua câu tục ngữ này đã hiểu rõ hơn ảnh hưởng của môi trường sống đến sự hình thành và phát triển nhân cách. Tôi nhận thấy mình phải biết lựa chọn và chơi với những người bạn tốt, tránh xa những người bạn xấu, những môi trường xấu như: quán net, tiệm game,....
I. Mở bài: giới thiệu câu tục ngữ “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”
Kho tàn ca dao, tục ngữ của Việt Nam vô cùng phông phú và đa dạng. Đó là những kinh nghiệm đúc kết từ thời xa xưa của ông bà ta về những kinh nghiệm trong cuộc sống thường ngày. Ca dao, tục ngữ không những phản ánh những kinh nghiệm trong cuộc sống mà còn những hầm ý chúng ta ít ai biết được. Trong đó có câu tục ngữ “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”. Không phải ai cũng hiểu rõ về câu tục ngữ này, sau đây chúng ta sẽ đi tìm hiểu về câu tục ngữ này.
II. Thân bài
1. Giải thích câu tục ngữ “ Gần mực thì đen, gần dèn thì sáng”
a. Nghĩa đen
- Mực: là một loại mực mà người xưa thường dùng để viết, để sử dụng được mực này phải rất khó khăn. Mực này màu đen và dễ bị dính bẩn, nên thường dùng rất khó khăn.
- Đèn: là một vật dụng được thắp sáng trong gia đình, đây là một dụng cụ rất hữu ích.
b. Nghĩa bóng
- Mực: lấy hình ảnh của mực đen, thể hiện cho những điều xấu xa, tiêu cực và sai trái trong cuộc sống.
- Đèn: đèn là hình ảnh sáng thể hiện cho sự trong sáng, tượng trưng cho những điều tốt lành, tích cực.
2. Bình luận câu tục ngữ : Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”
- Hoàn cảnh sống quyết định mỗi con người, hoàn cảnh tốt thì cn người tốt, yêu thương chan hòa
- Hoàn cảnh khó khăn thì gây nên những con người xấu xa
- Khi chơi với bạn tốt thì sẽ tốt
- Khi chơi với bạn xấu thì sẽ xấu
- Câu tục ngữ là một lời dạy hết sức ý nghĩa và đúng đắn
- Nên học tập và làm theo câu tục ngữ
3. Ý nghĩa của câu tục ngữ “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”
a. Đối với gia đình
- Gia đình hạnh phúc ấm no thì con gái ngoan hiền, lễ phép và học giỏi
- Gia đình bất hòa thì con cái sẽ vô lễ, hư hỏng
b. Đối với xã hội
- Khi tiếp xúc và giao du với bạn xấu sẽ học những thói hư tật xấu và trở nên hư hỏng
- Khi chơi với bạn tốt thì sẽ trở thành một người con tốt, một học sinh con ngoan trò giỏi
- Giúp dỡ những bạn xấu theo những điều tốt đẹp
III. Kết bài: nêu cảm nhận về câu tục ngữ “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”
Câu tục ngữ “ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng” là một câu tục ngữ hết sức ý nghĩa. Câu tục ngữ khuyên ta nên học những điều hay lẻ phải và tránh xa những điều sai trái, xấu xa. Để trở thành một con người tốt và ý nghĩa, chúng ta nên học tập theo câu tục ngữ.
Để nêu lên một bài học, một kinh nghiệm trong cuộc sống, ông cha ta thường mượn hình ảnh sự vật có liên quan đến con người để thể hiện ý của mình. Mực có màu đen, nếu ta tiếp xúc, sử dụng không khéo léo sẽ dễ dàng bị vấy bẩn. Mực tượng trưng cho những cái xấu xa, những điều không tốt đẹp. Còn đèn là vật phát ra ánh sáng soi tỏ mọi vật xung quanh. Đến gần đèn, ta được soi sáng. Đèn tượng trưng cho những cái tốt đẹp, sáng sủa. Từ hai hình ảnh tương phản nhau “ mực” và “ đèn”, câu tục ngữ nhằm nhắc nhở chúng ta : Nếu giao du với những người xấu ta sẽ bị tiêm nhiễm thói hư tật xấu; ngược lại nếu ta quan hệ với người tốt ta sẽ được ảnh hưởng tốt, sẽ học tập được những đức tính của bạn.
Câu tục ngữ là bài học kinh nghiệm của người xưa được đúc kết từ cuộc sống. Nó thể hiện rất rõ mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách con người.
Ở gia đình, cha mẹ anh chị là tấm gương để cho đứa trẻ bắt chước. Nếu gia đình hòa thuận, cha mẹ là tấm gương sáng về học tập, về đạo đức thì gia đình đó sẽ có những đứa con ngoan. Trong khu xóm cũng vậy, nếu cả tập thể đều biết chấp hành tốt những quy định chung về nếp sống văn minh đô thị , biết giáo dục con cái tốt thì con em trong khu phố đó sẽ có một cuộc sống nền nếp đạo đức tốt. Gần gũi với chúng ta nhất là việc giao du với bạn bè trong trường trong lớp, nếu ta quan hệ được với nhiều bạn tốt, chăm ngoan học giỏi, nói năng lễ độ biết kính trên nhường dưới… thì chúng ta sẽ học tập được những đức tính tốt ấy và trở nên tốt đẹp hơn.
Ngược lại, trong gia đình, nếu cha mẹ chỉ biết lo làm ăn không quan tâm đến con cái, vợ chồng luôn luôn bất hòa thì chắc chắn những đứa trẻ lớn lên trong môi trường đó sẽ nhanh chóng trở thành đứa con hư. Ngoài xã hội, khi tiếp xúc gần gũi với môi trường không tốt đẹp, con người dễ dàng tập nhiễm những thói hư tật xấu và dần dần đánh mất bản chất lương thiện của mình. Cụ thể ở môi trường học tập, quanh ta có biết bao nhiêu bạn xấu thường xuyên trốn học, quậy phá, học yếu làm phiền lòng thầy cô. Nếu ta cứ lân la gắn bó với những bạn ấu ấy thì sớm muộn gì ta cũng bị ảnh hưởng lây. Trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, nhân dân ta có nhiều câu ca dao mang nội dung giáo dục về vấn đề này:
“ Thói thường gần mực thì đen
Anh em bạn hữu phải nên chọn người”
Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng bị lôi kéo bởi môi trường xấu xa. Vẫn có những cánh sen vươn lên từ bùn lầy nước đọng, dù xung quanh hôi hám sen vẫn nở đẹp và tỏa ngát hương thơm. Thực tế vẫn có những người sống trong môi trường không tốt đẹp, không thuận lợi mà vẫn giữ mình không sa ngã. Môi trường càng xấu xa thì phẩm chất của con người càng tuyệt vời đáng khâm phục. Anh Nguyễn Văn Trỗi, người thợ điện ở thành phố Sài Gòn hoa lệ, vẫn không chút mảy may xao động bởi cuộc sống hào nhoáng, những thủ đoạn lọc lừa xảo trá. Anh chọn cho mình con đường Cách mạng, chấp nhận chiến đấu và hi sinh cho lý tưởng mà mình theo đuổi… Tấm gương của anh và biết bao gương sáng khác đã trở thành bài học cho bao thế hệ cháu con học tập.
Ngày nay, trong xu thế cả nước tiến lên con đường công nghiệp hóa hiện đại hóa, vẫn có những con người không giữ vững bản chất tốt đẹp của mình. Giữa cuộc sống tốt đẹp, giữa môi trường thân thiện, họ vẫn biến chất, thoái hóa, sống ăn chơi sa đọa trên những đồng tiền bất chính, những đồng tiền mồ hôi xương máu của nhân dân đóng góp… Những con người đó chính là những “con sâu làm rầu nồi canh”, là thứ ung nhọt của xã hội mà chúng ta có nhiệm vụ phải loại trừ.
Có thể nói, câu tục ngữ trên là một lời khuyên bảo sâu sắc, giúp em có bài học bổ ích, một cách nhìn đúng đắn về mối quan hệ giữa môi trường xã hội với việc hình thành nhân cách của bản thân. Câu tục ngữ giúp em có tinh thần cảnh giác trong việc giao du tiếp xúc với bạn bè, đồng thời xác định cho mình một thế đứng vững vàng trước những tác động tiêu cực của môi trường xung quanh để luôn luôn “ gần mực” mà vẫn không “ đen” và “ gần đèn” để luôn tỏa sáng.
Con người được xem chính là tổng hoà những mối quan hệ xã hội. Đó chính là sự tổng hòa giữa môi trường, hoàn cảnh xung quanh có ảnh hưởng rất lớn đối với mỗi người. Bàn về vấn đề này, tục ngữ có câu rất hay là “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”. như là một bài học sâu sắc cho chính chúng ta.
Đầu tiên ta phải hiểu được câu tục ngữ có ý nghĩa gì? Mực được xem là một chất liệu để viết, có màu đen còn ngược lại đèn là một vật dụng phát ra ánh sáng. Gần ánh đèn mọi vật sẽ được soi sáng. Nhưng ta như lại thấy được rằng chính mực và đèn còn là hai hình ảnh tượng trưng cho môi trường sống của con người chúng ta hiện nay. Khi con người ta mà sống trong một môi trường xấu thì con người cũng sẽ bị ảnh hưởng những cái xấu xa. Nếu như mà con người sống trong một môi trường tốt thì con người đó cũng sẽ được ảnh hưởng những điều tốt đẹp. Từ đó, ta như thấy được ông cha ta muốn khuyên dạy chúng ta phải biết chọn cho mình một môi trường sống thật tốt. Có lẽ cũng chính bởi vì môi trường sống có ảnh hưởng lớn tới nhân cách của con người.
Chứng minh câu tục ngữ “Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng”
Vậy, tại sao ông cha ta lại có câu tục ngữ khuyên răn chúng ta đó chính là câu “Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng”? Ta phải như thấy được chính mỗi một người đều sống trong một môi trường khác nhau nhưng phải biết chọn cho mình một môi trường sống tốt. Thật vậy, môi trường sống tốt đó là một môi trường biết đoàn kết yêu thương, biết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ….Cũng chính vì thế mà nếu chúng ta không biết chọn cho mình một môi trường sống tốt đẹp thì nhân cách của chúng ta cũng sẽ bị ảnh hưởng. Câu tục ngữ tuy ngắn gọn những cũng như đã khuyên dạy chúng ta tránh xa môi trường xấu, không lành mạnh vì khi chúng ta sống trong đó chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng rất nhiều. Ngược lại ta có thể thấy được nếu như một môi trường lành mạnh, mọi người ai ai cũng có ý thức thì bỗng nhiên ta cũng sẽ chịu những sự tác động của môi trường lý tưởng đó để mà có thể sống tốt đẹp hơn rất nhiều.
Không phải ngẫu nhiên mà người học sinh chúng ta nhất là trẻ thơ được ví như tờ giấy trắng. Chúng ta vẽ gì lên đó hay cho các em sống ở những môi trường sống khác nhau thì tính cách cũng sẽ bị ảnh hưởng ít nhiều. Cho nên để mà có thể giữ được nhân phẩm của mình thì nên chọn những môi trường tốt. Có thế nên vai trò của môi trường sống vô cùng quan trọng tới việc hình thành nhân cách của con người. Điều này có nghĩa là tất cả chúng ta phải xa lánh những tệ nạn xã hội, chúng ta cũng đường như cũng sẽ phải biết chọn bạn mà chơi để nhân cách của mình không bị vẩn đục. Mỗi người cũng phải biết phân tích giảng giải cho bạn bè hiểu được gía trị của phẩm chất đạo đức con người. Chúng ta cũng phải luôn luôn biết được bổn phận của người học sinh, và đồng thời cũng như phải biết gần gũi thân ái với bạn bè để xung quanh chúng ta luôn có môi trường sống tốt đẹp để chúng ta hoàn thiện nhân cách của mình hơn nữa.
Có thể thấy được chính câu tục ngữ với hình ảnh giàu ý nghĩa tượng trưng đã trở thành một bài học có giá trị để giáo dục biết bao thế hệ thấy được vai trò của môi trường sống. Đặc biệt là trong xã hội ngày nay, có rất nhiều những tệ nàn xã hội thì việc làm theo lời khuyên của cha ông ta quả thực nó sẽ có giá trị đối với mỗi người.
gần mực thì đen
gần mực thì đen gần đèn thì rạng
