Ta có thể thấy hình tượng hoa sen: dù sống ở chốn bùn lầy nhơ bẩn nhưng vẫn vươn đài cao kiêu hãnh và nở những đóa hoa tinh khiết.
"Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng bông trắng lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn."
Hay hình tượng những con người dù sống trong sự kìm kẹp, áp bức, mua chuộc của địch nhưng không vì bạc lụa, tiền vàng mà làm tay sai cho địch. (Hình tượng những nhân vật trong tác phẩm văn học) Những đứa trẻ nhà nghèo, thậm chí là sinh ra trong cái ác cái xấu như chú bé Hồng trong "Trong lòng mẹ"(Trích Những ngày thơ ấu), không vì những reo rắc, xúc xiểm của bà cô mà trở nên ghét bỏ mẹ.
Hoặc trong cuộc sống đời thường: có những đứa trẻ vốn được sinh ra trong môi trường tốt, nhưng rèn rũa không tốt, chây ì, ỉ lại mà phát triển lệch lạc. Nhưng cũng có những đứa trẻ nhà nghèo nhưng biết vươn lên, không vì cái nghèo mà nhụt chí, nản lòng, vẫn rất thành công, thành đạt.
=> Như vậy, nói gần mực chưa chắc đã đen, gần đèn chưa chắc đã rạng là vì thế.
