Địa lý Việt Nam là các đặc điểm địa lý của nước Việt Nam, một quốc gia nằm ở rìa phía đông bán đảo Đông Dương , trung tâm khu vực Đông Nam Á . Diện tích Việt Nam là 331.212 km². Biên giới Việt Nam trên đất liền dài 4.639 km, giáp với vịnh Thái Lan ở phía tây nam , vịnh Bắc Bộ và biển Đông ở phía đông, Tàu Khữa ( Trung Quốc ) ở phía bắc, Lào và Campuchia ở phía tây. Hình dáng Việt Nam trên bản đồ có dạng hình chữ S , khoảng cách từ bắc tới nam (theo đường chim bay) là 1.650 km và vị trí hẹp nhất theo chiều đông sang tây nằm ở Đồng Hới ( Quảng Bình ) với chưa đầy 50 km. Đường bờ biển dài 3.260 km không kể các đảo . Ngoài vùng nội thủy , Việt Nam tuyên bố 12 hải lý lãnh hải, thêm 12 hải lý vùng tiếp giáp lãnh hải, 200 hải lý vùng đặc quyền kinh tế và cuối cùng là thềm lục địa . Vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán của Việt Nam chiếm diện tích khoảng 1.000.000 km² biển Đông.
Địa hìnhViệt Nam là một quốc gia nhiệt đới với địa hình phần lớn là đồi núi (chiếm 3/4 diện tích lãnh thổ), chủ yếu là đồi núi thấp, đồng bằng chỉ chiếm 1/4 diện tích . Tính trên phạm vi cả nước, địa hình đồng bằng và đồi núi thấp (dưới 1.000 m) chiếm tới 85% diện tích. Địa hình núi cao (trên 2.000 m) chỉ chiếm 1% diện tích cả nước. Câu trúc địa hình khá đa dạng nhờ vận động Tân kiến tạo làm trẻ lại, tạo nên sự phân bậc rõ rệt theo độ cao , thấp dần từ tây bắc xuống đông nam. Đất đai có thể dùng cho nông nghiệp chiếm chưa tới 20%. Đất nước bị chia thành miền núi, vùng đồng bằng sông Hồng ở phía bắc ; dãy Trường Sơn , Tây Nguyên , đồng bằng duyên hải miền trung, và đồng bằng sông Cửu Long ở phía nam.
Đồng bằng ven biểnPhân chia đồng bằng và vùng miền Việt Nam
Những vùng đồng bằng thấp và phẳng ven biển trải dài từ phía nam đồng bằng sông Hồng tới châu thổ sông Cửu Long. Ở phía đất liền, dãy Trường Sơn mọc dựng đứng trên bờ biển, các mũi của nó ở nhiều chỗ chạy xiên ra biển. Nói chung mảnh đất ven biển khá màu mỡ và được canh tác dày đặc.
Biển Đông là một vùng biển lớn, tương đối kín, thể hiện rõ tính chất nhiệt đới gió mùa Đông Nam Á. Biển Đông rộng gấp nhiều lần phần đất liền và có giá trị to lớn về nhiều mặt. Cần phải có kế hoạch khai thác và bảo vệ biển tốt hơn để góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa , hiện đại hóa đất nước.
Đồng bằng Sông Cửu Long
Cánh đồng lúa ở Cái Mơn , Bến Tre
Vùng đồng bằng sông Cửu Long là vùng cực nam của Việt Nam, còn được gọi là Vùng đồng bằng sông Mê Kông , Vùng đồng bằng Nam Bộ , Vùng Tây Nam Bộ , Cửu Long hoặc theo cách gọi của người dân Việt Nam ngắn gọn là Miền Tây , có 1 thành phố trực thuộc trung ương là thành phố Cần Thơ và 12 tỉnh : Long An , Tiền Giang , Bến Tre , Vĩnh Long , Trà Vinh , Hậu Giang , Sóc Trăng , Đồng Tháp , An Giang , Kiên Giang , Bạc Liêu và Cà Mau . Theo số liệu của Tổng cục thống kê Việt Nam năm 2019 , Đồng bằng sông Cửu Long là đồng bằng có tổng diện tích các tỉnh , thành phố trực thuộc Trung ương lớn nhất Việt Nam (40.547,2 km² và có tổng dân số toàn vùng là 17.273.630 người . Đồng bằng sông Cửu Long chỉ chiếm 13% diện tích cả nước nhưng chiếm gần 18% dân số cả nước, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao hơn cả nước (năm 2015 tăng 7,8% trong khi cả nước tăng 6,8%) . Chỉ riêng lúa đã chiếm 47% diện tích và 56% sản lượng lúa cả nước; xuất khẩu gạo từ toàn vùng chiếm tới 90% sản lượng . Chưa kể thủy sản chiếm 70% diện tích, 40% sản lượng và 60% xuất khẩu cả nước,... Tuy nhiên, Đồng bằng sông Cửu Long đứng về phương diện thu nhập vẫn còn nghèo hơn cả nước : thu nhập bình quân đầu người với mức 40,2 triệu đồng (cả nước là 47,9 triệu đồng/người/năm ).
Sông HồngSông Hồng , bắt nguồn từ tỉnh Vân Nam , Tung Quở ( Trung Quốc ) dài khoảng 1.200 km . Hai hợp lưu là sông Lô và sông Đà cùng góp phần vào lưu lượng hàng năm trung bình lên tới 3.000 mét khối mỗi giây . Con số này có thể tăng lên gấp 60 lần vào mùa mưa . Vùng châu thổ dựa lưng vào vùng trung du và thượng du núi non. Cao độ của vùng châu thổ chỉ khoảng hơn ba mét so với mực nước biển, thậm chí đa phần chỉ là một mét hay còn thấp hơn nữa . Vì là đất thấp nên châu thổ hay bị lũ lụt ; ở một số nơi mức nước lụt đã từng dâng ngập làng mạc dưới 14 mét nước . Qua nhiều thế kỷ , việc phòng lụt đã trở thành một công việc gắn liền với văn hóa và kinh tế của vùng . Hệ thống đê điều và kênh mương rộng lớn đã được xây dựng để chứa nước sông Hồng và để tưới tiêu cho vùng châu thổ giàu lúa gạo này cùng để tháo nước khi bị lụt . Hệ thống này sau nhiều thế hệ đã góp phần duy trì mật độ dân số cao ở đồng bằng sông Hồng và làm tăng gấp đôi diện tích có thể canh tác lúa nước ở đây.Trung du và miền núiPhía Đông Bắc , Tây Bắc và Tây Việt Nam là vùng miền núi và trung du bao gồm nhiều dãy núi , khối núi , cao nguyên và các đồi . Đây là nơi sinh sống của nhiều nhóm dân tộc thiểu số . Dãy núi lớn ở đây là Hoàng Liên Sơn ở miền Bắc và Trường Sơn ở miền Trung . Nhiều ngọn núi có độ cao trên 2.000 mét , trong đó Fansipan là ngọn cao nhất , lên tới 3.143 mé t . Ở vùng Đông Bắc và miền Trung , nhiều dãy núi chạy ra biển , tạo thành những cảnh quan tự nhiên tráng lệ , hùng vĩ .
Đồng bằng sông Hồng có hình tam giác với diện tích 15.000 km vuông , hơi nhỏ hơn nhưng lại đông dân hơn đồng bằng sông Cửu Long. Thời trước nó là một vịnh nhỏ của vịnh Bắc Bộ , dần dần được bồi đắp nhờ khối lượng phù sa lắng đọng khổng lồ của các con sông thuộc hệ thống sông Hồng và hệ thống sông Thái Bình , qua hàng nghìn năm khiến mỗi năm lấn thêm ra biển khoảng một trăm mét . Đây là nơi sinh sống của tổ tiên người Việt . Trước năm 1975 , đồng bằng sông Hồng chiếm 70% sản lượng nông nghiệp và 80% sản lượng công nghiệp miền bắc Việt Nam .
Đồng bằng sông Cửu Long, với diện tích 40.000 km² , là một đồng bằng thấp. Mọi vị trí trên đồng bằng này không cao hơn 3 mét so với mực nước biển . Đồng bằng bị chia cắt dọc ngang bởi nhiều con kênh và các con sông . Con sông mang nặng phù sa trên mọi nhánh chằng chịt của nó làm cho đồng bằng hàng năm tiến thêm về phía biển 60 đến 80 mét . Các con sông bồi đắp nên đồng bằng này thuộc hệ thống sông Cửu Long và hệ thống sông Đồng Nai . Một nguồn thông tin chính thức của Việt Nam ước tính rằng khối lượng phù sa lắng động hàng năm là khoảng 1 tỷ mét khối, hay gần gấp 13 lần khối lượng phù sa lắng đọng của sông Hồng . Khoảng 10.000 km² đồng bằng hiện được dùng cho canh tác lúa gạo , biến đây trở thành một trong những vùng sản xuất lúa gạo lớn trên thế giới . Mũi phía nam, được gọi là mũi Cà Mau , hay mũi Bãi Bung, là nơi có mật độ rừng rậm cao và các đầm lầy đước .
