Ngày Huế bắt đầu kháng chiến, tôi có dịp trở về quê hương yêu dấu. Trong lần về quê ấy, tôi đã tình cờ gặp và quen một chú bé liên lạc đáng yêu có cái tên rất giản dị - Chú bé Lượm ở phố Hàng Bè.
Lượm đã để lại cho tôi những ấn tượng rất thú vị ngay từ giây phút đầu tiên. Đó là một chú bé nhỏ nhắn, lúc nào bên hông cũng có cái xắc xinh xinh đựng công văn, giấy tờ cần chuyên. Cái mũ ca lô rất xinh được chú bé tinh nghịch đội lộch sang một bên. Chú còn gây ấn tượng đối với tôi bằng sự vui vẻ, hồn nhiên với những điệu sáo miệng rất vang, với bước chân nhanh nhẹn. Tòi hình dung chú như một con chim chích nhỏ bay giữa cánh đồng quê. Chú vui vẻ kể cho tôi về công việc của mình.
- Cháu đi liên lạc vui lắm. Ở đồn Mang Cá, cháu thấy thích hơn cả ở nhà.
Nói rồi cháu lại cười híp mí, cái cười hồn nhiên, vui vẻ làm đôi má đỏ màu bổ quân, thật đáng yêu. Tinh nghịch, cháu gọi tòi là đồng chí, chào tôi và đi xa dần trên con đường chuyển công văn.
Tôi đi kháng chiến mang theo nỗi nhớ quê hương và cả nỗi nhớ chú bé liên lạc đáng yêu ấy, lòng vẫn thầm mong ngày độc lập, tôi trở về gặp lại người thân và cả bé Lượm hồn nhiên ngày nào. Nhưng mong ước ấy chưa thành hiện thực và thật đau đớn khi nghe tin về Lượm. Chú đã hi sinh trên đường đi liên lạcẾ Một người bạn ké tôi nghe về sự hi sinh của Lượm giọng rưng rưng xúc động:
- Hôm ấy cũng như mọi ngày, nhận thư “Thượng khẩn” chú bé bỏ ngay vào xắc. Phải vượt qua mặt trận lúc đang có chiến sự thật nguy hiểm nhưng vì nhiệm vụ, Lượm không sợ hiểm nguy, chú vui vẻ lên đường. Qua con đường làng, đến cánh đồng chú bé đi giữa bạt ngàn lúa đang thì trỗ đòng đòng, chiếc mũ ca lô nhấp nhó lúc ẩn, lúc hiện giữa bạt ngàn lúa. Nhưng rồi thật đột ngột, thật bất ngờế “Bỗng loè chớp lửa” viên đạn của kẻ thù đã trúng vào chú bé. Dòng máu đỏ từ ngực chú loang dần, loang dần tấm áo mỏng. Lượm ngã xuống trên cánh đồng quê hương, tay chú vẫn nắm chặt những bông lúa còn thơm mùi sữa. Lượm hy sinh trên đường đi liên lạc, ngay trên đồng lúa quê hương. Kể đến đây người bạn tôi nghẹn lại, mắt rưng rưng, tim tôi cũng như có ai bóp chặt. Đau đớn, xót xa thương Lượm, căm thù kẻ xâm lược. Giá không có chiến tranh không bom đạn thì chú bé hồn nhiên ấy đang được vui chơi, đang được học hành, được chăm sóc trong vòng tay yêu thương. Đất nước khói lửa, chú phải cùng cha anh chiến đấu vì bom đạn kẻ thù đã không buông tha ngay cả một chú bé„ Lượm của chúng ta đã anh dũng hi sinh, hiến dâng tuổi trẻ của mình cho đất nước. Nhưng các bạn cũng như tôi, chúng ta đều biết rằng, sự hi sinh của Lượm không vô nghĩa, chú ngã xuống trên cánh đồng quê, quê hương thân yêu ôm ấp, vỗ về giấc ngủ bình yên. Và hơn thế, người dân xứ Huế quê tôi không quên chú, thường nhắc về chú với tình yêu thương và niềm tự hào. Lượm hi sinh nhưng hồn chú vẫn “bay giữa đồng”, bay giữa quê hương để đón ngày hoà bình.
Câu chuyện về Lượm tôi kể cho các bạn nghe chỉ là một trong vô vàn những câu chuyện cảm động về thiếu niên Việt Nam anh hùng. Nhưng câu chuyện về Lượm góp phần làm sáng thêm tên tuổi thế hệ trẻ Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Và với tôi kỷ niệm về Lượm, ấn tượng về Lượm còn đẹp mãi.
Nhắc đến Lượm, đôi mắt bác ánh lên niềm tự hào pha lẫn niềm tiếc thương một cậu bé vô cùng can đảm, anh hùng. Bác nhớ lại, ngày đó khi được phân công về công tác ở đồn Mang Cá, bác đã nghe mọi người hay nhắc đến cậu bé làm liên lạc rất gan dạ và anh dũng. Những lời nói đó đã khiến bác rất lưu tâm và muốn được gặp cậu bé. Hôm ấy, gặp một chú bé dáng nhỏ bé, nhanh nhẹn bác liền gọi lại và hỏi:
- Cháu bé, cháu được phân công làm nhiệm vụ gì?
- Cháu làm liên lạc viên chú à.
- Thế có phải tên cháu là Lượm không?
- Dạ thưa chú cháu tên là Lượm. Sao chú biết ạ?
- à ra vậy! Thế cháu có sợ nguy hiểm không?
Chú bé nhún vai lém lỉnh trả lời:
- Cháu không sợ chú ạ, cháu luôn nghĩ là làm thế nào để hoàn thành tốt nhiệm vụ.
- Cháu có thích công việc này không?
- Cháu thích hơn ở nhà ạ.
- Chú chúc cháu luôn hoàn thành nhiệm vụ.
Chú bé bước đi thoăn thoắt, đầu nghênh nghênh, trông rất đáng yêu, và trông chú càng đáng yêu hơn, ngộ nghĩnh hơn khi trên đầu đội chiếc mũ canô với chiếc sắc đeo bên hông. Chú bé chào tôi rất nhanh và khuất dần chỉ còn tiếng huýt sáo rộn vang. Sau lần gặp gỡ đó, do bận nhiều công việc tôi quên cũng không có dịp gặp lại cậu bé. Cho đến một hôm, trở về đơn vị tôi, nhìn mặt ai tôi thấy cũng có vẻ buồn buồn, một đồng chí hỏi tôi:
- Đồng chí có nhớ cháu Lượm không, cậu bé liên lạc đó?
- Có! Tôi nhớ. Xảy ra chuyện gì hả đồng chí?
- Cậu bé hi sinh rồi, hôm đó, Lượm nhận nhiệm vụ đem công văn đi, mọi người đều cảnh báo với chú rằng đó là quãng đường rất nguy hiểm, có thể gặp địch phục kích, nhưng chú không hề tỏ ra sợ hãi, còn nói: Em không sợ đâu. Chúng nó mà xôngra em sẽ đánh cho tơi bời. Nói xong chú thản nhiên đút công văn vào sắc thoăn thoắt bước đi, mồm lại huýt sáo vang rộn. Không ngờ hôm đó quân địch lại đánh hơi thấy chú nhỏ, chúng bí mật nằm phục kích ở giữa cánh đồng lúa, nên nhìn bề ngoài rất khó phát hiện. Lượm cũng đã rất tinh khi đi qua đi qua cánh đồng, linh cảm đến điều gì đó bất trắc nên chú nhanh tay xé vụn tài liệu và vứt vội ra xa. Có lẽ bọn địch đã trông thấy hành động đó, chúng liền xả đạn vào nó. Lượm đã anh dũng hi sinh, giữa cánh đồng, tay vẫn còn nắm chặt bông lúa, miệng còn nở một nụ cười.
Đồng chí nọ kể xong bỗng oà khóc. Tôi ngỡ ngàng, đau đớn và cũng không thể cầm được nước mắt, vừa cảm phục vừa thương tiếc. Trong tôi bỗng lại hiện lên hình ảnh chú bé nhỏ nhắn, gương mặt nhanh nhẹn, thông minh, nụ cười luôn nở trên môi.
Câu chuyện về sự hi sinh anh dũng của chú bé Lượm được mọi người ở khắp nơi kể cho nhau nghe. Chú còn trở thành tấm gương sáng để các cháu bé noi theo, và cho đến tận ngày hôm nay tấm gương ấy vẫn còn toả sáng.
