I. THỂ LOẠI, TÁC PHẨM
1. Truyện ngụ ngôn là loại truyện kể, bằng văn xuôi hoặc văn vần. Truyện ngụ ngôn mượn chuyện về loài vật, đồ vật hoặc về chính con người để nói bóng gió, kín đáo chuyện con người, nhằm khuyên nhủ, răn dạy con người ta bài học nào đó trong cuộc sống.
2. Trong lịch sử văn học, truyện ngụ ngôn ra đời từ rất sớm. Từ thời cổ đại đã có Ê-dốp – một nhà thơ Hi Lạp chuyên viết truyện ngụ ngôn bằng thơ. Sau này có La Phông-ten cũng là một tác giả ngụ ngôn nổi tiếng.
3. Tóm tắt truyện Ếch ngồi đáy giếng:
Một con ếch sống trong giếng đã lâu ngày. Nó cứ nghĩ mình là chúa tể, còn bầu trời chỉ là chiếc vung. Đến khi mưa to, nước dâng lên, ếch ra khỏi giếng, đi lại nghênh ngang, không để ý đến xung quanh, nên bị một con trâu đi qua dẫm bẹp.
II. TRẢ LỜI CÂU HỎI SGK
1. Đọc truyện Ếch ngồi đáy giếng và cho biết: Vì sao ếch tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng cái vung và nó thì oai phong như một vị chúa tể?
Trả lời:
Ếch tưởng bầu trời trên dầu chỉ bé bằng cái vung và nó thì oai phong như một vị chúa tể, bởi vì:
- Ếch sống lâu ngày trong giếng nọ.
- Xung quanh ếch lâu nay cũng chỉ có một vài loài vật bé nhỏ.
- Hằng ngày ếch cất tiếng kêu "Ồm ộp" làm vang động cả giếng, khiến các con vật kia rất hoảng sợ.
⟹ Hoàn cảnh sống ở nơi nhỏ bé, hạn hẹp, không được tiếp xúc với bên ngoài nên khiến ếch ngạo mạn, chủ quan
2. Do đâu ếch bị con trâu đi qua dẫm bẹp?
Trả lời:
Êch bị con trâu dẫm bẹp vì một lần ra khỏi giếng, quen thói cũ, nó "nhâng nháo đưa cặp mắt nhìn lên bầu trời, chả thèm để ý đến xung quanh".
Ếch bị trâu dẫm bẹp vì:
- Ếch vẫn có tư tưởng cũ rằng nó là chúa tể, bầu trời chỉ bé bằng vung
- Nó không chịu quan sát mọi vật xung quanh, không chịu mở rộng tầm nhìn
- Thái độ kiêu ngạo, tự phụ khiến nó chủ quan
⟹ Ếch chết vì sự thiếu hiểu biết, thiếu quan sát, học hỏi
3. Truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng nhằm nêu lên bài học gì? Ý nghĩa của bài học?
Trả lời:
Những bài học rút ra từ truyện:
- Dù môi trường, hoàn cảnh sống có giới hạn, khó khăn, vẫn phải cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của mình bằng nhiều hình thức khác nhau. Phải biết những hạn chế của mình và phải cố gắng biết nhìn xa trông rộng.
- Không được chủ quan kiêu ngạo, coi thường những đối tượng xung quanh. Kẻ chủ quan, kiêu ngạo thường bị trả giá đắt, thậm chí bằng tính mạng.
* Ý nghĩa của những bài học:
Những bài học trên có ý nghĩa nhắc nhở, khuyên bảo tất cả mọi người, ở mọi lĩnh vực nghề nghiệp không được kiêu ngạo, coi thường người khác mà luôn phải cầu thị trong cuộc sống.
LUYỆN TẬP
1. Hãy tìm và gạch chân hai câu văn trong văn bản mà em cho là quan trọng nhất trong việc thể hiện nội dung, ý nghĩa của truyện.
Trả lời:
Hai câu quan trọng nhất trong văn bản thể hiện nội dung, ý nghĩa của truyện là:
- "Ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng chiếc vung còn nó thì oai phong như một vị chúa tể".
- "Nó nhâng nháo đưa cặp mắt nhìn lên bầu trời, chả thèm để ý đến xung quanh nên đã bị một con trâu đi qua dẫm bẹp”.
2. Nêu các hiện tượng trong cuộc sống ứng với thành ngữ "Ếch ngồi đáy giếng”.
Trả lời:
- Một bạn nào đó ở lớp học giỏi nhất nên luôn tự mãn, khi đi thi chủ quan nên đã thua kém những người khác.
- Để nhắc nhở con cháu điều này, cha ông đã có câu: "Ở nhà nhất mẹ, nhì con. Ra đường khối kẻ đẹp giòn hơn ta. ”
Tham khảo:
Câu 1 (trang 101 skg ngữ văn 6 tập 1)
Ếch nghĩ bầu trời bé bằng vung, nó to như chúa tể vì:
- Nó sống lâu năm dưới đáy giếng, nhìn thế giới bên ngoài qua miệng giếng nên nó thấy bầu trời bé bằng chiếc vung.
- Xung quanh nó toàn những con vật nhỏ bé hơn nó
- Khi nó kêu, tiếng kêu vang động khiến mọi vật trong giếng sợ hãi nó.
⇒ Hoàn cảnh sống ở nơi nhỏ bé, hạn hẹp, không được tiếp xúc với bên ngoài nên khiến ếch ngạo mạn, chủ quan
Câu 2 (Trang 101 skg ngữ văn 6 tập 1)
Ếch bị trâu dẫm bẹp vì:
- Ếch vẫn có tư tưởng cũ rằng nó là chúa tể, bầu trời chỉ bé bằng vung
- Nó không chịu quan sát mọi vật xung quanh, không chịu mở rộng tầm nhìn
- Thái độ kiêu ngạo, tự phụ khiến nó chủ quan
→ Ếch chết vì sự thiếu hiểu biết, thiếu quan sát, học hỏi
Câu 3 (trang 101 sgk ngữ văn 6 tập 1)
Bài học từ truyện:
- Môi trường sống nhỏ hẹp, tù túng, không giao lưu làm hạn chế hiểu biết về thế giới xung quanh
- Sống lâu trong môi trường nhỏ hẹp sẽ dần hạn chế sự hiểu biết
- Từ những hiểu biết hạn hẹp, dễ trở nên nông cạn, chủ quan, kiêu ngạo sẽ phải trả giá rất đắt
Luyện tậpBài 1 (Trang 101 sgk ngữ văn 6 tập 1)
Truyện ngụ ngôn này gồm hai phần:
- Hoàn cảnh sống hạn hẹp là cho ếch chủ quan, kiêu ngạo: “ Ếch cứ tưởng
- Sự trả giá cho lối sống tự phụ, nông cạn
Bài 2 (trang 101 sgk ngữ văn 6 tập 1)
Một số hiện tượng trong cuộc sống ứng với thành ngữ “Ếch ngồi đáy giếng”
- Một số học sinh có lực học khá giỏi thường tự mãn khi đi thi đấu với các bạn trường khác lại thất bại.
- Một số người thường khiêm tốn và tự nhận sự hạn chế của mình thông qua câu thành ngữ “ếch ngồi đáy giếng”
Câu 1: Vì sao ếch tưởng bầu trời trên đầu chỉ bé bằng cái vung và nó thì oai như một vị chúa tể?
- Ếch đã sống rất lâu trong giếng, chưa ra thế giới bên ngoài.
- Xung quanh ếch chỉ có một vài loài vật nhỏ bé;
- Hàng ngày, ếch cất tiếng kêu “ồm ộp” làm vang động cả giếng, khiến các con vật kia hoảng sợ.
Câu 2: Do đâu ếch bị con trâu đi qua giẫm bẹp?
- Do ếch rời khỏi môi trường sống quen thuộc nhưng lại không thận trọng, chủ quan và vẫn giữ cái tính nghênh ngang, chẳng thèm nhìn, để ý đến xung quanh. Ếch vẫn “coi trời bằng vung”.
- Lối sống kiêu căng, hợm hĩnh nhưng thật ra là ngu dốt và ngớ ngẩn.
Câu 3: Truyện “Ếch ngồi đáy giếng” nhằm nêu lên bài học gì? Ý nghĩa của bài học đó?
* Bài học được rút ra:
- Dù môi trường sống có hạn hẹp, giới hạn, khó khăn thì ta vẫn phải cố mở rộng sự hiểu biết của mình bằng nhiều hình thức khác nhau. Phải biết những hạn chế của mình và cố gắng nhìn xa trông rộng.
- Không được chủ quan, kiêu ngạo, coi thường những người xung quanh. Kiêu ngạo, chủ quan là thụt lùi, lạc hậu thậm chí là bằng tính mạng.
* Ý nghĩa của bài học:
Những bài học trên nhắc nhở, khuyên bảo chúng ta trong cuộc sống phải biết mình biết ta, không nên coi thường những người xung quanh. Đặc biệt, trong công việc phải hiểu biết sâu rộng và nghe những lời góp ý tích cực của người khác, không nên bảo thủ, huênh hoang không có ngày lại như con ếch.
