Trình bày quá trình hình thành Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
Trình bày quá trình hình thành Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
Trình bày quá trình hình thành tồn tại Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiHình thành (1945 - 1955):
- Hội nghị I-an-ta (2/1945): Phân chia khu vực ảnh hưởng sau chiến tranh, thành lập Liên hợp quốc.
- Chiến tranh Lạnh (1947 - 1991): Biểu hiện của sự đối đầu giữa hai phe Tư bản chủ nghĩa và Xã hội chủ nghĩa.
- Sự kiện quan trọng:
+ Mỹ thực hiện Kế hoạch Marshall, thành lập NATO.
+ Liên Xô thành lập Khối Warszawa.
+ Chiến tranh Triều Tiên (1950 - 1953).
Tồn tại (1956 - 1991):Hai giai đoạn:
- “Giãn băng” (1956 - 1975):
+ Stalin qua đời (1953), Liên Xô có những thay đổi.
+ Mỹ và Liên Xô ký Hiệp định cấm thử vũ khí hạt nhân (1963).
+ Hợp tác kinh tế, văn hóa giữa hai phe tăng cường.
- Chiến tranh Lạnh tiếp tục leo thang (1975 - 1991):
+ Mỹ đẩy mạnh chạy đua vũ trang, can thiệp vào nội bộ các nước.
+ Liên Xô sa lầy trong cuộc chiến Afghanistan.
+ Khủng hoảng kinh tế, chính trị, xã hội của Liên Xô.
Sụp đổ (1989 - 1991):Sự kiện quan trọng:
- Bức tường Berlin sụp đổ (1989).
- Liên Xô tan rã (1991).
- Chấm dứt Chiến tranh Lạnh.
Tác động:- Thế giới chuyển sang đa cực.
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
- Mỹ trở thành siêu cường duy nhất.
- Nảy sinh nhiều vấn đề mới: Khủng bố, xung đột sắc tộc, tôn giáo,...
Nêu nguyên nhân sụp đổ Trật tự thế giới hai cực I-an-ta.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiNhững nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta:
Liên Xô:- Khủng hoảng kinh tế:
+ Nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung kém hiệu quả.
+ Chạy đua vũ trang với Mỹ gây tốn kém.
+ Thiếu hụt các mặt hàng tiêu dùng.
- Khủng hoảng chính trị:
+ Hệ thống chính trị độc đảng, thiếu dân chủ.
+ Thiếu sự đổi mới, cải cách.
+ Mâu thuẫn dân tộc trong Liên bang Xô Viết.
- Sự kiện Chernobyl (1986):
+ Thảm họa hạt nhân làm mất niềm tin của người dân vào chính phủ.
+ Tăng cường sự bất mãn và phản kháng.
Mỹ:- Chiến tranh Lạnh:
+ Chi phí cho cuộc chạy đua vũ trang quá lớn.
+ Mâu thuẫn với các đồng minh trong NATO.
+ Mất dần ảnh hưởng ở một số khu vực.
Những nguyên nhân chung:- Sự trỗi dậy của các nước khác:
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
+ Nhật Bản, EU, Trung Quốc phát triển mạnh mẽ về kinh tế.
+ Xu hướng đa cực trong quan hệ quốc tế.
- Sự lan tỏa của các tư tưởng mới:
+ Tư tưởng dân chủ, tự do, nhân quyền.
+ Phong trào đòi đổi mới, cải cách.
- Vai trò của Liên hợp quốc:
+ Tăng cường vai trò trong giải quyết các tranh chấp quốc tế.
+ Thúc đẩy hợp tác quốc tế.
Sự sụp đổ Trật tự thế giới hai cực I-an-ta đã tác động như thế nào tới tình hình thế giới?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTác động về mặt chính trị:
- Chuyển đổi hệ thống:
+ Chấm dứt sự đối đầu giữa hai phe Tư bản chủ nghĩa và Xã hội chủ nghĩa.
+ Nhiều nước Xã hội chủ nghĩa chuyển sang kinh tế thị trường.
- Sự trỗi dậy của Mỹ:
+ Trở thành siêu cường duy nhất.
+ Tăng cường ảnh hưởng trên toàn cầu.
- Hình thành trật tự đa cực:
+ Xuất hiện các trung tâm quyền lực mới như EU, Nhật Bản, Trung Quốc.
+ Tăng cường hợp tác và liên kết quốc tế.
Tác động về mặt kinh tế:- Toàn cầu hóa:
+ Mở rộng giao thương, đầu tư, hợp tác kinh tế.
+ Hình thành nền kinh tế thế giới ngày càng liên kết.
- Khủng hoảng kinh tế: Nảy sinh nhiều vấn đề kinh tế mới như bất bình đẳng, suy thoái kinh tế.
- Cạnh tranh kinh tế gay gắt:
+ Giữa các nước phát triển và đang phát triển.
+ Giữa các tập đoàn đa quốc gia.
Tác động về mặt xã hội:- Nâng cao nhận thức về hòa bình:
+ Giảm nguy cơ chiến tranh quy mô lớn.
+ Tăng cường hợp tác quốc tế về an ninh.
- Nảy sinh nhiều vấn đề xã hội mới: Khủng bố, di cư bất hợp pháp, xung đột sắc tộc, tôn giáo.
- Bùng nổ thông tin:
+ Internet và công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ.
+ Tác động đến mọi mặt đời sống xã hội.
Tác động về mặt văn hóa:- Giao lưu văn hóa rộng rãi:
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
+ Trao đổi, tiếp thu các giá trị văn hóa đa dạng.
+ Góp phần đa dạng hóa văn hóa thế giới.
- Bảo tồn bản sắc văn hóa:
+ Nâng cao ý thức bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc.
+ Tránh nguy cơ đồng hóa văn hóa.
Lập bảng thống kê quá trình hình thành và tồn tại của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta (theo gợi ý: thời gian, nội dung chính).
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải(Trả lời bởi datcoder)
Quá trình hình thành
Thời gian
Nội dung chính
Năm 1945
- Đầu năm 1945, Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc, nhiều vấn đề quan trọng và cấp bách đặt ra với các nước Đồng minh:
+ Nhanh chóng đánh bại hoàn toàn chủ nghĩa phát xít.
+ Tổ chức lại thế giới sau chiến tranh.
+ Phân chia quyền lợi giữa các nước thắng trận...
- Từ ngày 4 đến ngày 11-2-1945, tại thành phó I-an-ta (Liên Xô) đã diễn ra Hội nghị giữa ba cường quốc Liên Xô - Mỹ - Anh. Hội nghị đưa ra nhiều quyết định quan trọng:
+ Thống nhất mục tiêu chung trong việc tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật.
+ Thành lập tổ chức Liên hiệp quốc đề duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.
+ Thoả thuận về việc phân chia phạm vi ảnh hưởng giữa các nước lớn, chủ yếu là giữa Liên Xô và Mỹ ở châu Âu. châu Á sau chiến tranh.
=> Những quyết định của Hội nghị I-an-ta cùng những thoả thuận sau đó giữa ba
cường quốc tại Hội nghị Pốtxđam (7-1945) đã trở thành khuôn khổ của một trật tự thế giới mới, thường được gọi là “Trật tự thế giới hai cực I-an-ta”.=> Trật tự thế giới hai cực I-an-ta hình thành đã chia thế giới thành hai cực đối lập: cực Liên Xô và cực Mỹ.
Quá trình tồn tại
Giai đoạn từ năm 1945 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX
Giai đoạn xác lập và phát triển của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta, hình thành hai hệ thống xã hội đối lập nhau về hệ tư tưởng, chính trị, quân sự,...
+ Về kinh tế: Mỹ thực hiện Kế hoạch Mác-san nhằm viện trợ cho các nước Tây Âu khôi phục kinh tế; Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV), nhằm tăng cường sự hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau.
+ Về quân sự: năm 1949, Mỹ và các nước tư bản phương Tây thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO); năm 1955, Liên Xô và các nước Đông Âu thành lập Tổ chức Hiệp ước Vác-sa-va.
+ Trong thời kỳ Chiến tranh lạnh đã diễn ra nhiều cuộc chiến tranh cục bộ và xung đột: chiến tranh xâm lược Đông Dương của Pháp (1945- 1954), chiến tranh Triều Tiên (1950- 1953), ...
Giai đoạn từ đầu những năm 70 của thế kỉ XX đến năm 1991
Giai đoạn Trật tự thế giới hai cực I-an-ta suy yếu và đi đến sụp đổ.
+ Đầu những năm 70 của thế kỉ XX, xu thế hoà hoãn giữa hai bên cũng tiếp tục phát triển.
+ Từ nửa sau thập kỉ 80 của thế kỉ XX, Liên Xô và Mỹ đẩy mạnh đối thoại, bình thường hoá quan hệ.
+ Tháng 12 – 1989, trong cuộc gặp không chính thức giữa Tổng thống Mỹ G. Bu-sơ và Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô M. Goóc-ba-chấp tại đảo Man-ta (Địa Trung Hải), hai bên đã tuyên bố chấm dứt Chiến tranh lạnh.
+ Sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội ở Đông Âu cuối những năm 80 của thế kỉ XX và sự tan rã của Liên Xô (1991) đã chấm dứt Trật tự thế giới hai cực l-an-ta.
Tại sao chạy đua vũ trang là một trong những nguyên nhân quan trọng làm sụp đổ Trật tự thế giới hai cực I-an-ta?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiChạy đua vũ trang là một trong những nguyên nhân quan trọng làm sụp đổ Trật tự thế giới hai cực I-an-ta vì:
- Gánh nặng kinh tế:
+ Chi phí khổng lồ cho việc phát triển và sản xuất vũ khí gây áp lực nặng nề lên nền kinh tế của cả hai siêu cường Mỹ và Liên Xô.
+ Gây ra tình trạng thiếu hụt ngân sách cho các lĩnh vực khác như y tế, giáo dục, và an sinh xã hội.
- Nguy cơ chiến tranh hạt nhân:+ Căng thẳng gia tăng giữa hai phe do sự cạnh tranh vũ trang dẫn đến nguy cơ xảy ra chiến tranh hạt nhân.
+ Chiến tranh hạt nhân sẽ là thảm họa cho toàn nhân loại.
+ Nỗi ám ảnh về chiến tranh hạt nhân khiến cả hai siêu cường phải kiềm chế và tìm kiếm giải pháp hòa bình.
- Mất cân bằng sức mạnh:+ Cạnh tranh vũ trang khiến cho Liên Xô phải gồng mình để theo kịp Mỹ, dẫn đến sự trì trệ trong kinh tế và khoa học kỹ thuật.
+ Nền kinh tế Liên Xô dần sa sút và không thể duy trì cuộc chạy đua vũ trang với Mỹ.
- Thay đổi trong quan hệ quốc tế:+ Sự xuất hiện của các cường quốc mới như Nhật Bản, Trung Quốc và châu Âu làm giảm đi ảnh hưởng của hai siêu cường.
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
+Các nước trong phe XHCN bắt đầu có xu hướng tự chủ hơn, không còn phụ thuộc hoàn toàn vào Liên Xô.
Sưu tầm tư liệu và vận dụng những kiến thức đã học, em hãy cho biết sự sụp đổ của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta đã tác động như thế nào đến Việt Nam.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTác động của sự sụp đổ Trật tự thế giới hai cực I-an-ta đến Việt Nam:
(*) Tác động tích cực:- Mở ra cơ hội mới cho Việt Nam:
+ Mở rộng quan hệ đối ngoại với nhiều quốc gia trên thế giới.
+ Thu hút đầu tư nước ngoài.
+ Tham gia vào các tổ chức quốc tế và khu vực.
- Tạo điều kiện cho Việt Nam tập trung vào phát triển kinh tế:
+ Chuyển sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
+ Đạt được nhiều thành tựu to lớn về kinh tế, xã hội.
- Nâng cao vị thế quốc tế của Việt Nam:
+ Là thành viên tích cực của cộng đồng quốc tế.
+ Góp phần vào hòa bình, ổn định và phát triển của khu vực và thế giới.
(*) Tác động tiêu cực:- Mất đi sự hỗ trợ từ Liên Xô:
(Trả lời bởi Nguyễn Việt Dũng)
+ Gây khó khăn cho Việt Nam trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.
- Phải đối mặt với nhiều thách thức mới như:
+ Biến đổi khí hậu.
+ Dịch bệnh.
+ Khủng hoảng kinh tế.
- Cạnh tranh gay gắt trên thị trường quốc tế:
+ Việt Nam phải cạnh tranh với nhiều quốc gia khác trong thu hút đầu tư, xuất khẩu hàng hóa.
- Nguy cơ bất ổn trong khu vực:
+ Tranh chấp lãnh thổ.
+ Khủng bố.
+ Cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc.