"Tôi sang đây, để lại vợ con bên ấy. Có vài lần, tôi trông thấy ai như vợ con tôi đang từ trong xóm ra bãi biển để nhận cá mang ra chợ bán như hồi tôi còn ở làng bên ấy. Tôi muốn kêu to lên gọi tên vợ con tôi nhưng kêu sao nghe thấy được,...".
Lời kể trong nỗi buồn của người gác đèn biển một buổi chiều năm 1957 bên bờ bắc sông Bến Hải là nguồn cảm xúc để thạc sĩ Hoàng Hiệp tạo nên giai điệu ài hát nổi tiếng Câu hò bên bờ Hiền Lương. Để đi đến ngày đôi bờ Hiền Lương không còn chia cắt nhân dân Việt Nam đã phải tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trong hơn 20 năm với muôn vàn hi sinh, gian khổ.
Vậy cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước diễn ra trong bối cảnh lịch sử nào? Các giai đoạn phát triển chính của cuộc kháng chiến diễn ra như thế nào? Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của cuộc kháng chiến là gì?
Bối cảnh lịch sử:
- Bối cảnh quốc tế: Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước diễn ra trong bối cảnh quốc tế đầy biến động. Đó là thời kỳ Chiến tranh Lạnh, khi hai siêu cường Mỹ và Liên Xô đối đầu. Việt Nam trở thành một trận địa quan trọng trong cuộc đối đầu này.
- Bối cảnh trong nươc: Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, Hiệp định Giơ-ne-vơ được ký kết, chia cắt Việt Nam thành hai miền:
+ Miền Bắc: Xã hội chủ nghĩa.
+ Miền Nam: Thuộc Mỹ và chính quyền Ngô Đình Diệm. Mỹ vi phạm Hiệp định Giơ-ne-vơ, âm mưu biến miền Nam thành thuộc địa kiểu mới, chia cắt lâu dài đất nước ta.
Các giai đoạn phát triển chính của cuộc kháng chiến:
1. Giai đoạn 1954 - 1960:
- Miền Bắc tập trung xây dựng chủ nghĩa xã hội, chi viện cho miền Nam.
- Miền Nam: Mỹ thực hiện chiến lược "Chiến tranh Đơn Phương"
+ Phong trào “Đồng khởi” (1960) phát triển mạnh mẽ.
+ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam (MTDTGPMNVN) ra đời (1960).
2. Giai đoạn 1961 - 1966:
- Mỹ thực hiện “Chiến tranh đặc biệt”.
- Quân và dân ta:
+ Tăng cường lực lượng, đẩy mạnh chiến tranh du kích.
+ Chiến thắng Ấp Bắc (1963) mở đầu cho cao trào “Phá ấp chiến lược”.
3. Giai đoạn 1965 - 1968:
- Mỹ thực hiện “Chiến tranh cục bộ”.
- Quân và dân ta:
+ Kiên cường chiến đấu
+ Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân (1968).
-> Mĩ tuyên bố "Phi Mĩ Hoá" chiến tranh, thừa nhận sự thất bại của mình.
4. Giai đoạn 1969 - 1975:
- Mỹ thực hiện “Việt Nam Hoá Chiến Tranh”.
- Quân và dân ta: kiên cường đấu tranh, mở ra nhiều chiến dịch
+ Cuộc tiến công chiến lược 1972.
+ Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử (1975) giải phóng hoàn toàn miền Nam.
Nguyên nhân thắng lợi:
- Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Tinh thần đoàn kết, chiến đấu anh dũng của quân và dân ta.
- Sự ủng hộ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế.
Ý nghĩa lịch sử:
- Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
- Hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân trong cả nước.
- Mở ra kỷ nguyên mới cho đất nước: độc lập, thống nhất, đi lên chủ nghĩa xã hội.