Bài 22. Sự phát triển văn hóa, khoa học - kĩ thuật thế giới nửa đầu thế kỉ XX

Bước vào thế kỉ XX, nhân loại tiếp tục đạt được những thành tựu rực rỡ về khoa học - kỹ thuật:

-Trong lĩnh vực Vật lý, sự ra đời của lý thuyết nguyên tử hiện đại đặc biệt là thuyết tương đối của nhà bác học người Anh An-be Anh-xtanh là cơ sở cho những phát minh về năng lượng nguyên tử, la de, bán dẫn,...

-Trong những lĩnh vực Hóa học, Sinh Học, các khoa học về Trái Đất( Hải dương học, Khí tượng học,...) đều đạt được những thành tựu to lớn

-Nhiều phát minh khoa học cuối thế kỉ XIX- đầu thế kỉ XX đã được đưa vào sử dụng như điện tín, điện thoại, ra-đa, hàng không, điện ảnh với phim có tiến nói và phim màu,...

-Sự phát triển của khoa học ký thuật đã mang lại cuộc sống vật chất và tinh thần tốt đẹp hơn cho con người. Nhưng mặt khác, chính những thành tựu khoa học cũng được sử dụng để trở thành phương tiện chiến tranh gây thảm họa cho nhân loại qua hai cuộc chiên tranh thế giới

Nền văn hóa Xô Viết hình thành và phát triển

Thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã mở đường cho việc xây dựng một nền văn hóa mới trên cơ sở tư tưởng của chủ nghĩa Mác - Lê-nin và kế thừa những tinh hoa của di sản văn hóa nhân loại. Đó là văn hóa Xô viết.
Thành tựu của công cuộc xây dựng nền văn hóa Xô viết được thể hiện trong việc xóa bỏ tình trạng mù chữ và nạn thất học, sáng tạo chữ viết cho các dân tộc trước đây chưa có chữ viết, phát triển hệ thống giáo dục quốc dân, đấu tranh chống các tàn dư tư tưởng của chế độ cũ, phát triển văn học, nghệ thuật... 

Trước cách mạng, 3/4 dân số Nga mù chữ ; trong ngôn ngữ của một số dân tộc không có động từ "học tập". Chỉ trong vòng 20 năm (1921 - 1940), khoảng 60 triệu người đã thoát nạn mù chữ. Đến cuối những năm 30, nạn mù chữ về căn bản được thanh toán, chế độ giáo dục phổ cập bắt buộc 7 năm được thực hiện, ở các thành phố đã thực hiện phổ cập giáo dục trung học cơ sở. Giáo dục đại học thu được nhiều thành tựu to lớn : đến năm 1932 đã đào tạo được 198 000 người có trình độ đại học và 319 000 người có trình độ cao đẳng.

Trong vòng chưa đầy 30 năm, nước Nga “đi giày cỏ” xưa kia đã trở thành một đất nước, trong đó đa số người dân có trình độ văn hóa cao, có một đội ngũ trí thức đông đảo, phục vụ đắc lực cho công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc.
Với những cơ sở nghiên cứu khoa học rộng lớn, được trang bị đầy đủ, đội ngũ các nhà khoa học Xô viết đã đạt được những thành tựu rực rỡ và chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao khoa học thế giới.

Cùng với sự phát triển của khoa học - kĩ thuật, nền văn hóa - nghệ thuật Xô viết có những cống hiến to lớn vào kho tàng văn hóa nhân loại.

Bước vào thế kỉ XX, trên đà tiến của cuộc cách mạng công nghiệp, nhân loại tiếp tục đạt được những thành tựu rực rỡ về khoa học - kĩ thuật.
Trong lĩnh vực Vật lí, sự ra đời của lí thuyết nguyên tử hiện đại, đặc biệt là lí thuyết tương đối của nhà bác học Đức An-be Anh-xtanh, đã mang lại một dấu ấn sâu sắc cho khoa học hiện đại khi xét lại các khái niệm vật lí về không gian và thời gian. Có thể nói, các phát minh lớn về Vật lí học của thế kỉ XX, từ năng lượng nguyên tử đến lade, bán dẫn... đều có liên quan đến lí thuyết này.

Trong các lĩnh vực khác như Hóa học, Sinh học, các khoa học về Trái Đất (Hải dương học, Khí tượng học...) đều đạt được những thành tựu to lớn.
Nhiều phát minh khoa học cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX đã được đưa vào sử dụng như điện tín, điện thoại, rađa, hàng không, điện ảnh với phim có tiếng nói và phim màu...
Sự phát triển của khoa học - kĩ thuật đã mang lại cuộc sống vật chất và tinh thần tốt đẹp hơn cho con người. Nhưng mặt khác, chính những thành tựu khoa học cũng được sử dụng để trở thành phương tiện chiến tranh gây thảm họa cho nhân loại qua hai cuộc chiến tranh thế giới.

 

Sự phát triển của khoa học - kĩ thuật thế giới nửa đầu thế kỉ XX

Bước vào thế kỉ XX, trên đà tiến của cuộc cách mạng công nghiệp, nhân loại tiếp tục đạt được những thành tựu rực rỡ về khoa học - kĩ thuật.
Trong lĩnh vực Vật lí, sự ra đời của lí thuyết nguyên tử hiện đại, đặc biệt là lí thuyết tương đối của nhà bác học Đức An-be Anh-xtanh, đã mang lại một dấu ấn sâu sắc cho khoa học hiện đại khi xét lại các khái niệm vật lí về không gian và thời gian. Có thể nói, các phát minh lớn về Vật lí học của thế kỉ XX, từ năng lượng nguyên tử đến
lade, bán dẫn... đều có liên quan đến lí thuyết này.

Trong các lĩnh vực khác như Hóa học, Sinh học, các khoa học về Trái Đất (Hải dương học, Khí tượng học...) đều đạt được những thành tựu to lớn.
Nhiều phát minh khoa học cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX đã được đưa vào sử dụng như điện tín, điện thoại, rađa, hàng không, điện ảnh với phim có tiếng nói và phim màu...
Sự phát triển của khoa học - kĩ thuật đã mang lại cuộc sống vật chất và tinh thần tốt đẹp hơn cho con người. Nhưng mặt khác, chính những thành tựu khoa học cũng được sử dụng để trở thành phương tiện chiến tranh gây thảm họa cho nhân loại qua hai cuộc chiến tranh thế giới.

2.Vì sao giải quyết nạn thất học(xóa mù chữ) được đặt ra hàng đầu của Liên Xô

-tình trạng mù chữ ở Nga phổ biến

-Để thay đổi tình trạng lạc hậu,chậm phát triển

-tỷ lệ người biết chữ là tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế,văn hóa

1.Những tác phẩm Liên xô:

Bài ca chim báo bão,họ đã chiến đấu vì tổ quốc,đảo giấu vàng,chiếc chìa khóa vàng hay chuyện li kỳ,ba người trong số họ,sông Đông êm đềm,kiến và chim bồ câu

Mặt tích cực: phục vụ, mang lại cuộc sống tốt đẹp cho người dân

Mặt tiêu cực: trở thành phương tiện cho chiến tranh như bom nguyên tử,... gây ra nhiều thảm họa cho nhân loại

Giải Nobel gồm có những lĩnh vực Vật lý, Hóa học, Văn học, Hòa bình, và Y học .......

Năm 2009
* Elizabeth H. Blackburn ( Hoa Ky )
* Carol W. Greider ( Hoa Kỳ )
* Jack W. Szostak ( Hoa Kỳ )
Được trao giải thưởng vì khám phá ra đoạn telomere của nhiễm sắc thể và cơ chế bảo vệ nhiễm sắc thể của enzym telomerase"

Năm 2008
* Harald zur Hausen ( Đức )
Được trao giải thưởng vì khám phá ra Virus papilloma ở người (HPV), tác nhân gây ra bệnh ung thư cổ tử cung
* Françoise Barré-Sinoussi ( Pháp )
* Luc Montagnier ( Pháp )
Được trao giải thưởng vì khám phá ra virus HIV

2007
* Mario R. Capecchi ( Người Mỹ gốc Ý )
* Sir Martin Evans ( Anh )
* Oliver Smithies ( Người Mỹ gốc Anh )
Được trao giải thưởng vì đã khám phá ra kỹ thuật định hướng gene (gene targeting) gây biến đổi gene ở chuột bằng cách sử dụng các tế bào nguồn tạo phôi (ES cells)

2006
* Andrew Fire ( Hoa Kỳ )
* Craig Mello ( Hoa Kỳ )
được trao giải thưởng vì đã khám phá ra kỹ thuật can thiệp RNA (RNA Interference) để khoá hoạt động của gene ở mức độ RNA thông tin

2005
* Barry Marshall ( Úc )
* J. Robin Warren ( Úc )
được trao giải thưởng vì khám phá ra vi khuẩn Helicobacter pylori và vai trò của chúng trong bệnh viêm dạ dày và loét dạ dày.

2004
* Richard Axel ( Hoa Kỳ )
* Linda B. Buck ( Hoa Ky )
được trao giải thưởng vì các công trình nghiên cứu của hộ về các thụ thể mùi và tổ chức của hệ thống khứu giác.

2003
* Paul Lauterbur ( USA )
* Sir Peter Mansfield ( UK )
được trao giải thưởng vì những khám phá của họ về kỹ thuật hình ảnh cộng hưởng từ (MRI)

2002
* Sydney Brenner ( UK )
* H. Robert Horvitz ( USA )
* John E. Sulston ( UK )
được trao giải thưởng vì những khám phá của họ về sự điều hòa di truyền trong sự phát triển tạng và sự chết của tế bào theo lập trình.

2001
* Leland H. Hartwell ( Hoa Ky )
* Tim Hunt ( UK )
* Sir Paul Nurse ( UK )
được trao giải thưởng vì đã tìm ra các phân tử có vai trò then chốt kiểm soát chu kỳ tế bào
2000 Arvid Carlsson ( Sweden)
Paul Greengard ( Hoa Ky )
Eric Kandel ( Hoa Ky )
được trao giải thưởng vì những nghiên cứu của họ về cơ chế truyền thông tin trong hệ thần kinh .
-------------

Nêu những thành tựu về khoa học kĩ thuật nửa đầu thế kỉ XX ?

- Thuyết nguyên tử hiện đại, đặc biệt là thuyết tương đối của Anh-xtanh (Đức)

- Hiện tượng phóng xạ nhân tạo, sinh học phản xạ có điều kiện, sinh học phân tử, chất kháng sinh Pê-ni-xi-lin (Alexander Flemming)

- Chiếc máy bay đầu tiên năm 17-12-1903 của anh em nhà Wright...

Em hiểu như thế nào về câu nói của nhà khoa học Nô-ben " Tôi hi vọng rằng nhân loại sẽ rút ra từ những phát minh khoa học , nhiều điều tốt hơn là điều xấu "

- Việc sử dụng các thành tựu khoa học kĩ thuật có thể mạng lại cuộc sống vật chất và tinh thần tốt đẹp hơn cho con người. Nhưng những thành tựu đó cũng được sử dụng để trở thành phương tiện làm hại con người như bom nguyên tử do J Robert Oppenheimer và Enrico Fermi phát minh ra mà Mĩ đã ném bom xuống hai thành phố của Nhật Bản là Nagasaki và Hiroshima.

Con người mới trong thời kì cách mạng hiện nay là con người sống có lí tưởng cao đẹp, có ý thức trách nhiệm công dân, có tri thức , có sức khoẻ và lao động giỏi, sống có văn hoá và tình nghĩa, giàu lòng yêu nước và tinh thần quốc tế chân chính”, có hoài bão lớn, tự cường dân tộc, năng động, sáng tạo. làm chủ được khoa học và công nghệ mới... Vì vậy, cần phải:
- Ra sức học tập, nghiên cứu để nhận thức rõ con đường đi lên CNXH ở nước ta, kiên định lí tưởng “độc lập dân tộc và CNXH”. Xây dựng ý chí tự lực, tự cường, không chịu đói nghèo lạc hậu.
- Thường xuyên học tập để không ngừng nâng cao trình độ học vấn, nhanh chóng tiếp cận và làm chủ được khoa học và công nghệ mới.
- Nâng cao ý thức cảnh giác, kiên quyết đập tan âm mưu chống phá của các thế lực thù địch, bảo vệ Đảng, bảo vệ đất nước, phòng chống các tệ nạn xã hội, góp phần tích cực trong giữ gìn trật tự an toàn giao thông và an ninh xã hội, quốc gia.
- Tiếp thu và phát huy truyền thống cách mạng của Đảng, của dân tộc, xây dựng lòng yêu nước nồng nàn, ý thức trách nhiệm công dân, phát huy tinh thần sáng tạo, vượt khó khăn, ý chí tự lực, tự cường dân tộc, phấn đấu vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng , văn minh.
- Giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa Việt nam, tiếp thu tinh hoa-văn hóa nhân loại.
- Phát huy tinh thần sẵn sàng, thực hiện lời Bác Hồ dạy:
Đâu Đảng cần thanh niên có
Việc gì khó có thanh niên.