Trong những ngày thời tiết hanh khô, nếu dùng một mảnh giấy bóng kính cọ xát 5 – 7 lần vào tóc, sau đó nhấc nhẹ ra thì có thể thấy một số sợi tóc được hút lên theo tờ giấy bóng kính (hình 20.1). Vì sao lại có hiện tượng như vậy?
Bài 20: Sự nhiễm điện
Mở đầu (SGK Cánh diều - Trang 99)
Thảo luận (1)
Thí nghiệm (SGK Cánh diều - Trang 99)
Chuẩn bịHai thanh nhựa, giá thí nghiệm, dây treo, mảnh vải khô.Tiến hành- Treo thanh nhựa vào giá thí nghiệm.- Cọ xát mảnh vải khô với thanh nhựa. Sau đó, tách miếng vải ra xa thanh nhựa.- Đưa miếng vải lại gần một đầu thanh nhựa (hình 20.2), quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra.- Cọ xát một thanh nhựa thứ hai bằng vải khô như đã làm với thanh nhựa thứ nhất.- Đưa thanh nhựa này lại gần một đầu thanh nhựa thứ nhất (hình 20.3), quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra.
Đọc tiếp
Chuẩn bị
Hai thanh nhựa, giá thí nghiệm, dây treo, mảnh vải khô.
Tiến hành
- Treo thanh nhựa vào giá thí nghiệm.
- Cọ xát mảnh vải khô với thanh nhựa. Sau đó, tách miếng vải ra xa thanh nhựa.
- Đưa miếng vải lại gần một đầu thanh nhựa (hình 20.2), quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra.
- Cọ xát một thanh nhựa thứ hai bằng vải khô như đã làm với thanh nhựa thứ nhất.
- Đưa thanh nhựa này lại gần một đầu thanh nhựa thứ nhất (hình 20.3), quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Thanh nhựa được hút lên theo hướng miếng vải khô vì miếng vải sau khi cọ xát đã bị nhiễm điện, khiến nó có thể hút được một số vật nhẹ.
- Thanh nhựa thứ hai đẩy thanh nhựa thứ nhất, vì hai thanh nhựa cùng cọ xát vào mảnh vải khô nên sẽ nhiễm điện cùng dấu.
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Câu hỏi 1 (SGK Cánh diều - Trang 100)
Sử dụng dấu cộng (+) để mô tả điện tích dương và dấu trừ (-) để mô tả điện tích âm, em hãy vẽ vào vở hai vật có hình dạng bất kì để mô tả:
Sau khi cọ xát, một vật trở nên nhiễm điện dương, vật kia trở nên nhiễm điện âm.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải
Câu hỏi 2 (SGK Cánh diều - Trang 100)
Giải thích hiện tượng nhiễm điện ở quả bóng bay khi cọ xát với áo len và nhiễm điện ở áo len khi cởi áo len.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiHiện tượng nhiễm điện xảy ra do sự chuyển động của các hạt điện tử giữa các vật thể. Khi quả bóng bay cọ xát với áo len, các hạt điện tử trên bề mặt của quả bóng bay được chuyển động và chuyển từ áo len sang quả bóng bay. Do đó, quả bóng bay nhiễm điện dương.
Tương tự, khi cởi áo len, các hạt điện tử trên bề mặt của áo len cũng được chuyển động và chuyển từ áo len sang cơ thể chúng ta. Do đó, áo len nhiễm điện âm.
Hiện tượng nhiễm điện xảy ra do sự chuyển động của các hạt điện tử, và sự chuyển động này tạo ra sự mất cân bằng điện tích giữa các vật thể. Khi hai vật thể có điện tích khác nhau tiếp xúc với nhau, sự chuyển động của các hạt điện tử sẽ tạo ra sự trao đổi điện tích giữa hai vật thể, gây ra hiện tượng nhiễm điện. (Trả lời bởi Richardosonumiel)
Câu hỏi 3 (SGK Cánh diều - Trang 100)
Nêu và giải thích một số ví dụ về hiện tượng nhiễm điện do cọ xát trong thực tiễn.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiHiện tượng nhiễm điện do cọ xát là hiện tượng xảy ra khi hai vật cọ xát với nhau, gây ra sự chuyển động của các electron giữa hai vật, dẫn đến sự tích tụ hoặc mất điện tích trên các vật. Dưới đây là một số ví dụ về hiện tượng nhiễm điện do cọ xát trong thực tế:
1. Khi bạn chải tóc bằng lược nhựa, tóc của bạn có thể trở nên điện dương. Điều này xảy ra do sự cọ xát giữa lược và tóc, khiến các electron trên tóc chuyển từ tóc sang lược. Do đó, tóc tích tụ điện dương.
2. Khi bạn cọ xát một cây bút viết nhựa với tấm giấy, cây bút có thể trở nên điện âm. Sự cọ xát giữa bút và giấy gây ra sự chuyển động của electron từ giấy sang bút, dẫn đến tích tụ điện âm trên bút.
3. Trong môi trường khô hanh, khi bạn cởi áo len, áo của bạn có thể tạo ra điện tĩnh. Sự cọ xát giữa áo len và da của bạn gây ra sự chuyển động của electron, dẫn đến tích tụ điện trên áo len.
4. Khi bạn chà tay vào một chiếc cửa kính, bạn có thể cảm nhận được sự giật điện nhỏ. Điều này xảy ra do sự cọ xát giữa tay và kính, khiến các electron chuyển từ kính sang tay, dẫn đến tích tụ điện trên tay và tạo ra sự giật điện nhỏ.
5. Trong các máy xếp hình điện tử, sự cọ xát giữa các bộ phận nhựa và kim loại có thể tạo ra điện tĩnh. Điện tĩnh này có thể gây ra các hiện tượng như sự cháy chập, tĩnh điện và gây hỏng các linh kiện điện tử.
(Trả lời bởi Richardosonumiel)
Câu hỏi 4 (SGK Cánh diều - Trang 100)
Nêu ví dụ về các thiết bị hoạt động khi có dòng điện chạy qua.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTham khảo!
- Bóng đèn sáng khi có dòng điện chạy
- Nồi cơm điện hoạt động khi cắm hai đầu dây vào mạng điện
- Quạt điện quay khi có dòng điện
(Trả lời bởi Thanh An)
Câu hỏi 5 (SGK Cánh diều - Trang 101)
Nêu ví dụ về vật cách điện và vật dẫn điện trong cuộc sống.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTham khảo!
- Vật cách điện: túi nilon, thước nhựa, gậy gỗ, cốc thủy tinh...
- Vật dẫn điện: dây điện, thìa sắt, ruột bút chì,....
(Trả lời bởi Thanh An)
Luyện tập (SGK Cánh diều - Trang 101)
Chỉ ra những bộ phận dẫn điện và bộ phận cách điện ở công tắc điện, cầu chì, đèn điện.
Thảo luận (1)Hướng dẫn giải- Công tắc điện:
+ Bộ phận cách điện: vỏ nhựa bên ngoài công tắc.
+ Bộ phận dẫn điện: các cực của công tắc (thường cấu tạo bằng đồng)
- Cầu chì:
+ Bộ phận cách điện: vỏ bên ngoài cầu chì.
+ Bộ phận dẫn điện: đế và dây chảy của cầu chì.
- Đèn điện:
+ Bộ phận cách điên: Lớp thủy tinh bên ngoài bóng đèn.
+ Bộ phận dẫn điện: Đui và dây tóc của bóng đèn
(Trả lời bởi Hà Quang Minh)
Vận dụng (SGK Cánh diều - Trang 101)
Xe chở xăng khi di chuyển thường kéo theo một đoạn dây xích (hình 20.6). Cách làm này để tránh sự phóng tia lửa điện từ các chi tiết trên thùng chở xăng. Em hãy cho biết:
a) Vì sao trên bề mặt xe có thể nhiễm điện?
b) Vì sao phải sử dụng dây xích kim loại?
Thảo luận (1)Hướng dẫn giảiTham khảo:
a) Vì khi di chuyển xe chở xăng, dầu sẽ cọ xát với không khí nên dễ bị nhiễm điện, có thể gây ra cháy nổ.
b) Dây xích kim loại thả xuống mặt đường để truyền điện tích từ xe xuống mặt đường, làm cho xe không còn bị nhiễm điện nữa.
(Trả lời bởi Minh Phương)