Bài 2. Xà phòng và chất giặt rửa

Hướng dẫn giải

- Xà phòng là hỗn hợp muối sodium hoặc potassium của các acid béo và một số chất phụ gia.

- Xà phòng và chất giặt rửa tổng hợp có đặc điểm:

+ Giống: Cùng kiểu cấu trúc, đuôi dài không phân cực, ưa dầu mỡ kết hợp với phần đầu phân cực, ưa nước.

+ Khác:

	Xà phòng	Chất giặt rửa tổng hợp
Cấu tạo phân tử	Đuôi là gốc hydrocarbon của acid béo, đầu là anion carboxylate.	Đuôi là bất kì gốc hydrocarbon dài nào, đầu có thể là anion carboxylate, sulfate.
Khi dùng với nước cứng	Khi gặp Ca2+, Mg2+ trong nước cứng, xảy ra phản ứng cho kết tủa, làm giảm chất lượng của xà phòng.	Khi gặp Ca2+, Mg2+ trong nước cứng, không phản ứng sinh kết tủa.
Phương pháp sản xuất	- Cách 1: Đun dầu thực vật hoặc mỡ động vật với NaOH hoặc KOH ở nhiệt độ và áp suất cao. - Cách 2: Oxi hóa parafin của dầu mỏ nhờ oxygen không khí, có xúc tác rồi trung hòa acid sinh ra bằng NaOH.	Oxi hóa parafin được carboxylic acid, hydrogen hóa acid thu được alcohol, cho alcohol phản ứng với H2SO4 rồi trung hòa thì được chất giặt rửa loại alkylsulfate.
Thành phần chính	- Các muối sodium hoặc potassium của acid béo, thường là sodium stearate (C17H35COONa), sodium palmitate (C17H33COONa),… - Các chất phụ gia thường là chất tạo màu, chất tạo hương,...	Ngoài chất giặt rửa tổng hợp, chất tạo màu, chất tạo hương, còn có thể có các chất tẩy trắng như sodium hypochlorite.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

	Xà phòng	Chất giặt rửa tổng hợp
Thành phần	- Các muối sodium hoặc potassium của acid béo. - Các chất phụ gia thường là chất tạo màu, chất tạo hương,...	- Các muối sodium như sodium alkylsulfate, sodium alkylbenzenesulfonate,... - Chất tạo màu, chất tạo hương, các chất tẩy trắng như sodium hypochlorite…
Tính chất giặt rửa	- Các phân tử gồm đầu ưa nước (\({\rm{CO}}{{\rm{O}}^ - }\)) gắn với đuôi kị nước (R). - Khi hoà tan xà phòng vào nước, tạo thành dung dịch xà phòng có sức căng bề mặt nhỏ, làm cho vật cần giặt rửa dễ thấm ướt. Phân tử xà phòng có khả năng xâm nhập vào vết bẩn dầu mỡ nhờ gốc R và kéo các vết bẩn dầu mỡ vào nước nhờ đầu \({\rm{CO}}{{\rm{O}}^ - }\). Kết quả là các phân tử dầu mỡ bị xà phòng cuốn khỏi vết bẩn.	Lấy ví dụ với sodium laurylsulfate. - Các phân tử gồm đầu ưa nước (\({\rm{O - SO}}_3^ - \)) gắn với đuôi kị nước (R). - Chất giặt rửa tổng hợp làm giảm sức căng bề mặt của nước. Gốc R của chất giặt rửa dễ xâm nhập vào vết bẩn dầu mỡ và kéo các vết dầu mỡ vào nước nhờ đầu phân cực \({\rm{O - SO}}_3^ - \). Chuyển chất bẩn vào nước dưới dạng nhũ tương hay huyền phù, từ đó làm sạch vật giặt rửa.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

Trong các phân tử của xà phòng và chất giặt rửa đều có đầu ưa nước có thể tạo liên kết hydrogen với nước nên xà phòng và chất giặt rửa đều tan được trong nước.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

- Mô tả hiện tượng:

+ Ban đầu, khi cho dung dịch NaOH vào dầu ăn, ta thấy hỗn hợp bị tách thành 2 lớp.

+ Đun sôi hỗn hợp và khuấy liên tục, tạo thành chất lỏng đồng nhất và sệt.

+ Khi ngừng đun, để nguội thu được hỗn hợp đặc sệt màu trắng.

+ Thêm dung dịch NaCl bão hòa vào hỗn hợp trên, xuất hiện lớp chất rắn màu trắng nổi lên trên dung dịch.

- Phương trình hóa học ở dạng tổng quát của phản ứng xà phòng hoá chất béo:

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

Hoá chất chủ đạo trong ngành công nghiệp sản xuất xà phòng là NaOH.

→ Chọn D.

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)

Hướng dẫn giải

	Xà phòng	Chất giặt rửa tổng hợp
Thành phần	- Các muối sodium hoặc potassium của acid béo. - Các chất phụ gia thường là chất tạo màu, chất tạo hương,...	- Các muối sodium như sodium alkylsulfate, sodium alkylbenzenesulfonate,... - Chất tạo màu, chất tạo hương, các chất tẩy trắng như sodium hypochlorite…

(Trả lời bởi Hà Quang Minh)