"Con cò chết rũ trên cây,
Cò con mở lịch, xem ngày làm ma.
Cà cuống uống rượu la đà,
Chim ri ríu rít chạy ra chia phần.
Chào mào thì đánh trống quân,
Chim chích cởi trần, vác mõ đi rao".
Bài ca dao có phong cách ngụ ngôn trên dùng hình tượng những con vật rất gần gũi với đời sống nhà nông để thể hiện một đám ma ở nông thôn, diễn tả một góc của đời sống người dân nghèo với những hủ tục, lề thói rất sinh động. Trong bài đã sử dụng một loạt những từ cùng gần nghĩa hay cùng một trường nghĩa là những loài chim quen thuộc, hay không là chim thì cũng là một loại gần gũi với ruộng đồng như cà cuống để thể hiện. Những danh từ cùng trường nghĩa như cò, chim ri, chào mào, chim chích rồi thêm vào đó là con cà cuống là những từ có liên hệ gần tạo ra sự liên tưởng đến một khung cảnh nho nhỏ chất hẹp ở một làng quê. Ở đây con cò ở đây là biểu tượng của người nông dân Việt Nam, nghèo, khó, vất vả. Cà cuống có thể chính là mấy lão chánh tổng, lý trưởng xưa. Chim ri loi choi đó chính là mấy gã chức dịch, thừa lại ăn theo mấy vị quan đầu xã. Chào mào đích thị là mấy tay lính lệ đội cái nón đỏ đạo mạo trên đầu lúc nào cũng hò hét, khua múa. Còn chim chích cởi trần vác mõ thì đích thị là anh mõ chuyên sai vặt của làng rồi.
Cảnh trong bài ca dao chính là cảnh sinh hoạt thường ngày ở các làng xã Việt Nam từ xửa từ xưa và vẫn còn đến tận bây giờ ở làng này xóm nọ. Bài ca dao vẽ ra khung cảnh sống động đó với đôi chút châm biễm diễu cợt cái tập tục rề rà, lễ lạt, tốn kém ở làng xã Việt Nam, châm chích những kẻ có vai có vế trong làng bao nhiêu thì bài ca dao lại cảm thông với cảnh lận đận, khốn khó của người nông dân lam lũ bấy nhiêu. Này nhé: người mẹ nông dân thì do lao lực chết rũ từ bao giờ như con cò rũ rượi trên cành cây. Vậy mà con cò con thì vẫn bày biện nào lễ nghi, số má, ngày giờ mới làm tang lễ. Khổ thân cho cò mẹ, có ai để ý đến nó đâu, con thì còn mải xem số má cho được ngày giờ tốt để không bị vận xấu. Còn lũ quan lại chức dịch thì kéo đến cả đàn lăng xăng ăn ăn uống uống. Cò mẹ chết rồi nhưng chắc khó nhắm mắt vì tủi phận, vì thương cò con đã nghèo lại gặp hạn lớn này, tiền đâu trang trải, sau này nợ nần có nhẽ đến bán thân trả nợ cho cái tang của mẹ. Than ôi, người nghèo lại ở nơi thôn quê hẻo thật!
phân tích bài ca dao: "con cò chết rũ trên cây"
Bài ca dao có phong cách ngụ ngôn trên dùng hình tượng những con vật rất gần gũi với đời sống nhà nông để thể hiện một đám ma ở nông thôn, diễn tả một góc của đời sống người dân nghèo với những hủ tục, lề thói rất sinh động. Trong bài đã sử dụng một loạt những từ cùng gần nghĩa hay cùng một trường nghĩa là những loài chim quen thuộc, hay không là chim thì cũng là một loại gần gũi với ruộng đồng như cà cuống để thể hiện. Những danh từ cùng trường nghĩa như cò, chim ri, chào mào, chim chích rồi thêm vào đó là con cà cuống là những từ có liên hệ gần tạo ra sự liên tưởng đến một khung cảnh nho nhỏ chất hẹp ở một làng quê. Ở đây con cò ở đây là biểu tượng của người nông dân Việt Nam, nghèo, khó, vất vả. Cà cuống có thể chính là mấy lão chánh tổng, lý trưởng xưa. Chim ri loi choi đó chính là mấy gã chức dịch, thừa lại ăn theo mấy vị quan đầu xã. Chào mào đích thị là mấy tay lính lệ đội cái nón đỏ đạo mạo trên đầu lúc nào cũng hò hét, khua múa. Còn chim chích cởi trần vác mõ thì đích thị là anh mõ chuyên sai vặt của làng rồi.Cảnh trong bài ca dao chính là cảnh sinh hoạt thường ngày ở các làng xã Việt Nam từ xửa từ xưa và vẫn còn đến tận bây giờ ở làng này xóm nọ. Bài ca dao vẽ ra khung cảnh sống động đó với đôi chút châm biễm diễu cợt cái tập tục rề rà, lễ lạt, tốn kém ở làng xã Việt Nam, châm chích những kẻ có vai có vế trong làng bao nhiêu thì bài ca dao lại cảm thông với cảnh lận đận, khốn khó của người nông dân lam lũ bấy nhiêu. Này nhé: người mẹ nông dân thì do lao lực chết rũ từ bao giờ như con cò rũ rượi trên cành cây. Vậy mà con cò con thì vẫn bày biện nào lễ nghi, số má, ngày giờ mới làm tang lễ. Khổ thân cho cò mẹ, có ai để ý đến nó đâu, con thì còn mải xem số má cho được ngày giờ tốt để không bị vận xấu. Còn lũ quan lại chức dịch thì kéo đến cả đàn lăng xăng ăn ăn uống uống. Cò mẹ chết rồi nhưng chắc khó nhắm mắt vì tủi phận, vì thương cò con đã nghèo lại gặp hạn lớn này, tiền đâu trang trải, sau này nợ nần có nhẽ đến bán thân trả nợ cho cái tang của mẹ. Than ôi, người nghèo lại ở nơi thôn quê hẻo thật!
Hình ảnh cò "chết rũ" khiến cho ta liên tưởng đến cái chết vì đói khát, chết vì kiệt sức khi không có nổi miếng ăn. Vậy mà, đã chết rồi, cò vẫn không được yên. Khốn khổ cho cái gia đình cò ấy khi có người nằm xuống, mất mát, đau thương tưởng có người sẻ chia, ai ngờ. Xa gần kéo đến rất đông nào cà cuống, chim ri, chào mào, chim chích... nhưng hẳn là chẳng để chia buồn vì cái ồn ào, láo nháo không chút tang ma kia đã nói lên điều đó. Chúng đến để "uống rượu la đà", để "ríu rít bò ra lấy phần", để "đánh trống quân"... nghĩa là để làm cho gia đình tang chủ thêm rối ren, trong lúc vốn đã rối lên vì có người chết. Mỗi một con vật, một hành động là một ẩn dụ cho một loại người, hạng người, một việc làm của con người. Tang ma vốn là một việc hiếu, việc nghiêm trọng, việc để mọi người chia sẻ bỗng bị biến thành màn hài kịch, biến thành cơ hội để tất cả xúm vào xâu xé, kiếm chác, đánh chén no say, chia chác om sòm. Mỉa mai thay, đau đớn thay. Đằng sau những lời ca châm biếm ấy là giọt nước mắt cảm thương cho gia đinh cò, cảm thương cho những kiếp người bé mọn phải chịu khổ trăm bề. Bài ca dao cũng là lời tố cáo, lên án hủ tục ma chay lạc hậu ở nông thôn xưa. Lời ca dao vì thế mà khiến cho mỗi người không thể dửng dưng trước nỗi đau của người khác, nhắc nhở người ta bài học về sự cảm thông và chia sẻ.
-Bài CD gợi tả 1 đám ma ở làng quê xưa rất đông vui,nhộn nhịp
-NT ẩn dụ:+mượn hình ảnh con cò tượng trưng người nông dân
+cà cuống tượng trưng cho người có vai vế
+Chim ri,chào mào tuuwongj trưng cho cai lệ người nhà lí trưởng
+chim chích vác mõ đi rao việc làm
-Bài CD là tiếng nói phê phán,châm biếm hủ tục ma chay trong xã hội cũ
